Çallıdan ber törkem aktivistları Rusiä Yuğarı mäxkämäsenä şiqayät cibärüläre xaqında Azatlıqta mäglümatlar yañğırağan ide. Şiqayätneñ nindi wäzğıät belän bäyle buluın iskä töşeräm. Rusiäneñ mäğärif ministrlığı 1996 yılda Preobrajenskiy häm Rıbakov avtorlıyğında çığarılğan "İstoryai Oteçestva" digän uqu däreslegen urta mäktäplär programmasına kertä."İstoriä Oteçestva" 6-7 nçı sıynıf uquçıları öçen äzerlängän. 1997 nçı yılda älege däreslek Tatarstan mäğärif ministrlığı tarafınnan da satıp alına. Rusiä Yuğarı Mäxkämäsenä möräcäğät itüçelär- Mönir Sitdikov, Rifqat Säğidullin häm Faiq Taciev Mäskäwdä bastırılğan älege tarix däreslegendä urıs xalqı başqa millätlärdän, şul isäptän tatarlardan östen, böyek itep kürsätelä, şunıñ belän tatar xalqı millät bularaq kimsetelä dip sanıylar. Rusiä mäxkämäsenä cibärelgän şikayätlärendä uqu däreslegennän alınğan küpsanlı misallar da kiterelgän. Şularnıñ berse - "İstoriä Oteçestva" kitabınıñ 89 nçı bitendä tatarlarnıñ uçaqta keşe qızdıruları häm anı aşawların surätlägän räsem.
Menä şuşındıy dälillär belän cibärelgän şikayät Rusiä yuğarı mäxkämäsenä dä, Tatarstan Respublikası prokuraturasına da barıp ireşkän häm küptän tügel alda äytelgän xoquq oyışmalarınnan Çallılar cawap alğannar. Alınğan cawap xaqında şikayät birüçelärneñ berse, tatar xalqınıñ Milli mäclese deputatı Faiq Taciev söyli:
- "Rusiä yuğarı mäxkämäsennän şikayätegezne bezgä tügel, Mäskäwneñ tieşle rayon mäxkämäsenä cibäregez, digän cawap kilde. Tatarstan prokuraturasınnan da respublika prokurorınıñ ölkän yärdämçese R.Xäkimcanov isemennän añlayışsız xat kilde. Anda äytelgänçä, bezneñ şikayät nigezsez, bezneñ milli xislärne berkem dä mısqıl itmi. Uqu däreslegendä urısnıñ üz-üzen maqtaw yuq. Rusiä cinayätlär kodeksınıñ 282 nçe maddäse dä Rusiädä xoquqlar bozuçı däwlät strukturalarına qarşı tügel, ä xoquqlarnıñ dawlawçı xalıqqa yünältelgän."
Tatarstan prokurorınıñ ölkän yärdämçese Xäkimcanov imzası belän cibärelgän cawap xatında mondıy yullar da bar.
- Aldan äytep kitelgän uqu äsbabı 2006/2007 uqu yılında Rusiä mäğärif häm ministrlığı tarafınnan qullanuğa kertelde. Läkin, şuşı ministrlıqnıñ 2006 bçı yılnıñ 14 nçe dekaberdä qabul itkän 321nçe sanlı boyırığı nigezendä, uqu kitabı 2007-2008нче yıllarda qullanudan alına.
İğtibar itik, Çallılar tarix kitabı buyınça 2006нчы yılnıñ 7 dekaberendä yuğarı mäxkämägä möräcäğät itälär, 14 nçe dekaberdä ministrlıq kitapnı qullanıştan çığaru turında boyırıq yaza. Şuña da qaramastan, Taciev, Sitdikov häm Säğidullinnar kiläçäktä Auropa mäxkämäsenä möräcäğät itärgä cıyınalar.
Çallı, Ğafiulla Ğaziz
