Tatar küñele skripka tügel tügel, uynamağız äle, zinhar öçen digän di beräw. Tüzär çama da qalmağaç, Qazan kirmäne yanındağı Timer çıbıqlar belän boğawlanğan Musa Cälil häykäle yanına, awıl keşeläre dä piketqa çıqtı. Yäşel Üzän rayonınıñ Kügäy awılı xalqı şul räweşle üz cirläre öçen köräşä. Alar äytüençä 2005 yılnıñ 6 mayında rayon başlığı Genadi Yemel'yanovnıñ qararı belän, xalıqnıñ pay cirläre, xökümät cirlärenä almaştırıla. Yaña birelgän qırlarğa bara başlasañ yıraq, yulı da yuq, uñış cıya başlasañ anısı da muldan tügel, şuña da xalıqta zur rizasızlıq tua, häm alar bu eşne mäxkämädä däwam itterä. Yurist, awıl cirlege deputatı Varis Ädiätulin, Awıl xalqı mänfägatlären yaqlap bolay dide.
Qızıl Şärıq äytä bez anda kompleks tözegän idek di, bez anıñ tiräsendäge cirlärne keşegä birä almıybız, bez anı barıber üzebezneke itäbez. Xalıq moña riza tügel. Xakimiät qararın bez mäxkämägä birdek. Älegä ul eş tuqtatılıp torılğan. Çönki monda, sobraniädä xalıq üze teläp üz cirlären birgän digän. Andıy cıyılışnıñ bulğanı da yuq, berkemneñ qul quyğanı da yuq. Anda 106 keşe qul quyğan di, anıñ 71е ekspertiza tikşerüläre nigezendä döres tügel dip tabılğan ide. Älegä mäkkämä eşe däwam itä.
Yäşel Üzän mäxkämäse rayon başlığınıñ qararın inqar itärgä alınmıy, şuña kürä awıl xalqı şähär mäxkämäsenä möräcäğät itä. Bu mäxkämäneñ soñğı süze äytelmiçä, waqıtta älege cirlärne berkem bernişlätä almıy. Läkin uzğan yılnıñ noyäberendä mäkkämä qararın kötep tormıyça, rayon citäkçelege bu cirlärne “Qızıl Şärıq” şirkäte qanatı astında eşläwçe “Şärıq aşlıq produktı” kompaniäsenä sata. Bu ğämälgä dä awıl xalqınıñ üz qaraşı bar di Varis Ädiätulin.
Xalıq äytä, bezneñ cirlärne döres satmağannar ikän, bez di Qızıl Şärıqnı anda qırğa kertmibez di. 21 aprel'dän 2 mayğa qadar saqladılar. 2 mayda xalıq ber qoralsız tegelärne kertmäskä dip kenä basıp tora ide, 70 artıq keşe, traktorlarğa kermägän xalıqlarnı qanap, küzne açıttıra torğan gazlar sibep, xalıqqa qarşı çıqtı. Anda imgängän keşelär dä, qabırğaların sındırğan keşelär dä buldı. Köç kertmägez, bu mä’säläne mäxkämä qararı nigezendä genä xäl itik didek, alar bezne tıñlamadılar. Qızıl Şärıqnıñ bit äle eşkärtelmägän cirläre dä küp, bu cirlärgä genä terälgän mikän ni?
Älege mä’sälägä ike yaqtan da açıqlıq kerter öçen, “Qızıl Şärıq” şirkätenä şaltırattıq. Älege cirlärne satıp alu mä’säläse buyınça “Qızıl Şärıq Agro” şirkäteneñ direktorlar şurası räise urınbasarı İsxakov Azat Azatlıqqa bolay dide.
Älege waqıtta ul cir berkemneke tügel, ul däwlätneke, çönki bu kolxoz cirlärne üzeñne itär öçen, mijevaniä dä yasamağan, xosusıylaştırmağan da. Läkin andıy oçraqta da bu cirlär, ikegä pay cirlärenä häm fond cirlärenä bulenä. Fond cirläre härwaqıttağıça rayon xakimiäte tarafınnan auksionğa çığarıla, häm bez alarnı şunıñ aşa satıp aldıq aldıq. Bu cirlärne şulay uq başqa şirkätlär dä satıp ala ala.
Qanuni nigezdä cirlär “Şärıq Agro”nıqı bulsa da, ni öçen sezneñ şirkät xezmätkärläre awıl xalqı belän suğışqan digän sorawğa İsxakov Azat bolay dip cawap birde.
Biredä süz barı tik fond cirläre turında ğına bara. Mäsälän sez bazarğa kildegez di, häm sez satıp alğan äybergä başqa keşelär qul suza ikän sez nişlise? Ägär dä bez bu cirlär öçen aqça tülägän ikän, nindider SPPK kilep bezdän bu cirlärne ala başlawğa alarnıñ nindi xoquqları bulsın. Annan soñ ikençe mäs'älä bügenge köndä kolxozda eşläwçelärneñ yartısı bezgä küçep bette. Bezdä alar ay sayın 5,7 meñ xezmät xaqı ala, çäçü waqıtında mexanizatorlar 15шәр meñ ala. Ä kolxozda alar küp digändä ayğa 500 – 1 meññ sum çaması ala torğan bulğan. Bez bu cirlärne alıp anda keşelärgä yaxşı aqça tüläp alarnı eş belän tä'min itü bu naçarmıni.
Älegä ike yaqta üz mänfägaten qayğırta. Yaqın kiläçäktä bu mäs'älä mäxkämädä xäl iteler dip kötelä.
Ğädel Galämetdinov.
