Accessibility links

Кайнар хәбәр

İldä nilär bulıp yata? - 14.III.2008


►Başqala Çallığa küçmägäye ►Razil Wäliev: Milli mäsälä könnän-kön qatlawlana bara ►Milli mäktäp belän tatar awılına urın tabılırmı? ►İskitkeç Näcibäneñ gäcäyep kitabı




►Başqala Çallığa küçmägäye

Tatarstannıñ iqtisad ministrlığı Çallı, Tübän Kama, Älmät, Alabuğa kebek alğa kitkän rayonnar belän berrättän Ägerce, Çirmeşän, Spas, Balıq bistäse häm başqa rayonnarnı da iqtisadıy uñışlı buluın teli.

Bügenge köndä Tatarstan iqtisadı digändä berençe çiratta küz aldına neft, KamAz digän töşençälär kilep basa. Nik digändä çönki respublika iqtisadı küp oçraqta alarğa tayana. Ämma Tatarstannıñ iqtisad ministrlığı Çallı, Tübän Kama, Älmät, Alabuğa kebek alğa kitkän rayonnar belän berrättän Ägerce, Çirmeşän, Spas, Balıq bistäse häm başqa rayonnarnı da iqtisadıy uñışlı buluın teli. Qısqası här rayon üz-üzen tuyındıra alırğa tiyeş. Yaña ministr Marat Safiullin moña ireşer öçen Tatarstannı 7 iqtisadıy bülgegä bülergä täqdim itä. Bu – Kama, Başqala, Neft, Könyaq, Tönyaq, Könçığış häm Könbatış rayonnar. Tatarstan xökümäte bu täqdimne xuplıy, ämma citäkçelek fikerençä, mondıy bülü bulğan oçraqta iqtisadıy cirlekkä berläşkän rayonnar arasında härwaqıttağıça köräş başlanaçaq. Marat Safiullin isä, Tatarstan iqtisadı üseştä bulsın öçen, kiresençä berläşergä kiräk di.

Marat Safiullin küp oçraqta artta qalğan rayonnarda zur iqtisadıy üzäklär tözärgä kiräk disä dä, älegä respublikada tözärgä niätlängän zur qorılmalar, äytik federal' däräcädäge loğistik üzäk, etanol zawodı haman da şul Qazan tiräsendä, Layış rayonında tözeläçäk. Anıñ qarawı, İdel artı Täteş, Çüpräle rayonnarında bügenge köngä qädär äle bernindi sänäğät qorılmaları yuq.

Oçraşuda ministr Marat Safiullin berniçä kön elek Tübän Novğorodqa yasağan säfäre näticäläre belän tanıştırdı. İskä töşerik biredä Tatarstan wäkilçelege respublikanıñ Kama iqtisadıy bülgesen täqdim itärgä bardı.

Bälki tizdän Çallı, Tübän Kama, Minzälä şähärläre kergän Kama iqtisadıy bülgese Tatarstan danın Rusiägä tanıtır. Bilgele Başqala iqtisadıy rayonı, şul isäptän Qazan da tanılğan tarixi märkäz, ämma zamana üzgärü belän berençe urınğa iqtisad çığa, monnan soñ başqala da Çallı, yä bulmasa Tübän Kamağa küçmägäye digän fiker tua.

--------------------------------------------------------------------------------------------

Tatarstan -- Razil Wäliev,
►Razil Wäliev: Milli mäsälä könnän-kön qatlawlana bara


Tatar kongressınıñ Tatartarstandağı cirle oyışma başlıqlarınıñ cıyılışı milli-mädäniät säyäsätkä bağışlanğan “tügäräk östäl” söyläşüe belän tämamlandı.

Bu çaranı Tatarstan Däwlät Şurası deputatı Razil Wäliev alıp bardı. Tatarstan prezidentı bulırğa omtılu öçen alşartlarnıñ, Rusiä alıp barğan säyäsät arqasında, könnän-kön qısıla baruın da äytep uzdı ul.

Tatar östenä “yaw kilä”

Damir İsxaqovĞälim Damir İsxaqov isä, tarixnı çağıldırğan kitaplar häm bügenge kön säyäsäte arqılı tatarğa qabat “zur yaw”nıñ kilä başlawın iskärtte. “Xäzer Rusiädä barğan säyäsät nigezendä Rusiäneñ ayırım ber sivilizasia häm anıñ dönyada üz urını buluı turında qaraş formalaşa başladı. Ä ul bezneñ küz aldında provaslav sivilizasia dip iğlan itelä. Kitaplarğa yaza da başladılar. Şunnan soraw kilep tua. Ul provaslav sivilizasiase bulsa, tatar-möselman bu sivilizasia eçenä niçek kilep kerä?”, - di Damir İsxaqov. Annan da qala, älege tügäräk östäl söyläşüendä tatar islamı häm Tatarstanda açılğan 1300 mäçetneñ ber öleşeneñ küp oçraqta yabıq toruı turında da süz bardı.

Kitap kibetläre açılırmı?

Damir Şaqirov Tatarstan kitap näşriätı başlığı Damir Şaqirov äytüençä, rayonnardağı kitap kibetläre dä yabılıp betkän. Saqlağıçlarda 40 million sumğa yaqın kitap satılmıy yata. “Äydägez, härberebez dä üz rayonnarıbızda keçkenä genä, ber 50 kv/m ğına bulsa da, kitap kibetläre buldırıyq. Rayon başlıqlarınnan sorıyq”, - dip möräcäğät itte Damir Şaqirov.


Milli mäktäp belän tatar awılına urın tabılırmı?

Bu tügäräk östäl söyläşüendä täqdimnär dä, kütärelgän temalar da küp buldı. Tatar estradasınıñ bügenge xäle, Qazandağı elmä taqtalar mäsäläse, “Yaña ğasırda” tatar telendäge tapşırularnıñ äz buluı, Rusiä töbäklärendä yäşäwçe tatarlarnı Saban tuylarında ğına iskä töşermiçä Tatarstan rayonnarı belän daimi elemtä urnaştıru, töbäklärdä, misal öçen Qurğan ölkäsendä, prawaslaw dinen mäktäplärdä uqıta başlawları häm başqalar, häm başqalar.

Tatar kongressınıñ Tatarstannıñ 45 rayonındağı bülek başlıqları bu ike könlek oçraşunı rezolusia qabul itep häm yışraq, kimendä kvartalğa ber tapqır, küreşep torırğa kiräklegen äytep taralıştı.


--------------------------------------------------------------------------------------------
Tatarstan -- Näcibä Ixsanova
►İskitkeç Näcibäneñ gäcäyep kitabı


Şuşı könnärdä Tatarstannıñ häm Rusiäneñ xalıq artistqası Näcibä İxsanovağa 70 yäş tula.

Bu uñaydan şimbä kiçendä Kamal teatrı binasında Näcibä İxsanovanıñ icat kiçäse bulaçaq. Yübiley uñayınnan Tatarstan kitap näşriätendä Näcibä xanımnıñ “Uynap uzan ğömer” digän kitabı basılıp çıqtı.

Soñğı 3 yılda zur yübiley uñayınnan ädäbiät - sänğät klassikları, xäzerge ädiplär tormışnı çağıldırğan zatlı kitaplar çıqtı. Hadi Taqtaş, Baqıy Urmançı, Kärim Tinçurin kebek klassiklarnıñ tormışın çağıldırğan albomnardan başqa, äle dä icat mäydanınıñ urtasında qaynağan ädiplärneñ qızıqlı ğömer yulı matur kitaplarda çağıldırılğan.

Sänğät yoldızları Şäwkät Biktimerov häm İlham Şaqirov albomnarı üzenä kürä ber milli häykäl bulırlıq. Mondıy basmalar häm andağı tarixi doqumentlar, çordaşlarnıñ xatiräläre, yäş buınnı tärbiäläw öçen bäyäläp betergesez. Häm menä qulıbızda Näcibä İxsanova kitabı. “Uynap uzğan ğömer” dip atalğan basma Ğäliäsğar Kamal isemendäge teatrınıñ 100 yıllığına bağışlana. Bu basma tatar teatrınıñ ğäcäyep talantlı, xalıqçan ruxlı artistqasın gäwdäländerä.

Başqa basmalardan ayırmalı bularaq, bu kitap qulğa canlı zat, millät qoşı bulıp kilep kerä. 343 bitle bu kitapnıñ yartısınnan kübräge Näcibä xanımnıñ şäxsi yazmalarınnan häm soqlandırğıç foto räsemnärdän tora. Menä qayda ul tatar teatrınıñ xalıqçanlığı häm cor tellelege. Näcibä İxsanova üze häm ütkän yulı turında 100 bitlek xatirä yaza. Bu xatirälärdä şäxsi tormıştan bigräk, Kamal teatrındağı şäxeslär häm waqıyğalar turında. Ä annan soñ yazğan distä yarım oçerk Xösäyen Uraziqov, Ğabdulla Yosıpov, Xäkim Sälimcanov, Marsel Sälimcanov, Dilüs İlyäsov, İrkä Saqayeva, Ayaz Ğıyläcev, Soltan Ğäbäşi häm başqa ostazları häm zamandaşları turında.


Säxnädä 338 rol uynağan bu xanım yäş qızlar kebek oçıp yöri häm säxnädä şpagat yasıy. Bernindi 60 - 70 yäşlär kürenmi dä, işetelmi dä. Cılı, yaqtı energia yomğağı. Ğäcäp xäl, üze ber moğciza. Xäyer, teatr häm çın sänğätkär şulay bulırğa da tieş. Ä Näcibä İxsanova iskermi dä, tuzmıy da, keşelärdän tuymıy häm tuydırmıy torğan şäxes. Kartayu turında äytep tä torası yuq. Busı inde kalendar'da terkälgän faqt qına. Işanmasağız teatrğa barıp qarağız yäki kitabın tabıp uqığız.


XS
SM
MD
LG