Xakimiätkä kilgäç korrupsiä mäsäläsen kütärü Rusiä citäkçeläreneñ ğädätenä äylände.
2000 yılnıñ ğıynwarında prezident wazıyfasın başqarğan Vladimir Putin Eçke eşlär ministrlığında yasağan çığışında oyışqan cinayätçelek häm korrupsiägä qarşı köräşne töp maqsat dip atadı.
2004 yılda qabat prezident bulıp saylanğaç Putin bu mäsäläne yänä kütärep, Korrupsiägä qarşı Şura tözede häm anıñ başına ul çaqtağı premier Mixail Kasyanovnı quydı.
Kasyanov urınına kilgän Zubkov, korrupsiäne “Rusiäne batıra alğan äyber” dip atadı häm aña qarşı köräşne ikelätä köçäytergä wäğdä itte.
Bu atnada prezident Dmitriy Medvedev ta bu xorğa tawışın östäp, korrupsiäne “cämğiät aldında torğan iñ citdi mäsälä” dip atadı.
Şuşı sansız belderülär, ber-ber artlı tözelgän komissiälärgä qaramastan, korrupsiä däräcäse kimemi. Kön sayın diärlek berär räsmineñ rişwätçelektä totılğanı äytelä. Medvedev äytüençä, uzğan yıl barlığı 9500 cinayät eşe açılğan. Bu da aysbergnıñ tübäse genä, dide ul.
Bu bäyälämä belän Transparency İnternational oyışması da kileşä. 2007 yılda ul Rusiägä iñ tübän bäyä birde. Oyışma ütkärgän fiker beleşügä kürä, uzğan yılda rusiälelärneñ 28%-tı rişwätçelekkä tap bulğan. Cawap birgännärneñ öçtän-ikese korrupsiäneñ tamırın qorıtıp bulmıy dip sanıy.
Xäzer şuşı eşkä Medvedev alınıp qararğa buldı. 19 may könne ul “korrupsiägä qarşı köräş çaraları tuında” färman imzaladı häm prezident citäkçelegendä korrupsiägä qarşı şura tözede.
“Korrupsiä sistemalı mäsälägä äylände, aña qarşı köräş tä sistemalı bulırğa tieş“ dide ul. Şuşı eşne ul öç yünäleştä alıp barırğa täqdim itte:
• korrupsiägä qarşı qanunnarnı yañartu
• iqtisadi häm sotsial ölkädä korrupsiägä etärgän säbäplärne beterü, däwlät kontraktları, tenderlarnı ütä kürenmäle itü
• häm ğomümän, cämğiättä korrupsiägä qarşı ädäp qağidälären buldıru
Beleme belän yurist bulğan Medvedev, nixayät, mäxkämä tarmağında tärtip urnaştırırğa, telefonnan quşıp yä aqça tüläp qarar çığaru tärtiben beterergä çaqırdı. Bolay däwam itergä yaramıy, dide ul.
Ber uñaydan ul yuristlarnı äzerläw sıyfatın yaxşırtırğa taläp itte. Zäğif uqu yortların beterep çıqqan belgeçlär soñnan keşe yazmışın xäl itä, dide prezident.
Ämmä tänqitçelär Medvedev iğlan itkän çaralarnıñ näticäle bulasına ışanmıy.
Korrupsiäneñ çın tamırları cämğiättä, - di İNDEM citäkçese Georgiy Satarov. - Bürokratiä östennän kontrol yuq, säyäsi köräş, oppozitsiä, irekle matbuğat yuq.
Anıñ belän elekke vitse-premier Boris Nemsov ta kileşä. Korrupsiägä qarşı köräşü öçen senzuranı beterergä kiräk, keşelär rişwät alırğa qurqırğa tieş. Şulay uq, gubernator saylawın qaytarırğa, alarnıñ möddäten çiklärgä kiräk, di ul.
Bu fikerlär Transparency İnternational qaraşına da turı kilä. Xakimiät büleneşe yuq, qararlar qabul itü tärtibe qarañğı, watandaşlar cämğiäte zäğıyf bulsa, mondıy şartlarda korrupsiä çäçäk ata, di oyışma.
Şuşı küzlektän qarağanda, Medvedevnıñ “korrupsiägä qarşı ädäp qağidälären buldıru” täqdime ällä ni ömet uyatmıy. Ni genä äytmä, ul üze dä korrupsiäläşkän saylaw sistemı cimeşe bulıp tora. Rusiädä sigez yıl eçendä barlıqqa kilgän üzäkläşkän, klannarğa nigezlängän, yabıq wä qarañğı säyäsi sistemanı nindider “ädäp qağidäläre”, xökümät komissiäläre belän genä tözätep bulmıydır. Liberal qaraşlı yurist sanalğan Medvedevnıñ monı añlamawın küz aldına kiterüe qıyın.
2000 yılnıñ ğıynwarında prezident wazıyfasın başqarğan Vladimir Putin Eçke eşlär ministrlığında yasağan çığışında oyışqan cinayätçelek häm korrupsiägä qarşı köräşne töp maqsat dip atadı.
2004 yılda qabat prezident bulıp saylanğaç Putin bu mäsäläne yänä kütärep, Korrupsiägä qarşı Şura tözede häm anıñ başına ul çaqtağı premier Mixail Kasyanovnı quydı.
Kasyanov urınına kilgän Zubkov, korrupsiäne “Rusiäne batıra alğan äyber” dip atadı häm aña qarşı köräşne ikelätä köçäytergä wäğdä itte.
Bu atnada prezident Dmitriy Medvedev ta bu xorğa tawışın östäp, korrupsiäne “cämğiät aldında torğan iñ citdi mäsälä” dip atadı.
Şuşı sansız belderülär, ber-ber artlı tözelgän komissiälärgä qaramastan, korrupsiä däräcäse kimemi. Kön sayın diärlek berär räsmineñ rişwätçelektä totılğanı äytelä. Medvedev äytüençä, uzğan yıl barlığı 9500 cinayät eşe açılğan. Bu da aysbergnıñ tübäse genä, dide ul.
Bu bäyälämä belän Transparency İnternational oyışması da kileşä. 2007 yılda ul Rusiägä iñ tübän bäyä birde. Oyışma ütkärgän fiker beleşügä kürä, uzğan yılda rusiälelärneñ 28%-tı rişwätçelekkä tap bulğan. Cawap birgännärneñ öçtän-ikese korrupsiäneñ tamırın qorıtıp bulmıy dip sanıy.
Xäzer şuşı eşkä Medvedev alınıp qararğa buldı. 19 may könne ul “korrupsiägä qarşı köräş çaraları tuında” färman imzaladı häm prezident citäkçelegendä korrupsiägä qarşı şura tözede.
“Korrupsiä sistemalı mäsälägä äylände, aña qarşı köräş tä sistemalı bulırğa tieş“ dide ul. Şuşı eşne ul öç yünäleştä alıp barırğa täqdim itte:
• korrupsiägä qarşı qanunnarnı yañartu
• iqtisadi häm sotsial ölkädä korrupsiägä etärgän säbäplärne beterü, däwlät kontraktları, tenderlarnı ütä kürenmäle itü
• häm ğomümän, cämğiättä korrupsiägä qarşı ädäp qağidälären buldıru
Beleme belän yurist bulğan Medvedev, nixayät, mäxkämä tarmağında tärtip urnaştırırğa, telefonnan quşıp yä aqça tüläp qarar çığaru tärtiben beterergä çaqırdı. Bolay däwam itergä yaramıy, dide ul.
Ber uñaydan ul yuristlarnı äzerläw sıyfatın yaxşırtırğa taläp itte. Zäğif uqu yortların beterep çıqqan belgeçlär soñnan keşe yazmışın xäl itä, dide prezident.
Ämmä tänqitçelär Medvedev iğlan itkän çaralarnıñ näticäle bulasına ışanmıy.
Korrupsiäneñ çın tamırları cämğiättä, - di İNDEM citäkçese Georgiy Satarov. - Bürokratiä östennän kontrol yuq, säyäsi köräş, oppozitsiä, irekle matbuğat yuq.
Anıñ belän elekke vitse-premier Boris Nemsov ta kileşä. Korrupsiägä qarşı köräşü öçen senzuranı beterergä kiräk, keşelär rişwät alırğa qurqırğa tieş. Şulay uq, gubernator saylawın qaytarırğa, alarnıñ möddäten çiklärgä kiräk, di ul.
Bu fikerlär Transparency İnternational qaraşına da turı kilä. Xakimiät büleneşe yuq, qararlar qabul itü tärtibe qarañğı, watandaşlar cämğiäte zäğıyf bulsa, mondıy şartlarda korrupsiä çäçäk ata, di oyışma.
Şuşı küzlektän qarağanda, Medvedevnıñ “korrupsiägä qarşı ädäp qağidälären buldıru” täqdime ällä ni ömet uyatmıy. Ni genä äytmä, ul üze dä korrupsiäläşkän saylaw sistemı cimeşe bulıp tora. Rusiädä sigez yıl eçendä barlıqqa kilgän üzäkläşkän, klannarğa nigezlängän, yabıq wä qarañğı säyäsi sistemanı nindider “ädäp qağidäläre”, xökümät komissiäläre belän genä tözätep bulmıydır. Liberal qaraşlı yurist sanalğan Medvedevnıñ monı añlamawın küz aldına kiterüe qıyın.