Accessibility links

Кайнар хәбәр

İldä nilär bulıp yata? - 29.V.2008


►Çallıda “alternativ” muzıka kiçäse uzğan ►Tatarstanda azäri bäysezlege qotlandı ►V.Putinnıñ Tatarstanğa eşlekle säfäre ►Çallı tatar sängät mäktäbe xäle

--------------------------------------------------------------------------------------------

►Çallıda “alternativ” muzıka kiçäse uzğan

Çallı şähärendäge “Ğaraj” klubında Ismail kebek alternativ başqaruçılar çığış yasağan.
Çallı şähärendäge “Ğaraj” klubında Alqanat, Ismail, Mubai, IttifaQ, Barbeque, T&B kebek törkemnär çığış yasağan.

Soñğı yıllarda “Üzebez” yaña buın xäräkäte tatarça “alternativ” muzıkanı daimi propağandalıy. Şul maqsattan Çallı şähärendäge “Ğaraj” klubında da maxsus kiçä uzğan. Anda Alqanat, Ismail, Mubai, IttifaQ, Barbeque, T&B kebek törkemnär çığış yasağan.

Tatarça “alternativ” muzıkanı Qazanda şulay uq “Üzäk Party” kebek çaralar da propoğandalıy. Şul arada “Üzebez” yaña buın xäräkäte aktivistları, ayırım alğanda Räfis Cämdixan tırışlığı belän “Oscar records” studiase “Tatarça berençe tapqır alternativa” dip atalğan cıyıntıq ta çığardılar.

“Üzebez” xäräkäte wäkilläre şulay uq “Min tatarça söyläşäm” kebek zamança milli çaralar da yasıy. “Ğaraj” klubındağı kiçä dä şunıñ däwamı bulğan. Çaranı yasawda Qazanda yäşäwçe Alia Sabirova başlap yörgän. Ul da “Üzebez” xäräkätennän. Ul üze dä şiğer, köy yaza, cırlıy da.

Alia Sabirova, Çallığa ber autobusnı tutırıp başqaruçılar häm oyıştıruçılar baruın iskärtä. Çaranı oyıştıruda Çallıdan Kama pedagogika universitetı, Qazannan Tatar kongressı da yärdäm itkän. "Çallıda samimi, ixlas tatar yäşläre belän aralaşıp qayttıq", - dip söyli ul.

--------------------------------------------------------------------------------------------

►Tatarstanda azäri bäysezlege qotlandı

Bäysezlek könnäre sibelep yäşäwçe azärilärgä yaña ömetlär birä torğan kön.
1918 yılda 28 mayda qorılğan häm şärıqta berençe tapqır üzen "demoqratik" häm "respublika" dip iğlan itelgän il bulğan.

Qazandağı Mädäniät häm sänğat universitetında Tatarstan azäriläre milli-mädäni moxtariate Azärbäycannıñ bäysezlek könen bäyräm itte. Çarada qatnaşqan deputat, tatar qunağı Razil Wäliev bäyräm uzğan urınğa basım yasap söyläde. Anıñ mädäni belem birü cirendä yasaluın, ul mädäniätlärneñ urtaq tamırları häm tarixi duslığı simvolı, dip bäyäläde.

Şul universitetta uq kino töşerü buyınça däreslär birüçe, andağı kino-wideo laboratoriase mödire İbrahim Xäsänov isä, “Azatlıq” xäbärçesenä bu bäyrämneñ asılın añlattı. “Bäysezlek köne - taralıp, sibelep yäşäwçe azärilärgä yaña ömetlär birä torğan kön”, - dide ul. İbrahim Xäsänov Qazanda yasalğan çaranı oyıştıruda başlap ta yörgän. Ul tatar belän azäri yazmışında küp urtaqlıq kürä. “Şuña kürä bez ber-berebezne tiz añlıybız”, - dide ul.

Azärbäycan cömhüriäte 1918 yılda 28 mayda qorılğan häm şärıqta berençe tapqır üzen "demoqratik" häm "respublika" dip iğlan itelgä il bulğan. Ul 18 ay ğına yäşäp qalğan. Äytik, Törkiä şunnan soñ berniçä yıl uzğannan soñ ğına üz respublikasın qora alğan. Tuqsanınçı yıllarda Azärbäycan cömhüriäte qabat bäysezlegen qaytarğan. Tik “tozlı yara” bulıp Qarabağ probleması qalqıp çıqqan. Çığış yasawçılar bügenge Azerbäycanğa Qarabağ kire äylänep qaytır dip ömetlänä. Bu fiker 58 ildä taralıp yäşäwçe başqa azerilärdä dä bar ikän.

Bäyräm qısalarında şulay uq “AzTV” iärçen teleqänälı aşa Baquda uzuçı bäyräm çaraların da säyran ittelär. Şunısı qızıq, andağı tapşıruda Azärbäycan prezidentı İlham Alievnı berençe bulıp Rusiä Prezidentı Dmitiriy Medvedev qotladı. İkençe bulıp Törkiä başlığı Abdullah Gül qotlawın kürsättelär


--------------------------------------------------------------------------------------------

►V.Putinnıñ Tatarstanğa eşlekle säfäre

Matbuğatta Putinnıñ Tatarstanğa kilüe küñelle häm dä däräcäle waqıyğa kebek taswirlansa, “Zwezda povoljyä” gazetasında Räşit Äxmätov monıñ asılında şatlıqlı xäbärlär yatmıy di.

Jurnalist Putinnıñ da Şäymievneñ dä bu oçraşuda küñelsez buluın sizgän. Alğa taba farazlap ul, bälki bu oçraşuda Putin Şäymievqa Rusiä xökümätendä ministr urınbasarı urının täqdim itkänder di. Bilgele, bu prezidentnıñ däräcäsen töşerä.

Härwaqıttağıça bu yazmasında da Äxmätov Putin belän Medvedev qıyssasın däwam itä. Medvedev räsmi räweştä äle ber ay ğına prezident bulıp torsa da, şaqtıy ğına yañalıqlar kertkän, autor fikerençä. İñ elek monda anıñ rişwätçelekkä qarşı köräş başlawın isäpkä alına. Bügenge köndä här türä prezident qulı astında. Jurnalist şulay uq, Medvedevneñ könnän-kön jurnalistlarğa yaqınayuı turında äytä. Şuşı aralarda Medvedevneñ Rusiä jurnalistlar berlege başlığı belän oçraşıp, qäläm iälärenä usalıraq, irekleräk yazırğa quşuı da, moña dälil.

Üz waqıtında, Putin isä, prezident bulğaçtın, başta quät köçläre ähellären cıyğan ide. Yaña prezident isä, İvanovnı iminlek şurasınnan çığarıp, Rusiäneñ elekke prokurorı Ustinovnı Könyaq bülekkä küçerep, federal' imnlek xezmäteneñ elekke başlığı Patruşevnı iminlek şurasınıñ särkätibe itep kenä qaldırıp, quät köçläreneñ däräcäsen şaqtıy töşerä di, Äxmätov.

Şulay uq prezident xakimiate başlığı urınbasarı Vladislaw Surqovnıñ bu könnärdä “Berdäm Rusiä” äğzaları belän oçraşuı bilgele. Biredä ul Medvedev süzennän başqa firqa baş-baştaqlanıp üze ni teli şundıy qararğa kilä almıy, dip beldergän. Bu xällär “Zwezda Povoljyä”da Putin belän Medvedev arasındağı qarşılıqlar bularaq bäyälänä.

Popularlıq yağınnan qarağanda da Putinnıñ abruyı töşä di, Äxmätov. Misal öçen uzğan atnada telewideniädä Medvedev isemen iskä aluğa 7,5 säğät kitkän, Putinnıqına 6 ğına. Yaqın arada bu ayırma Medvedev faydasına dürtkä ber bulırğa mömkin. Härxäldä telewideniä tapşıruların qarağannan soñ şundıy täsir qala. Medvedev kremldä rişwätçelekkä qarşı köräş iğlan itä, ä Putin ul waqıtta fermalarda ügezneñ qolaq artın sıypap yöri. Töp iğtibar xäzer Medvedevta, ä Putinda tügel, dip yaza Äxmätov.

Rusiä säyäsätendäge waqıyğalarğa bäyä birgändä jurnalist Tatarstandağı xällärgä dä tuqtala. Biredä ul haman da, Äsğät Säfärovnıñ yä Rusiäneñ eçke eşlär idaräsenä kitüen, yä tizdän respublika premer-ministrı buluın farazlıy.
Äxmätov fikerençä, Röstäm Miñnexanov Tatarstandağı säyäsi wäzğıyattän bik nıq borçıla, şuña da tınıçlanunı maşina quışlarınnan ala. Gazeta bitlärendä yazılğança, Miñnexanovnıñ bügenge köndä dürt töstä dürt boralağı bar häm premer kön sayın härbersendä oçıp qayta ikän.

Äxmätov fikerençä, Miñnexanovnı respublika däräcäsendäge türä bulıp toru ğına qänäğätländermi, ardırğan, şuña kürä dä ul federal' däräcägä omtıla. Qazanda milliard dollarğa Uniwersiada ütkärü, Tübän Kamada 4 millard dollarğa yaña zawod tözü, Alabuğa maxsus iqtisadıy töbägenä 6 millard sarıf itü, moña dälil. Ämma Miñnexanovnıñ federal' däräcägä ürmäläwe bälki inde beraz soña da qalınğandır, di Äxmätov.


--------------------------------------------------------------------------------------------

►Çallı tatar sängät mäktäbe xäle

Şähärdä 17 sänğät mäktäbe bulıp, şularnıñ barı tik berse, 13nçe sanlı ğına tatar sänğät mäktäbe isemen yörtä. Biredä balalar cırğa, biügä, räsem yasarğa, bayanda uynarğa häm başqa bik küp hönärlärgä öyränälär. Däreslär moñarçı tatar telendä bardı dip äytergä mömkin.

Läkin alğa taba wäzğeyät üzgärergä mömkin. Bu xaqta Tatarstannıñ atqazanğan mädäniät xezmätkäre, şuşı sänğät-muzıka mäktäbeneñ sıynıf citäkçese Tälğät Fäxräziev belän äñgämädän işetersez. Ul başta bügenge 13nçe sänğät mäktäbendä muzıka däresläreneñ ni räweşle baruı xaqında söyli:

- Mäktäpneñ maqsatı - tatar möxitendä uquçığa muzıka beleme birü. Bez şunıñ östendä eşlibez. Repertuarıbızda tatar köyläre, tatar kompozitorları äsärläre.

Annan soñ, tatar mäktäbenä urıs balaların küpläp qabul itü mondağı tatar möxiten betermäsme?- digän sorawğa bolay dmde:

- Bez tatarça uquçığa qıtlıq sizä başladıq. Bezgä kilgän urıs balaların räxätlänep qabul itäbez. Milli çikläw yuq.

13nçe tatar sänğät mäktäbendä çığarılış kiçäse buldı. Tälğät Fäxräziev sıynıfında uqıp çıqqan 4 balanıñ 2se, Azat Fatixov häm Bulat Ğäzizov qızıl diplomğa layıq buldılar. Bulat fikere:

-Ägär bu muzıka mäktäbendä urıs telendä belem birsälär, bälki min anda barmağan da bulır idem. Mondağı iptäşlärem, uqıtuçılarım belän min gel tatarça ğına söyläştem. Bethoven, Mozart, Ştraus icat itkän muzıkalar xaqında da belemne tatarça aldıq. Soñğı waqıtta bu mäktäptä rusça söyläşülär kübäyep kitte. İmtixanda min "Qoşlar kebek" häm başqa köylär dä uynadım.

Älege tatar mäktäbendä uqığan balalarnıñ 15% çaması urıs balaları, şul qädäre ük tatarça belmägän tatar balası. Sentäber ayında, yaña uqu yılı başlanğaç, mondıy uquçılar sanı kisken artırğa da mömkin. Şulay da, Tälğät äfände borçılu beldermi:

"Urıs telle balalar kilde dip, tatar möxite yünäleşen yuğaltmabız. Kiresençä, urıs balaların tatar sänğätenä, mädäniätenä yaqınaytu östendä eşliaçäkbez. Urıs balaları bezdän ruxi yaqtan bayıp kitäçäklär",- dip sanıy uqıtuçı.

Şunısın da äytergä kiräk, urıs telle balalarnı cıyu, mäktäpkä kilüçe tatar uquçılarnıñ sanı kimi baruğa bäyle. Bulatlar, Azatlar, Ğabdullalar kiläçäktä biredä ana telen uqıy alırmı? Soraw menä şunda.
XS
SM
MD
LG