Accessibility links

Кайнар хәбәр

Matbuğat: "gaz suğışı", Yewropa Berlege häm töreklär, dönyanıñ yaña "cide moğcizası"


Rusiä belän Ukraina arasındağı gaz suğışı şul illärdä genä tügel, bar dönya buylap mäğlümat çaraları üzägendä tora, xörmätle tıñlawçılar. Anda Mäskäwneñ tabiği baylıqlar belän säwdäne säyäsi maqsatlarda qulanuına, monıñ yuğarı citäkçelek - prezident däräcäsendä eşlänüenä iğtibar itelä.

"Putin "Kreml'' Incorporated" şirkäteneñ muskulları belän uynıy" digän mäqäläsendä Britaniäneñ "Times" basması, yapon köräşendä qara bilbawğa ireşkän Putin, Ukraina kebek elekke sovet illärendä üz süzen ütkärü öçen Rusiädän gaz birüne qullana, dip yaza. Ukrainağa satılğan gaz bäyäsen kinät kenä 4 märtäbä arttırırğa bulğan Mäskäw üz däğwaların barı tik iqtisadi säbäplär belän genä añlatsa da, ukrain yağı, bu ilneñ bıltırğı äflisün inqilabınnan soñ Könbatışqa taba borıluı öçen ber cäza bulıp tora dip belderä. "Times", Putinneñ maqsatı "Gazprom"nı dönyadağı iñ ere şirkätlärneñ bersenä äyländerep, şunnan soñ anı - xäzerge Ukraina oçrağındağı tösle - tışqı säyäsät qoralı itep qullanu bula ala, dip yaza. Britan basması bu uñaydan, prezident Putinneñ başta mäğlümat çaraların, annarı parlamentnı häm töbäklärdäge xakimiatne üzenä buysındıruın, iqtisadi ölkädä isä YUKOS, SibNeft häm xäzer inde AvtoVAZ kebek şirkätlärdä däwlät kontrolen urnaştıru tırışlıqların iskä ala.

Yewropa Berlegendä räislek 1-nçe ğinwarda Britaniädän Austriägä küçü uñayınnan şul uq "Times" "Vena yänä töreklärneñ Könbatışqa höcümen tuqtatırğa cıyına" digän mäqälä bastıra. "Altı ayğa Yewropa Berlegendäge räislek Austriägä küçü belän tarix yänä qabatlana", dip yaza "Times". "3 ğasır çaması elek, 1683-nçe yılda Austriäneñ Habsburglar ğäskäre, poläk köçläre yardämendä Venanı qamap totqan ğosmanlılarnı tar-mar itep, alarnıñ Könbatışqa höcümen tuqtatqan ide. Tarix xäzer dä Austriäne Törkiäneñ Yewropağa quşılu omtılışı belän qaldıra - Berlektä räislek itüçe il bularaq älege mäs''äläne aldağı 6 ayda näq menä Vena alıp baraçaq. Uzğan üktäbrdä, Yewropa Berlegeneñ Törkiä belän räsmi söyläşülär başlap cibärüen xäl itkändä, moña ezlekle räweştä qarşı çığuçı, Törkiägä äğzalıq tügel, barı tik "tığız xezmättäşlek" kenä täqdim itkän berdänber il bulıp Austriä torğan ide, dip iskä töşerä Britaniäneñ "Times" basması.

İkençe ber britan mäğlümat çarası, bu yulı BBC-neñ İnternet säxifäse, yaña yıl belän bar dönya buylap xäzerge zamannıñ "cide moğcizasın" açıqlaw proyektı başlanıp kitüe turında xäbär itä. Tarixtan mäğlüm bulğança, cihannıñ 7 moğzisasın 2 meñ yıl elek äle borınğı yunannar, döresräge fälsäfäçe Filon Bizantinlı bilgelägän ide, ämma alar arasınnan bügenge köngä qädär Mısırdağı firğäwen piramidaları ğına saqlanıp qaldı. Xäzer maxsus oyıştırılğan, Şvitsariädä urnaşqan "Cide moğciza" waqıfı isemlekne yañadan tözüne täqdim itä häm dönya cämäğätçelege qaramağına, kürenekle arxitektorlardan toruçı törkem saylap alğan 21 qorılmanı çığara. Saylaw bar dönya buylap ütäçäk, häm ul ber yıl däwam itäçäk. Bügenge çornıñ "cide moğcizası" kiläse yıl başında - 2007-neñ 1-nçe ğinwarendä iğlan iteläçäk. Täqdim itelgän qorılmalar arasında Afindağı Akropolis, New Yorktağı İreklek häykäle, Parisdağı Eiffel manarası, Qıtaydağı Böyek Qıtay diwarı, Rimdäge Colosseum, Mäskäwdäge Kreml'', Sydneydağı Opera teatrı binası, Hindstandağı Tac Mahal sarayı da bar, dip xäbär itä BBC üz säxifäsendä.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG