Çınlap ta, Tatarstan möftie ällä niçänçe märtäbä xac qılırğa kitkän. Şuña kürä, töp ğäyet namazın Rämil xäzrät Yunıs uzdırdı. Üze imam bulıp torğan Qol Şärif mäçetendä. Rämil Yunıs elegräk respublika möftienä kandidatlarnıñ berse dip kürsätelä ide, läkin, soñı waqıtta nämzätlektän baş tarttı. Şulay da, Qol Şäriftä uzğan ğäyet namazında, ul möfti isemenä kilgän qotlawlarnı uqıdı, xalıqqa bik eçtälekle wäğäz söyläde.
Qol Şärif mäçete xalıq belän şığrım tulğan ide. Wäğäzdän soñ, anda namaz uqıldı. Läkin Qorban çalu kebek yolalar bulmadı. Qazan kirmäne tarixi tıyulığında, xaywannarnı çalıp toru qaralmağan. Bu tarixi cirdä tatar-möselmannar öçen bolay da küp qorbannar birelgän. 1552ел xatirälären genä dä iskä alu citä monı añlar öçen.
Anıñ qarawı, Qazannıñ başqa mäçetlärendä ğäyet namazınnan soñ qorban çalular buldı. Başqa yıllarda mäçetlär üzläre qorbanlıq mallar nı satunı oyıştırsa, bıyıl Qazannıñ ber bistäsendäge mäçettä genä sarıqlar satıldı. Şulay buluına qaramastan, mäçet yannarında olaw-olaw sarıqlar satıla ide. Şäxsi eşmäkärlär satuğa alıp kilgännär. Ä mäçetlär isä, qorban çalu öçen uñaylıqlar buldırğannar.
Qazannıñ yoqı rayonı dip sanalğan, Yaña Savin rayonında ike mäçet kenä eşli. Qazan nurı häm Bolğar mäçetläre. Bolağr mäçeteneñ imamı, tanılğan din ähele İldus Fäiz, Azatlıq radiosına, bıltır 250 qorban mäçet qarşında ğına çalındı, bıyılğısınıñ äle isäbe yuq dip belderde.
Bolğar mäçetenä yıl san ğäyet waqıtında xalıq sıymıy. Mäçet eçe, äylänä tiräse ğäwäm belän tulı bula. Ğäyet namazınnan soñ, xalıq maşinalardan satıla torğan qorbanlıq sarıqlar alıp, mäçet yanında uq çalına torğan cirdä malnı eşkärtä
Xalıq qänäğät
Bik caylı bu, sarıqlarnı mäçet yanınnan alabız da, monda uq çalabız. Çirat yuq, çaluçılar, eşkärtüçelär bar. Kem monı oyıştırğan, alarğa räxmät bulsın. Qorbannı yıl sayın çalıp bulmıy şul, xäläl pensiä aqçasına ğına. Menä äyberlärgä bäyälär bik qatı artmasa, Alla teläsä, kiläse yılda da çalırmın dip toramMäçet imamı İldus Fäiz isä, uñaylıqlar qılu, ğäyetkä xästärleklärneñ ber öleşe ul dip söyli.
Ğäyet namazınnan soñ, kemder mäçet yanında qorban çala, kemder, mädräsä binasında mäçet xisabına tiz arada äzerlängän aşlardan awız itä.
Ä İldus xäzrätneñ awız itärä waqıtı yuq- bäyräm könne keşelär bik küp kilä, alar belän küreşäse, söyläşäse bar di.
Ğäyet namazlarınnan soñ, mäçetkä yörüçelär arta ikän
İldus xäzrät citäklägän Bolğar mäçete ul dini genä urın tügel, üzenä kürä, Qazandağı iñ milli canlı mäçetlärneñ berse dä. Mäsälän, İldus xäzrät, mäçet yärdäme belän tatar-möselman şäxsi urta mäktäbe açu turında xıyallana. Berençe uqu yılı bıyıl bulırğa tieş ide di, läkin qayber säbäplär arqasında tuqtalıp qalğan.
Ul xıyal barıber qaldı, şäxsi mäktäp oyıştırırğa. Xäzer mäçetlär qarşında mädräsälär genä citmi. Dönyawi fännär nigez bulıp torırğa tieş. Bez inşalla, anı açarbız. Monnan tış, mäçetneñ başqa kürkäm eşläre dä küp. Ul tanışu xezmäte diseñme, här yal könendä yäşlär öçen leksiälär… Menä, keçkenä genä sportzal açtıqBolğar mäçetendä, Qazannıñ başqa mäçetlärendä kebek ük, Qorban çalular, bäyräm aşları tağı ike kön däwam itäçäk. Mäçet, bu bäyräm öçen böten uñaylıqlar tudırğan.
Räfis Cämdixan
