Qazan tank uçilişçyası Çiläbe filialı bulıp ozaq tormadı. Distä yılğa yaqın ğına. 1990 yıllarda, Tatarstan, rusiä xärbilärenä buysınğan ğına bulsa da, xärbi mäktäpläre bulırğa tieş tügel dip, filial itep beterdelär. Suvorov, raketa uçilişçeları da, şul çaqta törle filiallar bulıp bette. Tatartsan däwlät bäysezlegen taläp itkän yıllar, qaya siña xärbi mäktäplär!!! Östäwenä, Rusiäneñ awızı çeçnya belän dä peşkän ide.
Ä Tatarstanda tank uçilişçesı 1918 yılda uq oyıştırıla. Tora bar, ul yäşeren räweştä almannarğa tank buyınça xärbilär äzerläp birä. Anda, faşistlar Almaniäseneñ yuğarı xärbi däräcälärenä ireşkän keşelär uqıp çığa häm soñraq Sovetlar berlegenä qarşı köräşä. Tanılğannar arasında Xayns Ğuderian kebeklär dä bula. Alarnıñ şaqtıyı tora bara Alman generalları däräcäsenä ireşälär.
Bu könnärdä tanılğan şäxes, Şäymievnıñ elekkege matbuğat särkätibe, xäzer oppozitsiädäge İrek Mortazin, qazannan bu xärbi uqu yortların beterergä digän täqdim belän çıqtı. Alarnıñ respublikağa suqır tienlek faydası da yuq, xärbilär Rusiägä kiräk, şulay bulğaç, ni pıçağıma Qazan urtasında, şul qädär zur cil bilägän uqu yortların totarğa, İrek Mortazinnıñ fiker, qısqaça äytkändä şunnan ğibärät. Älbättä, bu anıñ Qazan şähär dumasına kandidat bularaq, programmasına kertelgän. Üze dä Qazan tank uçileşçen betergän İrek Mortazin deputat bula qalsa, bu niätlären tormışqa aşırırmı- kürerbez.
Ä bügen, tank uçilişçesı räsmiläre bezdä andıy dedovşçina digän äyber yuq dilär, jurnalist ikänne belgäç ük, berençe süzläre, bez Çiläbe filialı tügel xäzer. Baş tartalar tege xällärdän. Xäyer, Qazannıñ qayber gornizonnarında ul dedovşçina çäçäk atqanlığı küplärgä mäğlüm. Tank uçilişçesında bu xällär yuq dip ışanası kilä. Azatlıq, Fail isemle kursantqa möräcäğät itte. Ällä şulay kiräk, ällä çını şul, bezdä tärtip, xätta dürtençe kurta uquçılar, berençe kurslarnı işek açıp çığara dip cawap birde. Çe to bit, bıratlar, ışanası kilmi, mondıy möğallimägä. Kiresen raslarlıq faktlar bulmağaç, süz dä äytälmiseñ. Ä Çiläbedäge qırğilıyıq, andağı räsmilärneñ yawızlığı rusiä armiäseneñ bulmağan däräcäsen tağı da töşerde. Bu xaqta soraştırular şunı kürsätä. Röstäm isxaqi Qazan uramnarında rusiä armiäse häm Çiläbedäge waqiğağa qarata fikerlär beleşte.
Räfis Cämdixan