Irannıñ atom säyäsäte häm milli berdämlek mäsäläse

İrannıñ täsirle dini citäkçelärneñ berse bulğan Akbar Haşemi Rafsancani Martnıñ 8-ndä Belgeçlär Mäclesendä yasağan çığışında döşmannıñ süz berläşterüe säbäple İranda milli berdämlekne saqlap qalu kiräklege turında söyläde. Ul qayber säyäsmännärne üz belderüläre belän milli berdämlekkä xävef tudırların äytte. Anıñ süzlärneçä, AQŞ İrannı döşman möhittä qaldıru häm anı izolätsiägä kertü tırışlığında unışlıqqa ireşä almağan, läkin, mondıy täräqqiät bulğanda berdämlekne saqlap qalu öçen nindider bülgälävçe belderülärdän totlıq qalırğa kiräk. Çönki bu milli berdämlekne qaqşata. 10-nçe Martta isä qatı qul konservativ ruxanu Ahmed Xatami, anıñ elekke prezident belän tuğannığı yuq, Çomğa väğäzendä atom industriäsenä qarşı bulğannarğa höcüm itep söyläde. Ul atom energiäsenä ixtiac bar, cönki 2-3 distä yıldan soñ nefte häm gaz yatmaları betäçäk dip belderde. İran radiosı anıñ atom energiäse säyäsäten täqnitlävçelärne axmaq dip atauın tapşırdı häm tağı şuşı süzlären qabatladı. Sez kierenke çorda döşmanğa quşıldığız. Xalqıbız bu süz berläşterüne ber vaqıtta da onıtmas häm yatlarğa qararlı reaksiä kürsätkäne kebek, däşmannarıbız belän ber ük suqmaqtan baruçılarğa da tieşle cavap birer. Xatami tağı atom säyäsäte prezident Ahmedinajatnıñ qararınnan bäyle tügel, ul yıllarça elek başlandı kiçä genä qabul itelmäde dip tä belderde. İran mätbuğatı qayber säyäsmännärneñ milli berdämlek turındağı fikerlären soradı. Reforma taraftarı Farhang-i Aşti gazetası atom energiäse mäsäläse barlıq säyäsi partiälärneñ söyläşülär östälenä utıruı öçen sıltau buldı dip yazıp çıqtı. Maqälädä tağı politik pozitsiäsenä qarmastan, här kem İrannıñ atom texnologiäsen täräqqi itterügä xoquqı buluın belderä dip yazılğan. Tik anda monı niçek ğämälgä quyu mäsäläsendä fiker ayrımalıqlarınıñ buluına borçılu belderelä. Reformaçılar söyläşülärne dävam itärgä kiräk digän pozitsiädä torğanda, konservativlar häm qatı qul taraftarları däşmannı qurqıtu öçen yana plan äzerlärgä häm qarşılıq kürsätergä kiräk digän prezident Ahmedinejadnıñ pozitsiäsen yaqlıylar. Bu xaqtağı fiker ayırmalıqları prezidentnıñ tışqı säyäsät öçen cavaplı şäxeslärneñ tänqitlänüenä dä kiterde. Tänqitçelär xäzerge säyäsät küpkenä illärne çitlätte häm İrannıñ niätlärenä ışanıçnı kimette dip belderälär. Prezidentnıñ ilçelärne häm tışqı eşlär ministerlegendäge ölkän räsmilärne üzeneñ ideologiäsen yaqlauçılar belän almaştıruı da tänqitlänä. Elekke eçke eşlär ministerlärennän höm täsirle ruxani Abdul Vahed Musavii-Lari dä sistemanı yaqlauçılarnıñ qarar birü protsesına qatnaştırılmauların tänqitläde. Ul tuğrılıqlı yaqçılarnıñ küpçelege qarar birü häm anı ğämälgä quyu protsesına qatnaştırılmağanda, milli solidarlıq turında söyli almıybız dide.

Färit İdelle, Praga.