Accessibility links

Çernobıl qazasına 20 yıl, anıñ näticälärennän arınu äle dä däwam itä


Bu könnärdä dönya näq 20 yıl elek bulğan dähşätle waqiğäne - Çernobıl'' atom stansiäsendäge hälakätne iskä ala. 26-nçı april irtäsendä yañğırağan köçle şartlaw hawağa meñ tonnadan artıq radioaktiv tuzan kütärep, cil anı Çernobıl'' tirälärenä genä tügel, Yewropanıñ tönyağına häm tönyaq-könbatışına da alıp kitte. Sovet xakimiate hälakät turında mäğlümatnı mömkin qädär yäşerergä tırıştı, ul arada meñlägän keşe sälämätlegenä nindi zian kiläçägen belmi qaza näticälärenä qarşı köräş alıp bardı.

Köndezen dä Slavutiçtä ğädäti bulmağan tınlıq xökem sörä. Älege säyer küreneşneñ üz añlatması bar, älbättä. Bu şähärne Çernobıl'' hälakäteneñ balası dip atarğa bula, 1986-nıñ 26-nçı aprilennän soñ atom stansiäsendä eşläwçelär nigezdä şunda küçep, qaza näticälärenä qarşı köräş tä annan alıp barıldı. Şähärneñ xäzerge xakime, üze qayçandır stansiädä eşlägän Volodimir Udoviçenko, Slavutiçneñ bügenge problemaları, Ukrain xökümäteneñ şähärgä iğtibarı citmäw turında bolay, di:

"Töp problema bulıp bügen Slavutiçneñ büdjet mäs''äläse tora. Ä inde keşelärgä meditsina xezmäte kürsätü turında min äytep tä tormıym. Çernobıl'' stansiäsendä eşläwçelärgä qarata bar Ukrainadağı sälämätlek saqlaw sistemasın qullanu döres tügel. Bügen Slavutiçtä hälakät näticälärennän arınu eşendä qatnaşqan 8 meñ keşe yäşi. Bez, ukrain däwläte stansiäne yabu aldınnan birgän wäğdälären ütämi, dip äytä alabız", di Slavutiç xakime Udoviçenko.

Uzğan yılnıñ sintäbrendä Berläşkän Millätlär Oyışması yardämendä Çernobıl'' hälakäteneñ nilärgä kiterüe xaqında 600 bitlek xisap bäyän itelgän ide. Yözlägän belgeç, ğasır qazasınıñ ictimaği, moxit, iqtisadi näticälären tikşerde. Annan kürengänçä, radiatsiäneñ turıdan-turı tä''sirennän ülüçelär aldan farazlanğança küp bulmağan, bu san 50-dän dä kimräk, ämma dönya äle haman da keşelärneñ qaza säbäple psixologik tetränülär kiçerüe, küçep kitü arqasında tuğan sotsial'' problemalar, iqtisadi töşenkelek yoğıntısı turında bik az belä. Xisapta, ayırım alğanda, hälakät töbägennän küçerelgän 330 meñläp keşe öçen näq menä şul psixologik tetränüneñ bik awır kiçerelüe äytelä.

Slavutiç misalında, Çernobıl'' qazasınıñ iñ citdi näticäläreneñ berse bulıp eşsezlek toruın kürep bula. Stansiäneñ yabıluı töbäktäge bar iqtisadnıñ töşenkelegenä kiterde. Başqa ber möhim problema bulıp keşelärgä xaq mäğlümat birü tora. Yewropa Şurasında eşläwçe, elek Şvedsiäneñ şulay uq atom energiäsenä nıq bäyle Karlstadt şähäre xakime bulğan Anders Knape, cirle xalıq yaqındağı atom stansiäse, ğädättän tış xällär oçrağında ni eşlärgä tieşlege turında aldan uq tögäl mäğlümat alırğa tieş, dip belderä. Moñardan tış, älbättä, xökümätneñ qaza näticälärennän arınu eşendä äwzemräk qatnaşuı kiräk, di Knape:

"Mondıy hälakät çıqqaç başta sezneñ mömkinlekläregez häm aqçağız küp bula, il xökümätennän dä, dönyadan da iğtibar sizelä. Ämma beraz waqıt ütkäç cirle xalıq belän cirle xakimiat kenä ala", dip añlata xakimiat tarafınnan iğtibarnıñ könnär ütü belän kimüen Yewropa Şurası wäkile Anders Knape.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG