Accessibility links

Aliev: Äzerbaycan İran krizisında Washingtonğa yärdäm itä almıy


Äzerbaycan prezidentı İlham Aliev bu atnada Washingtonda amerikan räsmiläre, şul isäptän, comğa könne prezident Bush belän oçraşa. Xoquq yaqlawçı oyışmalar, Äzerbaycanda demokratik üzgäreşlärneñ bik sülpän baruın iskä alıp, Bushnı Alievkä basım yasarğa çaqırdı. Ämmä söyläşülärdä töp iğtibar Äzerbaycannıñ energiä baylıqlarına häm Alievneñ İran tiräsendäge bäxästä nindi rol uynıy aluına bireler dip kötelä.

Bu könnärdä Washingtonda härkemneñ diärlek telendä İran: Tähran atom programmasın däwam itü niätendä nıq tora, Washingtonnıñ anı tuqtatu niäte, tağı da qatıraq.

Quşma Ştatlarnıñ tarafdarı bulğan Äzerbaycannıñ İran belän 300 çaqırım urtaq çikläre bar. Çärşämbedä Aliev Tışqı bäyläneşlär Şurası dip atalğan tikşerü üzägendä bulıp, 200läp keşe aldında sorawlarğa cawap tottı. İran krizisında Baqı nindi dä bulsa rol uyınıy alamı, digän soraw berençe itep birelde.

Bu sorawğa cawap itep Aliev, Äzerbaycan Ğiraq suğışınıñ başınnan uq koalitsiägä kerde, anda Ärmänstan şikelle maşina yörtüçelär tügel, ä çın xärbilär cibärde dip şayarttı. Läkin, İran oçrağında, ğafu itegez, bez Washingtonğa yärdäm itä almıybız dip qırt kiste:

"Bezneñ İran belän ike yaqlı kileşüebez bar. Anda açıqtan-açıq: bezneñ cirlär ber-berebezgä qurqınıç tudıru öçen qullanıla almıy dielgän. Yağni, bezneñ mönäsäbätlär xalıqara kileşülär belän bilgelänä", di Äzerbaycan prezidentı.

Washingtonda borçu uyatqan tağın ber mäsälä – Äzerbaycandağı demokratiä torışı. Xoquq yaqlawçılar, bu yaqtan anda xällär şäptän tügel, dip, ikençe prezidentlıq möddäten dönyada demokratiä taratuğa bağışlağan Bushnı Alievqa basım yasarğa çaqırdı.

Äzerbaycanda demokratiäne üsterü ölkäsendä nindi tırışlıqlar kürelä, digän sorawğa Aliev, Äzerbaycan xalqı ireklek häm demokratiäneñ bar räxätleklärennän faydalana, dip cawap birde. Älbättä, bez demokratiä instituların kamilläşterüne däwam itäbez, läkin bezneñ kürşelärgä dä qarağız dip östäde ul:

"Minemçä, Äzerbaycanda demokratiä däräcäse bezneñ kürşelär belän çağıştırğanda kim tügel. Çınbarlıq häm xislär bar. Xislärgä, çınbarlıqnı bik çağıldırmağan mäglümätkä tayansañ ber täesir qala. İlneñ niçek täräqqi itüen, keşelärneñ fikelären belsäñ – ikençe täesir, di Äzerbaycan prezidentı.

Tawlı Qarabax turındağı sorawğa, Aliev, bu bäxäsle mäsäläneñ äle dä elenep toruı öçen Ärmanstan citäkçelären ğäyepläde, häm alarnı säyäsmännär tügel, ä däwlätmännär bularaq xäräkät itergä çaqırdı.

Tabiğıy yatmalarğa bay il citäkçese bulğan Alievkä, älbättä, energetika ölkäsenä qarağan sorawlar da birelde. Soñğı waqıtta säyäsättä, däwlät mänfäğätlären cir astı baylıqlarına tayanıp alğa sörüne añlatqan "energiä millätçelege" digän atama barlıqqa kilde.

Yewropa häm Aziä illäre Rusiä gazına bäyle. Quşma Ştatlar häm Könbatış Yewropa, Rusiä gazına alternativ bularaq, Baqı-Tiflis-Cäyxan ütkärgeçen alğa sörä. "Sez energiä millätçeseme" digän soñğı sorawğa Aliev, kölep bolay dide:

"Äzerbaycanda energiä küp-millätçelege. Bezdä bar illärneñ wäkilläre bar – Quşma Ştatlar, Britaniä, Yewropa illäre – 1994 yıldan birle dustanä şartlarda eşlilär. Bu xezmättäşlek näticäsendä bez neft häm gaz tarmağına 17 milliard, barlığı 28 milliard dollar investitsiä cälep ittek, di İlham Aliev.

Äzerbaycan energetika ölkäsendä Könbatışnıñ ışanıçlı partnerı sanala. Comğa könne Aliev belän bulaçaq oçraşuında Bush Äzerbaycandağı keşe xoquqları torışı, demokratiä mäsäläsen kütrerme, älegä äytüe qıyın.

ali ğilmi
XS
SM
MD
LG