Accessibility links

Кайнар хәбәр

Amnesty International Rusiäne rasizmğa qarşı köräşergä öndi


Atankiç könne xoquq yaqlawçı abruylı Amnesty International oyışması Rusiä xökümäten ildäge millätara näfrätkä nigezlängän höcümnär dulqının tuqtatu öçen xälitkeç çaralar kürergä çaqırdı. Oyışmanıñ bügen iğlan itelgän xisabında äytelgänçä, Rusiäneñ rasizmğa qarşı tieşle däräcädä köräşmäwe anıñ xalıqara abruyına zur zıyan kiterä.

"Rusiä Federatsiäse: kontroldän çıqqan rasizm" dip atalğan xisabında Amnesty International Rusiä räsmilären millätara näfrätkä nigezlängän cinayätlärgä küz yomuda ğäyepli. Oyışmanıñ Rusiäne tikşerüçe wäkile Victoria Webb süzlärençä, Rusiägä rasizmğa qarşı köräşü öçen tulı külämle federal strategiä kiräk:

"Rusiäneñ qayber citäkçeläre, şul isäptän prezident Putin, bu mäsäläneñ buluın tanısa da, anı çişü öçen tieşle çaralar kürelmi. Bez Rusiäne höcümnärgä qarşı çaralar kürergä genä tügel, ä bu mäsäläne tulısı belän xäl itergä, cämğiättäge rasizm, diskriminatsiä küreneşlärenä qarşı ğämällär planın buldırırğa çaqırabız", di Amnesty International wäkile.

Soñğı yıllarda Rusiädä millätara näfrätkä nigezlängän höcümnär sanı kisken arttı. Amnesty mäglümätenä kürä uzğan yılda ğına 366 şundıy höcüm bulğan, 28 keşe üterelgän. Höcümnär çit il keşelärenä genä tügel, ä Rusiädä yäşägän milli azçılıqlarğa – çegännärgä, yäxüdlärgä, Kafkaz xalıqlarına yasala.

Şuşı yılnıñ Ğinwarda 20 yäşlek Aleksandr Kopsev Mäskäw sinagogasına bärep kerep 8 keşene pıçaq belän çänçede. Fivraldä Peterburda Malidan kilgän ber yeget çänçep üeterelde. Martnıñ 24ndä şul uq Peterebur çitendä Gana keşese qıynaldı. Ber könnän şunda uq 9 yäşlek qız bala pıçaq cäräxätläre aldı.

Belgeçlär fikerençä, mondıy höcümnär sanı küpkä zurraq, çönki qorbannar militsiägä ışanmıy, şuña kürä xäbär itep tormıy.

Mondıy höcümnärneñ kübesen Rusiä prokurorları ğadi xuliganlıq dip bäyäli, anıñ öçen ciñelräk caza qaralğan.

Mart ayında Peterbur mäxkämäse 2004 yılda 9 yäşlek Tacıq qız balasın qıynap ütergän 8 yäşüsmerne xuliganlıqta ğäyepläde. Xoquq yaqlawçılar bu qararnı Rusiädä "ruxi xäläkät" dip atadı.

Amnesty wäkile Victoria Webb süzlärençä, Europa Şurasında äzğa, Zur 8lektä räis bulıp torğan il öçen bu qabul itelerlek närsä tügel:

"Rusiä xalıqara yöklämälären ütärgä tieş, bigräk tä Zur 8lektä, Europa Şurasınıñ ministrlar komitetında räislek irkän yılda. Bar küzlär Rusiägä töbälgän, rasizmğa qarşı real adımnar kürelmäsä, bu ğafu itelmäslek bulaçaq", di di Amnesty International wäkile.

Amnesty International Rusiä räsmilären rasizmğa qarşı oyışmalar, belgeçlär belän tığızraq eşlärgä, andıy keşelärneñ iminlegen täemin iterä çaqıra.

Misal itep Amnesty 2004 yılda üterelgän rasizm belgeçe Nikolay Girenkonı kiterä. Orel şähärendäge xoquq yaqlawçı Dmitri Krayuxin da şundıy uq yanawlar alğan.

Amnesty International wäkile Victoria Webb süzlärençä, İkençe dönya suğışında Nazilarnı ciñü öçen millionlağan keşesen yuğaltqan Rusiädä bügen Nazi tamğalarına häm ideologiäsenä tüzemlelek kürsätü – başqa sıymaslıq närsä.

ali ğilmi
XS
SM
MD
LG