Accessibility links

Кайнар хәбәр

Rusiädä "dollar" süzen tıyu niätenä belgeçlär şiklänep qarıy


Çärşämbedä Rusiä Duması xökümät wäkillärenä, mäglümät çaralarına dollar, euro kebek süzlär qullanunı tıyğan tözätmälär qabul itte. Kibet-aşxanlälär, xezmät kürsätü urınnarında bäyälär fäqät rubldä kürsätelergä tieş bulaçaq. Bu tärtipne bozğan öçen ştraf qaralğan. Tözätmälärne xuplawçılar - bu çara rublneñ abruyın kütäräçäk di, tänqitçelär – anıñ ğämälgä aşuına şik belderä.

Şuşı tözätmälär axır çiktä qanun tösen alsa, Rusiädä dollar, euro, u.e., digän süzlär aqrınlap qullanıştan çığarğa da mömkin. Çönki, qanun ölgesen äzerläwçelär bu tärtipne bozuçılarğa şaqtıy zur külämdä, 50 meñ sumğa qädär ştraf salırğa täqdim itä.

Älbättä, bu çaranıñ iqtisadqa ber qatışı da yuq. Ölgene Dumada täqdim itkän Berdäm Rusiä deputatı Valery Grebennikov süzlärençä, töp maqsat – ğorurlıq xisen tärbiäläw:

"Rusiädä yäşiseñ ikän, anıñ valuta isemen qullan. İñ möxime – ğururlıq xisen tärbiäläw. Üz bayrağıña dulqınlanıp qaramasañ, valutañnı ixtiram itmäsäñ – ğururlıq xise bula almıy" di Berdäm Rusiä wäkile.

Komunistlarnı sanamağanda, bu qanunnı çärşämbedä Duma ber tawıştan diärlek rasladı. Xättä, Kremldän töşerelgän qanunnarğa çığuçı Rodina partiäse dä xuplap tawış birde.

Sovetlar Berlege cimerelep, rubl asqa tägärägännän soñ Rusiädä dollar ğäyre-räsmi valutağa äylände. Mäskäw, Peterbur häm başqa ere qalalarda eşquarlar üz eşlären u.e. dip atalğan şartlı berämlektä alıp bara. Anıñ bäyäse yaqınça, dollar belän euro arasında.

Soñğı waqıtta, neft bäyäse artu säbäple, Rusiäneñ iqtisadı kütäreleş kiçerä, rublneñ dä däräcäse arta. Rusiä prezidentı Vladimir Putin üzeneñ yıllıq yullamasında şuşı yılnıñ 1 Yülenä rublne xalıqara äyläneş valutası itergä teläk belderde.

Rusiäneñ Üzäk bankına rublneñ räsmi tamğasın buldırırğa quşıldı.

Şul uq waqıtta qayber yuğarı räsmilär dollar süzen qullanıştan çığaru niätlärenä şiklänep qarıy.

Rusiäneñ büdjet, iqtisadi täräqqiät häm monetar säyäsät öçen cawaplı vitse-premierı Aleksandr Jukov, tawarlarnı çit illärgä satqanda alarnıñ bäyäsen rubldä äytüneñ ber mäğnäse dä yuq dide.

Finans ministrı Aleksei Kudrin isä, bu qanunnı absurd dip atadı, räsmilär rubldä yazılğan zur-zur sannar belän integep betäçäk, dide ul.

Şuşı qanun ğämälgä kersä, Rusiädä dollar süzen qullanu ğädäte çınlap ta betäçäkme? Elekke iqtisad ministrı, xäzer Mäskäwdäge İqtisad mäktäbe citäkçese Yevgeni Yasin moña şik belderä:

"Räsmilärgä rişwät birergä teläsägez, alar anı dollar-euroda alırğa teli. Min üzemneñ xezmätkärlärgä eş xaqın dollarda xisaplıy alam, miña monıñ öçen närsä bula, toz sibäçäklärme? Yuq. Bu qanunnıñ iqtisadqa ber yoğıntısı da yuq. Bu axmaqlıqnı iqtisadta başqa eşe bulmağan keşelär uylap taqpan" di iqtisad ğalime Yevgeni Yasin.

Belgeçlär fikerençä, Rusiädä dollar dip söyläşü ğädäten beterü ciñel bulmayaçaq, soñğı 15 yıl eçendä ul inde qanğa señgän diärgä bula. Dollarnı tıyarğa tügel, ä iqtisadnı, rublneñ däräcäsen kütärergä kiräk, şul çaqta rubl üzennän üze dollarnı qısıp çığaraq.

ali ğilmi
XS
SM
MD
LG