BMO İminlek Şurasınıñ 5 daimi äğzası häm Germaniä Tähranğa barı 2 saylaw mömkinlege quya. Berse uran bayıtunı tuqtatuğa almaş bularaq täqdim itelgän qızıqsındıru çaraları turında xalıqara cämäğätçelek belän söyläşülär ütkärü. İkençese, ägär Tähran baş tarsta, BMOnıñ açıq bilgelänmägän çaraları. Pänceşämbe könne Wienada ireşelgän kileşüne Britaniä tışqı eşlär ministrı Margaret Beckett iğlan itte.
"2 yul bar. Bez İrannı uñay yuldan kitärgä, İranğa zur fayda kiteräçäk möhim täqdimnärebezne citdi qabul itärgä öndibez" dide Beckett.
Şunda uq AQŞ, Fransiä, Rusiä, Qıtay häm Germaniä tışqı eşlär minisitrları häm Yewropa Berlegeneñ tışqı säyäsät öçen cawaplı ölkän wäkile Javier Solana da bar ide.
Beckett yaña täqdim turında ğömümi itep söyläde, täfsilleräk mäğlümät birüdän tıyılıp qaldı.
"İran uran bayıtu häm eşkärtü belän bäyle härtörle eşçänlegen Xalıqara Atom Energiä İdaräse taläp itkänçä yañadan tuqtatqan oçraqta bez söyläşülärne yañartırğa äzer. Bez şulay uq BMO İminlek Şurasında çara kürüdän dä tıyılıp qalaçaqbız. Bez şulay uq ägär dä İran söyläşülärdän baş tartsa İminlek Şurasında yaña çaralar küreläçäge turında kileştek" dide Beckett
Viena söyläşülärendä qatnaşqan diplomatlar Könbatış xäbärçelärenä ğäyre räsmi räweştä İranğa täqdim itelgän qızıqsındıru çaraları arasında tınıç atom energiä sänäğäte ölkäsendä yardäm häm däwamlı räweştä uran yağulığı belän tämin itep toru da bar dide.
Ul oçraqta İranğa uran yağulığın üzendä äzerläw, urannı üzendä bayıtu kiräk bulmıyaçaq. İran urannı atom qoralı yasaw öçen bayıta dip äytergä dä urın qalmıyaçaq.
Aldağı könnärdä Solana citäkçelegendäge ber törkem İranğa barıp bu täqdimne citkeräçäk dip kötelä. Diplomatlar äytüençä annan soñ İranğa üz süzen äytü öçen aylarça, berniçä atna ğına waqıt bireläçäk.
Viena söyläşülärendä qatnaşqan ministrlar Tähran baş tartqan oçraqta cäzalaw çaraları qullanu turında ireşelgän bulırğa mömkin kileşü turında berni söyläşergä telämäde. Şulayda da bügen Washington Post gazetı kileşügä mömkin bulğan çikläwlär keçkenädän alıp zurğa taba isemlek itep kertelgän dip yazıp çıqtı. Gazeta şulay uq İran baş tartqan oçraqta ul çaralarnıñ qaysı qullanılaçağı turında kileşü bulğanmı-yuqmı ikäne açıq tügel di.
Bu kileşü İran mart axırında BMO İmilek Şurasınıñ uran bayıtu belän bäyle eşçänleklärne kiçekmästän tuqtatu taläbenä buysınmağannan soñ İranğa qarata nindi çara kürü turında 6 äğza il arasında barğan bäxäslärdän soñ tudı. BMOnıñ mart ayındağa taläbe mäcbüri taläp tügel ide.
Şunnan soñ könbatış illäre İran buysınmağan oçraqta aña qarşı çikläwlär mömkinlegenä yul açuçı mäcbüri taläp quyunı yaqladı. Ämma Rusiä belän Qıtay İran yağınnan çigenügä ireşü öçen cäzalaw belän yanawlar tügel ä söyläşülärne däwam itü kiräk dide.
Pänceşämbe könne Vienadağı kileşü mondıy fiker ayırmalıqlarınıñ betüe näticäsendä ireşelgän bulırğa oxşıy.
Viena kileşüe şulay uq AQŞnıñ Tähran uran bayıtunı tuqtatqan oçraqta söyläşülärgä quşıluğa äzer buluın beldergännän soñ tudı.
AQŞnıñ şulay uq Mäskäw aldında çigeneş yasawı, täqdim itelgän mäcbür itüçe resolütsiädä İranğa qarşı axır çiktä xärbi çara kürüne aqlarğa mömkin süzlärdän baş tartuı turında da xäbär buldı.
Rusiä tışqı eşlär minisitrı Sergey Lavrov bu BMO İminlek Şurasındağı 6 ilne berläşterü öçen möhim adım buldı dide. 0211
"Söyläşülär täqdimeneñ barlıq 6 ildän dä, şul isäptän Quşma Ştatlardan da kilüe bik möhim. AQŞ öçen bu ciñel adım tügel. Yalğışmasam, Quşma Ştatlarnıñ inde 26 yıl buyı İran belän bernindi elemtäläre bulmadı kebek" dide Lavrov.
İrannıñ nindi cawap biräçägen äle äytep bulmıy.
Qayber küzätülär äytüençä, yaña täqdimnär İran citäkçelegendäge qayber urtaçıl äğzalarnı söyläşülärne yaqlap çığuğa etärä ala. İrannıñ yuğarı ruxi citäkçese Ayatulla Ali Xamenei küptännän AQŞ belän elemtälärne kire qağıp häm andıy urtaçıllarnı cämäğätçelek aldında tänqitläp kilä. Şulay da ul AQŞnıñ Ğiraq turında söyläşülär täqdimenä qarşı çıqmadı. Anıñ AQŞ yaqlawındağı yaña xalıqara täqdimgä cawabı aldağı könnärneñ iğtibar üzägendäge töp waqıyğası bulaçaq.
Naif Aqmal, Praga.
"2 yul bar. Bez İrannı uñay yuldan kitärgä, İranğa zur fayda kiteräçäk möhim täqdimnärebezne citdi qabul itärgä öndibez" dide Beckett.
Şunda uq AQŞ, Fransiä, Rusiä, Qıtay häm Germaniä tışqı eşlär minisitrları häm Yewropa Berlegeneñ tışqı säyäsät öçen cawaplı ölkän wäkile Javier Solana da bar ide.
Beckett yaña täqdim turında ğömümi itep söyläde, täfsilleräk mäğlümät birüdän tıyılıp qaldı.
"İran uran bayıtu häm eşkärtü belän bäyle härtörle eşçänlegen Xalıqara Atom Energiä İdaräse taläp itkänçä yañadan tuqtatqan oçraqta bez söyläşülärne yañartırğa äzer. Bez şulay uq BMO İminlek Şurasında çara kürüdän dä tıyılıp qalaçaqbız. Bez şulay uq ägär dä İran söyläşülärdän baş tartsa İminlek Şurasında yaña çaralar küreläçäge turında kileştek" dide Beckett
Viena söyläşülärendä qatnaşqan diplomatlar Könbatış xäbärçelärenä ğäyre räsmi räweştä İranğa täqdim itelgän qızıqsındıru çaraları arasında tınıç atom energiä sänäğäte ölkäsendä yardäm häm däwamlı räweştä uran yağulığı belän tämin itep toru da bar dide.
Ul oçraqta İranğa uran yağulığın üzendä äzerläw, urannı üzendä bayıtu kiräk bulmıyaçaq. İran urannı atom qoralı yasaw öçen bayıta dip äytergä dä urın qalmıyaçaq.
Aldağı könnärdä Solana citäkçelegendäge ber törkem İranğa barıp bu täqdimne citkeräçäk dip kötelä. Diplomatlar äytüençä annan soñ İranğa üz süzen äytü öçen aylarça, berniçä atna ğına waqıt bireläçäk.
Viena söyläşülärendä qatnaşqan ministrlar Tähran baş tartqan oçraqta cäzalaw çaraları qullanu turında ireşelgän bulırğa mömkin kileşü turında berni söyläşergä telämäde. Şulayda da bügen Washington Post gazetı kileşügä mömkin bulğan çikläwlär keçkenädän alıp zurğa taba isemlek itep kertelgän dip yazıp çıqtı. Gazeta şulay uq İran baş tartqan oçraqta ul çaralarnıñ qaysı qullanılaçağı turında kileşü bulğanmı-yuqmı ikäne açıq tügel di.
Bu kileşü İran mart axırında BMO İmilek Şurasınıñ uran bayıtu belän bäyle eşçänleklärne kiçekmästän tuqtatu taläbenä buysınmağannan soñ İranğa qarata nindi çara kürü turında 6 äğza il arasında barğan bäxäslärdän soñ tudı. BMOnıñ mart ayındağa taläbe mäcbüri taläp tügel ide.
Şunnan soñ könbatış illäre İran buysınmağan oçraqta aña qarşı çikläwlär mömkinlegenä yul açuçı mäcbüri taläp quyunı yaqladı. Ämma Rusiä belän Qıtay İran yağınnan çigenügä ireşü öçen cäzalaw belän yanawlar tügel ä söyläşülärne däwam itü kiräk dide.
Pänceşämbe könne Vienadağı kileşü mondıy fiker ayırmalıqlarınıñ betüe näticäsendä ireşelgän bulırğa oxşıy.
Viena kileşüe şulay uq AQŞnıñ Tähran uran bayıtunı tuqtatqan oçraqta söyläşülärgä quşıluğa äzer buluın beldergännän soñ tudı.
AQŞnıñ şulay uq Mäskäw aldında çigeneş yasawı, täqdim itelgän mäcbür itüçe resolütsiädä İranğa qarşı axır çiktä xärbi çara kürüne aqlarğa mömkin süzlärdän baş tartuı turında da xäbär buldı.
Rusiä tışqı eşlär minisitrı Sergey Lavrov bu BMO İminlek Şurasındağı 6 ilne berläşterü öçen möhim adım buldı dide. 0211
"Söyläşülär täqdimeneñ barlıq 6 ildän dä, şul isäptän Quşma Ştatlardan da kilüe bik möhim. AQŞ öçen bu ciñel adım tügel. Yalğışmasam, Quşma Ştatlarnıñ inde 26 yıl buyı İran belän bernindi elemtäläre bulmadı kebek" dide Lavrov.
İrannıñ nindi cawap biräçägen äle äytep bulmıy.
Qayber küzätülär äytüençä, yaña täqdimnär İran citäkçelegendäge qayber urtaçıl äğzalarnı söyläşülärne yaqlap çığuğa etärä ala. İrannıñ yuğarı ruxi citäkçese Ayatulla Ali Xamenei küptännän AQŞ belän elemtälärne kire qağıp häm andıy urtaçıllarnı cämäğätçelek aldında tänqitläp kilä. Şulay da ul AQŞnıñ Ğiraq turında söyläşülär täqdimenä qarşı çıqmadı. Anıñ AQŞ yaqlawındağı yaña xalıqara täqdimgä cawabı aldağı könnärneñ iğtibar üzägendäge töp waqıyğası bulaçaq.
Naif Aqmal, Praga.