Ufada Başqortstan Tatar kongressı Başqarma komitetınıñ kiñäytelgän utırışı bulıp ütte. Anıñ kön tärtibenä, aldan bilgelängänçä, ike mäsälä kertelgän ide. Berse – Ufa “Nur” tatar teatrı tiräsendäge xällärne tikşerü bulsa, ikençese – Başqortstanda tatar mäğärifen saqlap qalu yünäleşendäge burıçlarnı barlaw ide. Ämma ike mäsäläneñ dä kiñqırlı buluın isäpkä alıp, kön tärtibendäge ber genä mäsäläne tikşerergä kileşende – Ufa “Nur” tatar däwlät drama teatrı problemnarın qarawğa tuqtalırğa buldılar.
Utırışnı Başqortstan Tatar kongressı Başqarma komitetı räise Ruşan Ğallämov açtı häm alıp bardı. Ul bügenge fiker alışunıñ bik möhim buluın bilgeläde. “Nur” teatrınıñ problemnarı anıñ ğına problemnarı bula almıy, - dide ul. – Başqortstan tatarları öçen bu teatr iñ zur mädäni üzäk, şuña da anda cıyılıp kitkän kimçeleklärne urtağa salıp tikşerü zıyan itmi”.
Söyläşügä “Nur” tatar teatrınıñ direktorı Ural Ğirfatullin da kilde. Ul Başqortstan Tatar kongressı Başqarma komitetı äğzası da häm “Nur” teatrı direktorı bularaq, aña artistlar häm başqa xezmätkärlär tarafınnan da däğwalar küp buluı mäğlüm. Xätta Ural Ğirfatullinnıñ artistlar belän tupas möğämälä qıluı, eştä diktatorlıq alımnarı qullanuı, qısqası, bar xaqimiätne üz qulına aluı turında respublik citäkçeläre isemenä törle möräcägätlär häm belderülär dä cibärelgän. Şul belderülärne tanılğan kompozitor, tatar milli xäräkäte citäkçeläreneñ berse Alik Loqmanov uqıp işetterde. Ul belderülärdä “Nur” tatar teatrınıñ zur zalınıñ haman açılmawı, xätta anıñ qayber urınnarınıñ cimerelä başlawı xaqında äytelä. Teatrnıñ direktorına qarata däğwalar da zur urınnı alıp tora şul belderülärdä. Andıy däğwalar küp kilä başlağaç, tetarda berniçä tikşerü qomissiäse dä eşlägän.
Teatr eşe xaqında ber belderüne Başqortstandağı kürenekle tatar ğälime, aqädemik, cämägät eşleklese Riza Mağazov ta cibärgän bulğan. Riza ağanıñ “Nur” teatrı öçen borçılırğa ayırım säbäpläre bar. Zamanında näq menä ul Ufada “Nur” teatrın tergezügä häm berençe eş yıllarında aña matdi yärdäm kürsätügä zur öleş kertkän millätpärwär. Xäzerge köndä “Nur” teatrında eşläw häm yäşäw öçen tieşle şartlar bulmaw, artistlarnıñ eştän kitüe, direktor Ural Ğirfatullinnıñ başbaştaqlığı urtaq eşkä ayaq çala dip belderde ul üz çığışında.
Mağazov – Ural äfände, menä Sez üzegezgä qarata bulğan ğäipläwlärne dä tanımıysız. Ä bit ul däğwalar buş urında kilep çıqmağan. Xudojestwo qomissiäse dä eşlämi. Bar xaqimiätne uzurpirowät itep betkänsez. Kileşep eşlägändä genä eşläregez alğa kitäçäk häm tatulıq bulaçaq, dip isäplim.
“Nur” teatrında cıyılğan problemnarnı tikşerü Tatar kongressı Başqarma komitetı utırışında waqıt-waqıt qızu bäxäslärgä totaşıp kitep, xätta küpmeder däräcädä kierenke tös aldı. Süz teatrnıñ direktorı Ural Ğirfatullinğa birelgäç, ul üzenä qarata töbälgän ğäipläwlärne kire qağarğa, üz dälillären kiterergä tırışıp qaradı. Teatrnıñ zur zalınıñ haman da faydalanuğa tapşırılmawında üzeneñ ğayıbe bulmawın, artistlar häm rejisserlar belän yaxşı mönäsäbättä toruın, berkemne dä qısmawın raslarğa mataştı. Ämma täğayın faqtlar bulğan kileş anıñ şulay här däğwanı kire qağıp söyläwe Tatar kongressı Başqarma komitetı äğzalarına oşamadı. Menä direktornıñ çığışınnan ber özek.
Girfatullin – Monda miña atılğan ğäipläwlärne härberegezgä atıp bulır ide. Min aqalnıp torırğa uylamıym. Yazılğan belderülärdä imeş min ällä küpme artistlar belän mäxkämäläşkänmen ikän. Läkin bu döoyıs tügel. Min ber genä artist belän mäxkämäläştem. Döres eşlämägänbez. Bez anı kire aldıq. Ul eşli, rol'lär ala.
Ufa “Nur” teatrı direktorı Ural Ğirfatullin üzen härtörle aqlarğa tarışıtı, üzenä birelgän sorawlarğa ürtälep cawap birde. Xatalarnı hiçyüğı öleşçä genä bulsa da tanu urınına başqalarnı ğäiplärgä mataşuı belän bäxäsne tağın da nığraq dörlätep cibärde ul.
“Nur” teatrı belän ber ük waqıtta tözelä başlağan Başqort aqädemiä teatrı häm Başqort yäşläre teatrı binaları ällä qayçan tözelep betep eşli başladı, ä tatar teatrına aqça taba almıylar, digän süzlär dä yañğırap, söyläşü milli tösmer dä aldı. Fiker alışuda qatnaşqan “Säxipcamal” tatar xatın-qızları oyışması räise Gölcihan Yähüdinä, Salawat şähäre kongressı bülege räise Äsgät Qormanayıv, aqädemik Räif Ämirov, İlyäs Gäräyev häm başqalar “Nur” teatrınıñ kimçeleklären beterü, xezmät kollektiwına yaxşı şartlar tudıru, anıñ zur zalı tözeleşen tämamlaw öçen çaralar kürügä qarata üz täqdimnären häm kiñäşlären äytte.
Teatr tormışın anıñ eçennän belgän keşe – Tuymazı tatar teatrı rejisserı İlyäs Gäräyevnıñ fikerläre dä qızıqlı ide. Menä alarnıñ qayberlären tıñlap alıyq.
Gäräyev – Ural äfände, Sez yaxşı beläsez. Artistlar icat keşeläre, alar keçkenä balalar kebek. Alarnı nıq qına tota belgän kebek alarnı xörmät itärgä dä, alarnı söyärgä dä kiräk. Şunsız uñışqa ireşep bulmıy.
Başqortstan Tatar kongressı Başqarma komitetı äğzaları utırış azağında “Nur” teatrı xaqında tağın da ber tapqır citdi söyläşü oyıştırırğa häm anda inde teatrnıñ barlıq artistların da, rejisserların da çaqırırğa kiräk dip kileşte. Ä Başqortstanda Tatar mäğärifen saqlaw mäsäläläre buyınça söyläşü öçen, näq ber aydan, yağni 15 iyüldä ayırım ber cıyın ütkärergä häm anda respubliknıñ barlıq tatar milli oyışmalarınnan da wäkillär çaqırırğa buldılar.
Fänis Fätxi, Ufa
Utırışnı Başqortstan Tatar kongressı Başqarma komitetı räise Ruşan Ğallämov açtı häm alıp bardı. Ul bügenge fiker alışunıñ bik möhim buluın bilgeläde. “Nur” teatrınıñ problemnarı anıñ ğına problemnarı bula almıy, - dide ul. – Başqortstan tatarları öçen bu teatr iñ zur mädäni üzäk, şuña da anda cıyılıp kitkän kimçeleklärne urtağa salıp tikşerü zıyan itmi”.
Söyläşügä “Nur” tatar teatrınıñ direktorı Ural Ğirfatullin da kilde. Ul Başqortstan Tatar kongressı Başqarma komitetı äğzası da häm “Nur” teatrı direktorı bularaq, aña artistlar häm başqa xezmätkärlär tarafınnan da däğwalar küp buluı mäğlüm. Xätta Ural Ğirfatullinnıñ artistlar belän tupas möğämälä qıluı, eştä diktatorlıq alımnarı qullanuı, qısqası, bar xaqimiätne üz qulına aluı turında respublik citäkçeläre isemenä törle möräcägätlär häm belderülär dä cibärelgän. Şul belderülärne tanılğan kompozitor, tatar milli xäräkäte citäkçeläreneñ berse Alik Loqmanov uqıp işetterde. Ul belderülärdä “Nur” tatar teatrınıñ zur zalınıñ haman açılmawı, xätta anıñ qayber urınnarınıñ cimerelä başlawı xaqında äytelä. Teatrnıñ direktorına qarata däğwalar da zur urınnı alıp tora şul belderülärdä. Andıy däğwalar küp kilä başlağaç, tetarda berniçä tikşerü qomissiäse dä eşlägän.
Teatr eşe xaqında ber belderüne Başqortstandağı kürenekle tatar ğälime, aqädemik, cämägät eşleklese Riza Mağazov ta cibärgän bulğan. Riza ağanıñ “Nur” teatrı öçen borçılırğa ayırım säbäpläre bar. Zamanında näq menä ul Ufada “Nur” teatrın tergezügä häm berençe eş yıllarında aña matdi yärdäm kürsätügä zur öleş kertkän millätpärwär. Xäzerge köndä “Nur” teatrında eşläw häm yäşäw öçen tieşle şartlar bulmaw, artistlarnıñ eştän kitüe, direktor Ural Ğirfatullinnıñ başbaştaqlığı urtaq eşkä ayaq çala dip belderde ul üz çığışında.
Mağazov – Ural äfände, menä Sez üzegezgä qarata bulğan ğäipläwlärne dä tanımıysız. Ä bit ul däğwalar buş urında kilep çıqmağan. Xudojestwo qomissiäse dä eşlämi. Bar xaqimiätne uzurpirowät itep betkänsez. Kileşep eşlägändä genä eşläregez alğa kitäçäk häm tatulıq bulaçaq, dip isäplim.
“Nur” teatrında cıyılğan problemnarnı tikşerü Tatar kongressı Başqarma komitetı utırışında waqıt-waqıt qızu bäxäslärgä totaşıp kitep, xätta küpmeder däräcädä kierenke tös aldı. Süz teatrnıñ direktorı Ural Ğirfatullinğa birelgäç, ul üzenä qarata töbälgän ğäipläwlärne kire qağarğa, üz dälillären kiterergä tırışıp qaradı. Teatrnıñ zur zalınıñ haman da faydalanuğa tapşırılmawında üzeneñ ğayıbe bulmawın, artistlar häm rejisserlar belän yaxşı mönäsäbättä toruın, berkemne dä qısmawın raslarğa mataştı. Ämma täğayın faqtlar bulğan kileş anıñ şulay här däğwanı kire qağıp söyläwe Tatar kongressı Başqarma komitetı äğzalarına oşamadı. Menä direktornıñ çığışınnan ber özek.
Girfatullin – Monda miña atılğan ğäipläwlärne härberegezgä atıp bulır ide. Min aqalnıp torırğa uylamıym. Yazılğan belderülärdä imeş min ällä küpme artistlar belän mäxkämäläşkänmen ikän. Läkin bu döoyıs tügel. Min ber genä artist belän mäxkämäläştem. Döres eşlämägänbez. Bez anı kire aldıq. Ul eşli, rol'lär ala.
Ufa “Nur” teatrı direktorı Ural Ğirfatullin üzen härtörle aqlarğa tarışıtı, üzenä birelgän sorawlarğa ürtälep cawap birde. Xatalarnı hiçyüğı öleşçä genä bulsa da tanu urınına başqalarnı ğäiplärgä mataşuı belän bäxäsne tağın da nığraq dörlätep cibärde ul.
“Nur” teatrı belän ber ük waqıtta tözelä başlağan Başqort aqädemiä teatrı häm Başqort yäşläre teatrı binaları ällä qayçan tözelep betep eşli başladı, ä tatar teatrına aqça taba almıylar, digän süzlär dä yañğırap, söyläşü milli tösmer dä aldı. Fiker alışuda qatnaşqan “Säxipcamal” tatar xatın-qızları oyışması räise Gölcihan Yähüdinä, Salawat şähäre kongressı bülege räise Äsgät Qormanayıv, aqädemik Räif Ämirov, İlyäs Gäräyev häm başqalar “Nur” teatrınıñ kimçeleklären beterü, xezmät kollektiwına yaxşı şartlar tudıru, anıñ zur zalı tözeleşen tämamlaw öçen çaralar kürügä qarata üz täqdimnären häm kiñäşlären äytte.
Teatr tormışın anıñ eçennän belgän keşe – Tuymazı tatar teatrı rejisserı İlyäs Gäräyevnıñ fikerläre dä qızıqlı ide. Menä alarnıñ qayberlären tıñlap alıyq.
Gäräyev – Ural äfände, Sez yaxşı beläsez. Artistlar icat keşeläre, alar keçkenä balalar kebek. Alarnı nıq qına tota belgän kebek alarnı xörmät itärgä dä, alarnı söyärgä dä kiräk. Şunsız uñışqa ireşep bulmıy.
Başqortstan Tatar kongressı Başqarma komitetı äğzaları utırış azağında “Nur” teatrı xaqında tağın da ber tapqır citdi söyläşü oyıştırırğa häm anda inde teatrnıñ barlıq artistların da, rejisserların da çaqırırğa kiräk dip kileşte. Ä Başqortstanda Tatar mäğärifen saqlaw mäsäläläre buyınça söyläşü öçen, näq ber aydan, yağni 15 iyüldä ayırım ber cıyın ütkärergä häm anda respubliknıñ barlıq tatar milli oyışmalarınnan da wäkillär çaqırırğa buldılar.
Fänis Fätxi, Ufa
