Urıs prawaslaw çirkäwendä Xärbi xezmät, yäğni armiä belän eşçänlek alıp baruçı bülek bar. Anıñ citäkçese Dmitriy Smirnov ataqay. Menä şuşı adäm, monnan ber ay elek bik qızıq belderü belän çıqtı. “Ägär dä,- dide ul, - berär törle firqä- partiä armiägä poplar kertügä qarşı çığa ikän, ul partiä üz-üzen üterä, yuqqa çığara digän süz. Çönki, Rusiäneñ 80 protsent xalqı prawaslaw, ä ul partiä, yäğni şul poplarnı armiägä kertügä qarşı çıqqan partiä. Urıs prawaslaw çirkäwenä qarşı bara digän süz.” Cämäğät, ataqaynıñ süzen arttırmadım da, kimetmädem dä. Menä şulay. Urıs çirkäwe berär närsä teläsä, ataqay fikerençä, beräw dä qarşı çığarğa ni imiet pravı. Çönki, çirkäwgä qarşı barasın, ä çirkäwgä 80 protsent xalıq ışana. Nu monda süz äytep bulmıy. Çirkäw berwaqıtta da demokratik fikerdä tormadı. Latnı, bu ber. Şul uq ataqaynıñ süzlären däwam itäm. “Bügenge köndä,-di ataqay Dmitriy.- xätta kommunistlar firqäse dä çirkäw täqdimnäreneñ kübesen yaqlap çığa.” Tağın ber sitat. “Läkin, yäşeren qarşı toruçılar küp. Alar ğädättä, marksistik dindägelär yäki süzdä urıs çirkäwen yaqlap ta, astırtın qarşı toruçı başqa din wäkilläre.” Dälşe kittek. Ataqay bolay däwam itä. “Ul qarşı toruçılar yäşeren eşlilär, şuña kürä bez alarnıñ familiälären äytmibez. Läkin, Çirkäw alar turında bötenesen belep tora häm alarnıñ eş-ğämällären netralläşterergä tırışa.” Menä şul. Dälşe uqıp tormıym, tuydıra. Böten bu ugrozalar wä qurqıta torğan süzlär ni öçen äyteldeme? Eş şunda ki, Urıs çirkäwe atqaylarınıñ başına tağın ber fiker kilde. Mäktäplärgä genä pravaslau dine tarixın wä mädäniäten kertü tügel, inde armiägä poplar cibärü. Ştatnıylarnı. Alar anda tärbiä eşlären alıp bararğa tieşlär. Xärbi ministrlıq belän Urıs prawaslaw çirkäwe ul xaqta qanun proektı da täqdim itte. Mart ayında buldı monısı. Ä Rusiä möftiläre şurası, alar arasında Tatarstan möftie Ğosman isxaqi da bar, bu täqdimgä qarşı çıqtılar. Möftilärgä, tağın başqa din ähelläre dä quşıldı. Alar çığuın çıqtı da bit, xäzer qayberäwläre süzlären kire ala kebek. Süz Tatarstan möftieneñ berençe urınbasarı Wäliulla Yaqup turında. İnterfaxta çııqqan ber xäbärdä, Wäliulla Yaqup süzläre kiterelä. Tatarstan möftieneñ berençe urınbasarı Wäliulla Yaqup Rusiä möselmannarın Urıs çirkäwe täqdimnärenä añlaw belän qarağa çaqırdı, şul isäptän armiägä poplar kertü mäs’äläsendä dä dip äytelä xäbärdä. Wäliulla xäzrätneñ süzläre dä kiterelä. Ul anda bolay di: “Minemçä,- di xäzrät.- Möselmannar arasında xärbi din ähelläre institutın buldıruğa qarşılıqnıñ säbäbe – prawaslawiegä ışanmaw, elekke stereotiplar belän yäşäw”. Yarar, monısı añlaşıldı. Monnan soñ xäzrät, Urıs prawaslaw çirkäwen maqtıy. Rusiä İslam oyışması konferensiäsenä kergändä, prawaslaw çirkäw riza buldı di. Möselmannar da şulay itärgä tieş dip belderä. Şundıy, möselmannar öçen prinsipial' bulmağan mäs’älä itep, ul armiägä poplar kertüne sanıy. Bu oçraqta, möselmannar qarış bulmasqa tieşlär di. Ä möselmannarğa voobşçe mullarlar kiräkmi armiädä dip tä belderä. Namaznı üzeñ genä dä uqıp bula di. Ä bit, poplar uqınırğa barmıy, çuqındırırğa bara. Mullalar da barıp, möselman din ähellären ä namaz öyrätsä ni bulğan. Kadrlar yuq. Şulay itep, Tatarstan möftiäte Armiädä urıs popları buluğa qarşı tügel. Ä bit, äle genä qarış tügel dip beldergän Wäliulla Yaqup, monnan öç ay elek, qarşı ide. Işanmıysızmı. Menä, Azatlıqnıñ mart ayındağı tügäräk östäl tapşıruında Wäliulla xäzrät ni dide
Audio
Bu Wäliulla xäzrätneñ öç ay elek äytkän fikere. Xäzer, Kaliningradat. Urıs popları arasında riza dip belderä. Qaysısına ışanırğa belmässeñ. Tegelär yanına barğaç ber törle söyli, monda ikençe törle. Tege, partiälärgä ugrojait itkän Dmitriy Smirnov ataqay süzlären Wäliulla xäzrät üzenä dip qabul itkän mikän. Belmässeñ dä, añlamassıñ da. Qıçqırıp satalar xäzer.
Räfis Cämdixan
