Accessibility links

Кайнар хәбәр

Latviä rusları prezident Putin programmasına ömet itä


Yün ayında prezident Vladimir Putin, çit illärdä yäşäwçe ruslarnı Rusiägä qaytarunı ciñeläytü çaraların xuplağan ide. Älege programma berençe çiratta Latviädä yäşäwçe ruslar öçen qızıq bulırğa mömkin. Andağı rus diasporası üzlärenä bulğan naçar mönäsäbätkä zarlana.

Olgağa 18, Mişağa 20 yäş. Alar Latviädäge ruslarnıñ ikençe buını. Ruslarnı Rusiägä qaytaru programması alarnı qızıqsındırmıy:

"Kem kötä bezne anda? Bez kemgä kiräk? Bez üz watanıbız, üz şähärebezne yaratabız. Bezneñ watanıbız – Latviä," di qız belän yeget.

Ämma mondıy fiker yörtüçelär küp tügel. Küpçelek ruslar öçen berdänber watan – Rusiä. Olıraq yäştäge Yevgeniy isemle ir keşe, Rusiägä kitü turında küplär xıyallana, dip söyläde:

"Sovetlar Berlege cimerelgännän soñ, bezne watanıbızğa qaytıru eşen üz östenä Rusiä alırğa tieş, dip sanıybız. Rusiä bezgä eş häm toru urınnarın tabu, xoquqi häm sosial mäsälälärdä yardäm itergä tieş. Prezident programması bezne qotqarır ide. Ämma barıp çıqmasa, bu – çit illärdä, şul sanda Latviädä yäşäwçe meñlägän ruslar öçen faciğa bulaçaq."

Programma nigezendä kire qaytuçılar aqça, sosial taşlamalar häm Rusiä watandaşlığın aluda yardäm bulaçaq. Elekke Sovetlar Berlege illärennän etnik ruslarnı qaytarıp, Rusiä, üzendäge xalıq sanı azayu problemasın öleşçä bulsa da çişergä planlaştıra.

Yevgeniy häm anıñ kebek keşelärne yäşäw däräcäse yuğarıraq bulğan Latviädän kiläçäge bilgesez Rusiägä küçep kitärgä närsä etärä soñ? Sağınu xisläre....Ämma Latviä ruslarınıñ tağın ber üzençälege bar. Andağı ruslar latışlarnıñ alarnı kimsetüenä häm xoquqların çikläwenä zarlana. Tanış bulığız: Vladislavs Rafalski, Latviä matbuğat çaraları häm räsmilär anı – "latış xalqınıñ doşmanı" dip atıy. Riga şähär şurası deputatı, häm Rus mäktäbendä uqıtuçı bulıp eşlägän Rafalskis, räsmilärneñ, rus mäktäbendä uqu programmasınıñ 60%tı latış telendä bulırğa tieş digän reformalarına qarşı çıqqan ide. 2004nçe yılda anı tärtip bozuda ğäyeplädelär häm Rigada uram cıyını oyıştıruı öçen aqçalata cäzağa tarttırdılar. Bu reforma, di Rafalskis, Latviä deputatları soñğı 15 yılda icat itkän diskriminasiä qanunnarınıñ berse genä. Rafalskis wäkillek itkän Berläşkän Latviädä keşe xoquqları firqase ildäge rus xalqınıñ mänfäğätlären yaqlıy. Ruslar isä Latviädä xalıqnıñ 40%tın täşkil itä. Latviädä tuğan ruslar öçen dä watandaşlıq alu çaraların ul – tübänsetü dip atıy:

"Bezgä latış tele, Latviä tarixı häm mädäniäte turında imtixan totırğa kiräk. Min ğömerem buyı şuşı ildä yäşädem, älbättä min telne dä, tarixnı da mädäniätne dä beläm. Min şulay uq xökümätkä tuğrı buluım turında ant itergä tieş, ä Latviäneñ rusça söyläşüçe xalqın qısuçı qanunnarğa qarşı çıqsam – mine xökümätkä tuğrı tügel dip iğlan itälär."

Rafalskis süzlärenä qarağanda, millätçe deputatlar xäzer qanunnarğa tuğrı bulmağan çit il keşelärennän Latviä watandaşlığın alu turında qanun ölgese äzerli.

Yözlägän meñ rus keşese, şul sanda yäşlär Olga häm Mişa, Latviä pasportınnan üz teläkläre belän baş tartqan. Anıñ urınına alar Latviädä yäşäwçe çit il keşese tanıqlığın alğan. Bu dokument belän alar saylawlarda da qatnaşa almıy, çit illärgä säyäxätkä dä çığa almıy. Mondıy keşelär barı tik baltıyq buyındağı 3 däwlät häm Daniägä bara ala. Şuşı awırlıqlar Latviädä Putinnıñ Rusiägä ruslarnı qaytıru turındağı progremması belän qızıqsınunı arttırır dip farazlana.

Alsu Qormaş
XS
SM
MD
LG