Yaqın arada Günter Grassnıñ yaña kitabı, tärcemäi xäle dönya kürergä tieş. Kitapnıñ iseme dä mäğnäle - "Suğan çistartu" dip atala. İxtimal, anda tulıraq añlatma bulır.
Älegä Grass Germaniäneñ Frankfurter Allgemeine Zeitung gäzitenä äñgämä birde. Söyläwenä qarağanda, ul SS ğäskärlärenä oçraqlı räweştä eläkkän.
15 yäşe tulğaç su astı köymäsendä xezmät itergä teläk beldergän. Läkin anda ütmägän, xezmät törkemenä cibärelgän. Könnärneñ berendä anı Drezdenğa, tank diviziäsenä küçergännär. Bu inde 1945 yıl, suğışnıñ soñğı könnäre, aña 17 yäş bulğan. Şunda kilgäç kenä ul bu diviziäneñ SS berämlege ikänen öyrängän. Läkin SSnıñ närsä ikänen äle belmägän.
Anıñ küzläre Nürenberg mäxkämäsennän soñ ğına açılğan. Ayıruça yawızlığı belän tanılğan SS köçläre cinäyätçel oyışma dip iğlan itelgäç.
Grass ğömere buyı şuşı awır toyığı belän yäşägän. Antifaşist kitaplar yazğan, Germaniäneñ wöcdanın ğäwdäländergän yazuçığa äylängän, Nobel bülägen alğan. Nixayät, 78 yäşenä citkäç seren açırğa bulğan.
Dönya cämäğätçelege moña nindi reaksiä belderä soñ?
Küplär, yazuçıdan küñelläre qaytuwı turında äytä. Qayberläre anı xättä Nobel bülägen kire tapşırırğa çaqıra. Şul isäptän Polşanıñ elekke prezidentı, üze dä Nobel büläge iäse Lex Valensa.
Berük waqıtta anı añlarğa teläwçelär dä bar. Misal öçen, Frankfurter Allgemeine Zeitung gäziten näşer itüçe Frank Schirmacher:
"Aña ni barı 16 yäş bulğan. Ul Nazi Germaniäsendä üskän, aña bu moxit täesir itkän. "Gönaxsız keşe yuq" digän äytem bar. Grassnıñ SSta toruı töp närsä tügel, ul anda berni qılmağan. Töp närsä – ul monı yäşerep kilgän" di Schirmacher.
Tarixta mondıy xälneñ bulğanı bar anısı. Misal öçen, zamanında BMO sekretare häm Avstria prezidentı bulğan Kurt Waldheimnıñ da soñraq Nazi belän bäyle bulğanı açıqlandı. Ayırma şunda, Waldheimnıñ tarixın başqalar qazıp çığarğan bulsa, Grass üzeneñ ütkäne turında üze söylärgä bulğan.
ali ğilmi
Älegä Grass Germaniäneñ Frankfurter Allgemeine Zeitung gäzitenä äñgämä birde. Söyläwenä qarağanda, ul SS ğäskärlärenä oçraqlı räweştä eläkkän.
15 yäşe tulğaç su astı köymäsendä xezmät itergä teläk beldergän. Läkin anda ütmägän, xezmät törkemenä cibärelgän. Könnärneñ berendä anı Drezdenğa, tank diviziäsenä küçergännär. Bu inde 1945 yıl, suğışnıñ soñğı könnäre, aña 17 yäş bulğan. Şunda kilgäç kenä ul bu diviziäneñ SS berämlege ikänen öyrängän. Läkin SSnıñ närsä ikänen äle belmägän.
Anıñ küzläre Nürenberg mäxkämäsennän soñ ğına açılğan. Ayıruça yawızlığı belän tanılğan SS köçläre cinäyätçel oyışma dip iğlan itelgäç.
Grass ğömere buyı şuşı awır toyığı belän yäşägän. Antifaşist kitaplar yazğan, Germaniäneñ wöcdanın ğäwdäländergän yazuçığa äylängän, Nobel bülägen alğan. Nixayät, 78 yäşenä citkäç seren açırğa bulğan.
Dönya cämäğätçelege moña nindi reaksiä belderä soñ?
Küplär, yazuçıdan küñelläre qaytuwı turında äytä. Qayberläre anı xättä Nobel bülägen kire tapşırırğa çaqıra. Şul isäptän Polşanıñ elekke prezidentı, üze dä Nobel büläge iäse Lex Valensa.
Berük waqıtta anı añlarğa teläwçelär dä bar. Misal öçen, Frankfurter Allgemeine Zeitung gäziten näşer itüçe Frank Schirmacher:
"Aña ni barı 16 yäş bulğan. Ul Nazi Germaniäsendä üskän, aña bu moxit täesir itkän. "Gönaxsız keşe yuq" digän äytem bar. Grassnıñ SSta toruı töp närsä tügel, ul anda berni qılmağan. Töp närsä – ul monı yäşerep kilgän" di Schirmacher.
Tarixta mondıy xälneñ bulğanı bar anısı. Misal öçen, zamanında BMO sekretare häm Avstria prezidentı bulğan Kurt Waldheimnıñ da soñraq Nazi belän bäyle bulğanı açıqlandı. Ayırma şunda, Waldheimnıñ tarixın başqalar qazıp çığarğan bulsa, Grass üzeneñ ütkäne turında üze söylärgä bulğan.
ali ğilmi