Perm kraenıñ Barda rayonında yäşäwçe tatarlar belän başqortlar wäkillärennän torğan zur ğına törkem Ufağa kilde. Bu törkemgä uqıtuçılar häm tuğan yaqnı öyränüçelär kergän. İke könlek säfär barışında Perm kraenda yäşäwçe millättäşlär baytaq qına oçraşularda bula, ğalimnär häm milli oyışmalar wäkilläre belän söyläşülär ütkärä.
Barda rayonınnan kilgän tatar häm başqort uqıtuçıları häm tuğan yaqnı öyränüçelär comğa könne Rusiä Fännär akademiäse Ufa ğilmi üzägeneñ Tarix, tel häm ädäbiät institutında buldı häm andağı seminar eşendä qatnaştı. Älege kiñäşmädä qunaqlarğa Ufa ğalimnäre ğaynä ıruı tarixı häm bügengese xaqında leksiälär söyläde. Annan soñ alarnı institutnıñ fondları häm laboratoriäläre belän tanıştırdılar. Leksiälär barışında, aldan uq kötelgänçä, Barda rayonınnan kilgän qunaqlarğa alarnıñ başqort ikänleklären isbat itü öçen törle dälillär kiterelde. Ğaynä ıruı ul çın başqort xalqınıñ ıruı, digän raslawlar iñ yış yañğırağan fikerlär buldı biredä.
Bıyıl cäy köne, iyün ayında Başqortstan Tarix, tel häm ädäbiät institutı ğalimnäre – etnograflar, antropologlar, fol'klorçıylar häm tel belgeçläre Barda rayonına ekspeditsiägä barıp, anda küpqırlı tikşerenülär ütkärep yörgän ide. Ğalimnär seminarda şul säfärneñ näticäläre belän tanıştırdı häm Bardada başqort dip isäplängän 25 meñ yarım xalıqnıñ çın başqort buluı xaqında kisterep äytte.
Älege seminarda qaynä başqortları digän termin astında yañğırağan küpçelek fiker baytaq yıllar inde Tatarstan ğalimnäre belän Başqortstandağı başqort ğalimnäre arasında şaqtıy qızu bäxäskä nigez birä. Mäğlüm ki, Barda rayonındağı barlıq xalıqnıñ 85 protsentın alıp torğan millättäşlärneñ zur küpçelege tatar telendä söyläşä. Söyläm tele tatar bulsa da, alar bilgele säbäplär buyınça, başqort dip yazılğan. Xäyer, moña aptırıysı da tügel, Başqortstandağı saf tatar rayonnarı bulğan Dürtöyle, İleş, Çaqmağış kebek rayonnarda da 2002 yılda, yäğni soñğı xalıq isäben alu waqıtında, küpçelek tatarlar “başqort” dip yazdırıldı. Başqortstannıñ Perm kraena yaqın bulğan Täteşle, Baltaç, Asqın rayonnarı da saf tatar rayonnarı isäplänä. Alarda yäşäwçelärne dä başqort ğalimnäre qaynä başqortları dip yörtä.
Äle Ufağa Barda rayonınnan kilgän millättäş uqıtuçılar häm tuğan yaqnı öyränüçelär bu säfärdän başqort telenä häm başqort xalqı tarixına zur xörmät belän qaytıp kitär kebek. Härxäldä, Başqortstan Tarix, tel häm ädäbiät institutı ğalimnäreneñ monıñ öçen bar tırışlığın salaçağı şik uyatmıy.
Fänis Fätxi, Ufa
