Accessibility links

Кайнар хәбәр

AQŞ Kongressına saylawlarda töp mäsälä - Ğiraq suğışı


Kiläse sişämbedä Quşma Ştatlarda Kongress saylawları ütäçäk. Prezident George Bushqa xakimiättäge soñğı 2 yılında nindi parlament belän eşlärgä turı kiler? Kongress yä anıñ Respublikannar partiäse qulında qala, yä küpçelek oppozitsiädäge demokratlarğa küçäçäk. Saylaw aldı yarışında namzätlär Ğiraqta Bush alıp barğan säyäsätne yaqlıymı-yuqmı. Bu töp mäsälä bulaçaq. 2 partiä dä monı añlıy häm soñğı könnärdä bu mäsälägä ayıruça zur iğtibar birä.

2 töp säyäsi partiä arasında parlamenttağı urınnar öçen barğan köräştä Ğiraqnıñ ni däräcädä ähämiätle buluın 2 yaq ta bik yaşxı añlıy. Bu atnada Bush belän anıñ 2004 yılğı prezident saylawlarındağı köndäşe Jogn Kerry arasında töp bäxäs AQŞ ğäskärläre birgän qorbannarnı kemneñ yuğarıraq bäyäläwe tiräsendä bara.

Kerry ber universitettağı çığışında, tırışıp uqısağız, öy eşläregezne äzerläsägez, aqıllı bulırğa tırışsağız barısı da äybät bulır, ägär tırışmasağız Ğiraqta batarsız dide.

Kerry bu süzlärne Bushnıñ 2003 yılda Säddam Xösäinne bärep töşergäç Ğiraqtağı eşçänlek planı bulmawı turında äytüen belderde.

Bush isä Kerrynı Amerikan xärbiläreneñ zihenen mısqıllawda ğäyepläde häm anıñ ğafu ütenüen taläp itte.

"Quşma Ştatlar ğäskärlärendägelärı bik aqıllı häm bik qıyu. Massaçusets senatorı alardan ğafu ütenergä tieş" dide Bush.

Kerry isä ğafu ütenüdän baş tarttı.

"Min prezidentnı häm anıñ uñışsız säyäsäten tänqitlägän öçen berkem aldında da Ğafu ütenmim. Suğış qırındağı ğäskärlärebez aldında prezident, anıñ uñışsız törkeme, häm ğäskärlärebezgä, alarnıñ ğailälärenä zıyan kiterüçe säyäsätne xuplap utırğan Kongresstağı respublikan küpçelek ğafu ütenergä tieş" dide Kerry.

7 noyäberdä ütäçäk saylawlarda Bush ta Kerry da üzläre qatnaşmıy. Ämma alarğa bu könnärdä üz partiäläreneñ başqa äğzaları öçen bik qatı tırışırğa turı kilä.

Şundıy uq süzlär suğışı kongress saylawlarında tübänräk dairälärdä dä bara. Fiker beleşülär respublikan namzätlärgä prezidentnıñ Ğiraq säyäsäte öçen demokratlarnıñ höcümnärenä qarşı torırğa turı kilüen kürsätä. 2 yıl elek ütkän kongress saylawlarında alay bulmağan ide.

Küptän tügel Waşingtondağı Pew İnstitutı ütkärgän ilküläm fiker beleşügä qarağanda fiker beleşüdä qatnaşqannarnıñ 60 protsentı suğış yaxşı barmıy dip isäpläwen beldergän.

Fiker beleşügä qarağanda, Ğiraqta watandaşlar suğışı başlandı, häm AQŞ ğäskärläre anıñ üzägendä qaldı dip isäpläwçelär arta bara.

Pew institutı başlığı Andrew Kohut "Cämäğätçelekne uylandırğan mäsälälär arasında Ğiraq berençe urında tora. Ğiraq suğışınıñ niçek baruı bik nıq borçıy häm xalıq qänäğät tügel" dide.

Kohut äytüençä, Bushnıñ Ğiraq säyäsäten, häm anı yaqlağan Respublikan kongressnı tänqitläwçelär suğış Amerikağa höcüm itärgä mömkin terrorçılarğa qarşı köräşü öçen kiräkle resurslarnı suıra, şunıñ belän terrorğa qarşı köräşkä zıyan kiterä dilär.

Bush idaräse isä Ğiraq dönyada terrorğa qarşı köräşneñ alğı sızığı bulıp tora, ägär dä anda totrıqlı xökümät urnaştıra almasaq Ğiraq terrorçılar oyasına äwerelergä mömkin dip täqrarlıy.

Respublikannarnıñ ölkän säyäsi kiñäşçese häm elekke respublikan kongressmen Vin Weber "Minemçä Aq Yort saylawlarda ni bulaçağın iğtibar belän küzätä. Ägär dä demokratlar ber yäki 2 pulatnı da üz qullarına alsa, Aq Yort xalıqnıñ suğışnı yaqlawı kimüen, häm tayanıçnıñ qaqşawın añlıyaçaq" di.

Ämma, di Weber, xätta demokratlar 1 yäki 2 pulatnı alğan oçraqta da Bush üz säyäsäten ällä ni üzgärtmiäçäk.

7 noyäber saylawlarınnan soñ Kongressnıñ kem qulında bulaçağı äle bilgele tügel. Ämma demokratlar kilgän oçraqta alar Bush idaräseneñ Ğiraq säyäsäten saqlap qalu tırışlıqlarına qarşı çığar dip kötärgä kiräk.

Naif Aqmal, Praga.
XS
SM
MD
LG