Räsmi sannarğa qarağanda, Çeçnäneñ yılına 25 milliard rubl kiterä alırlıq neft yatmaları bar. Respubikanıñ büdjetı 20 milliard çaması. Başqa süzlär belän äytkändä, Çeçnä neft xaqına ber yıllıq büdjetın artığı belän qaplıy ala. Ägär inde bar keremen üzenä qaldırsa.
Läkin Mäskäw moña röxsät birmi. 2006 yılda tözekländerü eşlärenä üzäktän 5 milliard rubl bülengän.
Uzğan ğasırnıñ 70nçe yıllar azağında Çeçnädä yılına 20 million tonna yuğarı sıyfatlı neft çığarılğan. Sovetlar Berlegendä oçqıç yağulığınıñ zur öleşe şunnan eşlängän. Soñraq Çeçnädä neft çığaru kisken kimegän, 80nçe yıllar axırında yılına 3 million, 90nçı yıllar başında, yağni berençe suğış aldınnan 2 million tonnağa qalğan. İke suğış näticäsendä respublikanıñ neft sänäğätenä zur zıyan kilde.
1999 yılda şuşı sänäğät qaldıqları Rusiäneñ däwlät qaramağındağı Rosneft kompaniäsenä tapşırıldı.
2000neñ Noyäberendä Grozneftegaz digän yaña şirkät tözelde. Ämmä anıñ 51% öleşen Rosneft, qalğan 49-ın Çeçen xökümäte kontrol itä. Çeçen wäkilläre kimendä, bu sannarnıñ urınnarın alıştırırğa telär ide.
Rosneft häm Çeçen räsmiläre sannarına qarağanda, 2001 yılda başlap neft tabu yıldan-yıl arta barğan häm 2005 yılğa, suğış aldındağı 2 million tonna däräcäsenä citkän.
Ämmä bäysez küzätüçelär räsmi sannar belän çınbarlıq arasında zur ayırma buluın açıqladı. Chechenpress.info internet säxifäse xäbär itüençä, 2002 yılda Rosnfet 4.4 milliard rubl qazanğanın beldergän, satılğan neft külämenä bülep qarağanda ber miçkäneñ bäyäse 10-11 dollar kilep çığa, ğärçä ul yılda dönya bazarında ber miçäkä 25 dollar bulğan. Ayırma millionlağan dollar belän isäplänä.
Bu qırın eşlär turında märxüm jurnalist Anna Politkovskaya da küp yazdı.
2003neñ Üktäberendä Duma räise Boris Grızlov Könyaq federal bülgesendä neft tarmağı oyışqan cinäyätçelek qıulan küçte, anıñ kereme Çeçe qarşılığa kitä digän beldrü yasadı.
Dönya bazarında neft bäyäse üskän sayın, Çeçnä nefte tiräsendä dä tartqalaşu qıza bara.
Küptän tügel Vrema Novostei gäzite, Çeçen xökümäteneñ iseme äytelmägän ber räsmienä tayanıp, neft satudan kilgän aqça üzäktäge maxsus bankka küçerelä, Çeçnägä şunıñ küp digändä 10%tı kire qayta dip xäbär itte.
Uzğan ayda premier-ministr Ramzan Qadırovnıñ matbuğat üzäge bu san küp digändä 22%, Rosneft tözekländerü eşlärenä 680 million rubl wäğdä itkän bulsa, ni barı yartısın birde, dip xäbär itte.
Çeçnäneñ Sänäğät häm Energetika ministrı Amadi Temişev, Rosneftneñ eşläw räweşenä, tabışnı arttıru öçen tirä-yün mohitkä küz yomuına da tänqit belderä. Aqça östenä basıp yöribez, üzebez aç, di ul.
Şuşı wazğiättä Çeçen räsmiläre neft sänäğäten üz kontrolenä alırğa teläwen yäşermi.
Ali Ğilmi
Läkin Mäskäw moña röxsät birmi. 2006 yılda tözekländerü eşlärenä üzäktän 5 milliard rubl bülengän.
Uzğan ğasırnıñ 70nçe yıllar azağında Çeçnädä yılına 20 million tonna yuğarı sıyfatlı neft çığarılğan. Sovetlar Berlegendä oçqıç yağulığınıñ zur öleşe şunnan eşlängän. Soñraq Çeçnädä neft çığaru kisken kimegän, 80nçe yıllar axırında yılına 3 million, 90nçı yıllar başında, yağni berençe suğış aldınnan 2 million tonnağa qalğan. İke suğış näticäsendä respublikanıñ neft sänäğätenä zur zıyan kilde.
1999 yılda şuşı sänäğät qaldıqları Rusiäneñ däwlät qaramağındağı Rosneft kompaniäsenä tapşırıldı.
2000neñ Noyäberendä Grozneftegaz digän yaña şirkät tözelde. Ämmä anıñ 51% öleşen Rosneft, qalğan 49-ın Çeçen xökümäte kontrol itä. Çeçen wäkilläre kimendä, bu sannarnıñ urınnarın alıştırırğa telär ide.
Rosneft häm Çeçen räsmiläre sannarına qarağanda, 2001 yılda başlap neft tabu yıldan-yıl arta barğan häm 2005 yılğa, suğış aldındağı 2 million tonna däräcäsenä citkän.
Ämmä bäysez küzätüçelär räsmi sannar belän çınbarlıq arasında zur ayırma buluın açıqladı. Chechenpress.info internet säxifäse xäbär itüençä, 2002 yılda Rosnfet 4.4 milliard rubl qazanğanın beldergän, satılğan neft külämenä bülep qarağanda ber miçkäneñ bäyäse 10-11 dollar kilep çığa, ğärçä ul yılda dönya bazarında ber miçäkä 25 dollar bulğan. Ayırma millionlağan dollar belän isäplänä.
Bu qırın eşlär turında märxüm jurnalist Anna Politkovskaya da küp yazdı.
2003neñ Üktäberendä Duma räise Boris Grızlov Könyaq federal bülgesendä neft tarmağı oyışqan cinäyätçelek qıulan küçte, anıñ kereme Çeçe qarşılığa kitä digän beldrü yasadı.
Dönya bazarında neft bäyäse üskän sayın, Çeçnä nefte tiräsendä dä tartqalaşu qıza bara.
Küptän tügel Vrema Novostei gäzite, Çeçen xökümäteneñ iseme äytelmägän ber räsmienä tayanıp, neft satudan kilgän aqça üzäktäge maxsus bankka küçerelä, Çeçnägä şunıñ küp digändä 10%tı kire qayta dip xäbär itte.
Uzğan ayda premier-ministr Ramzan Qadırovnıñ matbuğat üzäge bu san küp digändä 22%, Rosneft tözekländerü eşlärenä 680 million rubl wäğdä itkän bulsa, ni barı yartısın birde, dip xäbär itte.
Çeçnäneñ Sänäğät häm Energetika ministrı Amadi Temişev, Rosneftneñ eşläw räweşenä, tabışnı arttıru öçen tirä-yün mohitkä küz yomuına da tänqit belderä. Aqça östenä basıp yöribez, üzebez aç, di ul.
Şuşı wazğiättä Çeçen räsmiläre neft sänäğäten üz kontrolenä alırğa teläwen yäşermi.
Ali Ğilmi