Äy maşina maşina, citteñ minem başıma. Älege äytem, bezneñ bügenge tormışqa qarata bik tä turı kilä. Qazannıñ VDNX qarşında ber mähabät bina bar. Ul kreml'dän dä kim tügel. Monda Yul xäräkäte iminlege däwlät inspeksiäse idäräse urnaşqan. Bügen monda matbuğat oçraşuı uñayınnan 50-60 jurnalist cıyılğan ide. Bolay bulasın qunaq çaqıruçılar üzläre dä kötmägän axırı. Alayda yaxşı qarşı aldılar. Büläklär öläştelär. Şunısı qızıq, qayber redaksiälärgä östämä iğtibar kürsätelde.
Küp kenä oyışmalar yıllıq eş näticälären uzğan yıl axırında yasap, 10 kön buyı tınıç küñel belän yal ittelär. Yul xäräkäte inspeksiäse xezmätkärläre, başqarılğan eşlärgä yomğaqnı bügen genä yasarğa buldı. Bulğan eş betkän eş, iskä töşerep tormıyq. Şunı ğına äytergä kiräkter, uzğan yıl yul xaläkätläre kimemägän, barlığı 7085 oçraq, bu xaläkätlärdä 754 keşe wafat bulğan. Berär säğät näticä yasalğaç, bügenge köndä könüzäk mäsälälärgä küçelde. Menä şularnıñ qayberse Maşinada balalarnı yörtü, YUXTDİ xezmätkärläre arasında rişwätçelek, Kibetlär qarşında maşina quyarğa urın bulmaw, Maşina yörtü tanıqlığın satıp alu.
Barısın da rätläp, baştan başlıyq.
Soñğı arada küp kenä maşina häm marşrut taksi xucaların borçığan töp mäs'älä, 12 yäşkä xätle bulğan balalarnı utırtıp yörer öçen maxsus utırğıç satıp alu. Uylap qarıyk 12 yäşlek yäşüsmer. Qayber xalıqlarda bu yäştä öyländerälär. Monda balanıñ tän zurlığı, häm başqa yaqlarnı da isäpkä alırğa kiräkte. Bu ölkädä açıq qalğan sorawlar şaqtıy, yul xäräkäte iminlege däwlät ispeksiäse idaräse naçal'niğı Minnexanov Rifqät alarğa cawap birergä tırıştı:
Maxsus urın bulırğa tieş bala öçen, 6 aydan dip uylıybız inde, bez, yäki ber yıl bulsın, urındıq bulırğa tieş. Ä bäläkäy, berniçä aylıq balalarğa maxsus urınnar bulırğa tieş, balanı şunda salalar da, annarı eläkterälär. Balanı qulğa alırğa yaramıy. Taksida şul uq taläp bulaçaq. Artta anıñ ber bulsa da qayış bulırğa tieş.
Xalıqqa yaqın bulğan ikençe ber zur mäs'älä - qayber oyışmalar, kibetlär qarşında maşina quyu urını bulmaw. Yevropaça yäşärgä tırışıp, zur –zur kibetlär tözedek, alarnıñ kübesendä maşinanı qaldırır öçen maxsus urınnar bar, läkin bötenesendä dä tügel. Näticädä timer atnı tieşsez cirdä qaldırıp yörtüçelär, ber-ike kön üz maşinası belän küreşmi torırğa mömkin. Yazmabızda söyliäçäk, Al'bina tutaş näq menä şundıy oçraqqa duçar bulğan:
Znak buyınça bu urında qaldırırğa yaramıy ide, kibet başqa urınnı täqdim itmägäç, härber keşe qaya teli qaldırıp kitä inde maşinanı. Añlap bulmıy nindi prinsiplar buyınça qaysı maşinanı alıp kitälärder, qaysı maşina ciñelräk bulğanğa mikän. Bu xaqta uylanırğa ide.Kibetlär häm oyışmalar qarşında maşina quyarğa urın citmäw mäsläsenä qağılğan sorawlarnı bez Rifqät Minnexanovqa da yulladıq.
Bu köndä kol'so buyınça küp sorawlar çişelmägän,qalğan zur satu urınnar, äytik Tandem, Meğa, İkea, Park Xaos anda bezneñ sorawlar yuq. Şunıñ öçen dä bez äle qul quymadıq Kol'so buyınça.
Yul xäräkäte ölkäsendä küp yıllar çişelä almıy torğan mäñgelek problema – rişwätçelek mä’säläse. Bıltır, inspeksiä xezmätkärläre tarafınnan 482 tärtip bozu oçraqları açıqlanğan, alarnıñ 11ре törle däräcädäge cawaplılıqqa tartılğan, 12 keşe eştän çığarılğan. Qayber xezmätkärlärneñ rişwätkä barularınıñ säbäbe nidä? Uquçılarğa sıman, aqça az tülilärme, ällä inde, ciñel genä aqça eşläw qızıqtıra mikän? Rifqät Minnexanov bu mä’sälägä qarata üz fikeren belderde:
Berençe könnän kilep eşläwçe 6 meñ aqça ala. Min äytä almıym rişwätne şunın öçen alalar dip. Älbättä bezneke kebek intensiv eştä ul äz, ul yaqtan bu älbättä ber sawap. Dörestän dä däwlät bezgä şartlar tudırırğa tieş.
Yul häläkätläreneñ 76 protsentında maşina yörtüçelär ğayıple. Monıñ säbäpläre – tizlek, iserek kileş rülgä utıru häm älbättä yul qağidälären belmäw.
Elegräk, maşina yörtü öçen tanıqlıq alır öçen, 1 ay yarım uqırğa kiräk ide. Belem sıyfatın yaxşırtabız dip, uqu waqıtın da, bäyäsen dä arttırdılar. Läkin ciñel genä tanıqlıq alırğa telägän aqıllı uquçılar, barıber cayın tapqan. Fikerne Rifqät Minnexanov däwam itä:
Qazanda uqu köçäyde, şuña kürä küplär, Qazanğa yaqın rayonnarda uqular, äytik Piträçtä, 30 keşelek gruppadan, 28 Qazannan kilep uqu, çönki anda imtixannarnı tapşırırğa caylıraq. Mondıy mäktäplärne bez yaptıq, bügenge köndä böten imtixannar da ber urında ğına Model'nıy uramında ğına alına.Jurnalistlar belän cılı oçraşu, muldan äzerlängän östäl artında däwam itte. Telägän keşegä qızu eçemleklär belän, canın räxätländerep, tänen qızdırıp alırğa da mömkinlek bar ide. Mondıy qäläm ostaları, binadan çığuğa uq, kötep toruçı maxsus avtobus belän ozatıp quyıldı.
Ğädel Galämetdinov
