Uzğan töndä TV aşa yasağan çığışında Bush, amerikan xalqına Ğiraqta çigenergä yaramağanın, çigengän oçraqta tağı da awırraq bulaçağın añlatırğa tırıştı:
"Xäzer çigenü ilne artqa taşlayaçaq, Ğiraq xökümäteneñ cimerelüenä, küz aldına kiterep bulmaslıq ütereşlärgä kiteräçäk. Bu oçraqta bezneñ xärbilär anda tağı da ozaqqaraq qalırğa mäcbür bulaçaq, yuğaltular tağı da kübräk bulaçaq" di amerikan prezidentı.
Bush süzlärençä, kiçekmästän xäräkät itkän oçraqta xärbilär Ğiraqnı tınıçlandıra alaçaq, dimäk, annan irtäräk kitä alaçaq.
Ğiraqta xäzerge 132 meñ xärbigä östäp Bush tağın 21,5 meñne cibärergä niätli: 17 meñ yarımın Bağdadqa, 4 meñen başqaladan könbatıştağı, sönni ğisyançılar häm Al-Qaidä suğışçıları urnaşqan, Anbar vilayätenä.
Monıñ öçen östämä $5.6 millard kiräk bulaçaq. Tağın $1.2 milliard tözekländerü häm eş urınnarı buldıruğa qarala.
Bush süzlärençä, ul Ğiraq premier ministrı Nuri Äl-Mälikigä, Amerikanıñ yärdäme oçsız-qırıysız bulmayaçaq, Ğiraq xökümäte yöklämälären ütämäsä, yärdämnän qolaq qağaçaq, digän. Äl-Mäliki wazğiätne añlağan, Noyäber ayına ilneñ bar töbäklären kontrolgä alırğa süz birgän. Amerikan xärbilärenä östäp başqalağa 12 meñ Ğiraq xärbien urnaştırırğa wäğdä itkän.
Bush Ğiraqta tınıçlıq urnaştıruda xatalar cibärelüen dä tanıdı:
"Äwälge tırışlıqlar 2 säbäptän uñışqa ireşmäde: başqala ğisyançılardan arındırılğaç, anıñ tirä yağın kontrolgä alu öçen ğäskär citmäde häm dä xärbilärgä küp çikläwlär quyıldı. Xärbi citäkçelär yaña planda bu xatalarnı iskä aldı, alar äytüençä, bu plan eşliäçäk" di amerikan prezidentı.
Bushnıñ bu planına oppozitsiädäge demokratlar şunduq qarşı çıqtı.
"20 meñ xärbi Ğiraqta suğışnı tuqtatu öçen bik az, qorbannar sanın tağı da arttıru öçen – bik küp. Prezident Bushqa küzen açırğa waqıt, çınbarlıq şul: Amerika bolay da bik zur bäyä tüläde. Bez 3 meñnän artıq xärbi, yeget-qızlarıbız ğömere belän, amerikan ğailäläre awırlıq belän qazanğan salım aqçaları belän tülädek" dide demokrat Senator Richard Durbin.
Ğiraqqa östämä ğäskär cibärü niätenä Bushnıñ respublikan partiäsennän dä 4 senator qarşılıq belderde.
Dönya reaksiäsenä kilgändä, Quşma Ştatlarnıñ yaqın tarafdarları – Britaniä häm Avstraliä – Bushnıñ niäten xupladılar, ämmä üzläre Ğiraqqa östämä ğäskär cibärmiäçägen äyttelär. Yewropa Komissiäse bu çaralar Ğiraqqa totrıqlılıq kiterer digän ömet belderde.
Ämmä qayber beilgeçlär monıñ şulay bulaçağına şik belderä:
"Xärbi çaralar ul mäsäläneñ üze tügel, anıñ çağılışı belän köräşü. Töp mäsälälär isä – Ğiraqnıñ federal tözeleşendä ayırmalar, neftne büleşü, Baath partiäse mäsäläse – başta şularnı çişergä kiräk" di Xalıqara krizis törkeme belgeçe Joost Hilterman.
Bush üzeneñ çığışında Ğiraq xökümäte başqarası eşlär - neftne bar ğiraqlılar arasında büleşü öçen qanun buldıru, sönnilärne säyäsi protsessqa cälep itü kiräklegen dä telgä aldı.
Ğiraq xökümäte Bush planın nigezdä xuplıy. Kürşelärgä kilgändä – alar kübräk tänqit belderä. Süriäneñ räsmi Tişrin basması bu plan tormışqa aşmayaçaq dip yazıp çıqtı. İran tışqı eşlär ministrlığı wäkile Möxämmät Ali Xösäyni bu plannı Ğiraqnı basıp alunı däwam itü tırışlığı dip atadı.
Ali Ğilmi
"Xäzer çigenü ilne artqa taşlayaçaq, Ğiraq xökümäteneñ cimerelüenä, küz aldına kiterep bulmaslıq ütereşlärgä kiteräçäk. Bu oçraqta bezneñ xärbilär anda tağı da ozaqqaraq qalırğa mäcbür bulaçaq, yuğaltular tağı da kübräk bulaçaq" di amerikan prezidentı.
Bush süzlärençä, kiçekmästän xäräkät itkän oçraqta xärbilär Ğiraqnı tınıçlandıra alaçaq, dimäk, annan irtäräk kitä alaçaq.
Ğiraqta xäzerge 132 meñ xärbigä östäp Bush tağın 21,5 meñne cibärergä niätli: 17 meñ yarımın Bağdadqa, 4 meñen başqaladan könbatıştağı, sönni ğisyançılar häm Al-Qaidä suğışçıları urnaşqan, Anbar vilayätenä.
Monıñ öçen östämä $5.6 millard kiräk bulaçaq. Tağın $1.2 milliard tözekländerü häm eş urınnarı buldıruğa qarala.
Bush süzlärençä, ul Ğiraq premier ministrı Nuri Äl-Mälikigä, Amerikanıñ yärdäme oçsız-qırıysız bulmayaçaq, Ğiraq xökümäte yöklämälären ütämäsä, yärdämnän qolaq qağaçaq, digän. Äl-Mäliki wazğiätne añlağan, Noyäber ayına ilneñ bar töbäklären kontrolgä alırğa süz birgän. Amerikan xärbilärenä östäp başqalağa 12 meñ Ğiraq xärbien urnaştırırğa wäğdä itkän.
Bush Ğiraqta tınıçlıq urnaştıruda xatalar cibärelüen dä tanıdı:
"Äwälge tırışlıqlar 2 säbäptän uñışqa ireşmäde: başqala ğisyançılardan arındırılğaç, anıñ tirä yağın kontrolgä alu öçen ğäskär citmäde häm dä xärbilärgä küp çikläwlär quyıldı. Xärbi citäkçelär yaña planda bu xatalarnı iskä aldı, alar äytüençä, bu plan eşliäçäk" di amerikan prezidentı.
Bushnıñ bu planına oppozitsiädäge demokratlar şunduq qarşı çıqtı.
"20 meñ xärbi Ğiraqta suğışnı tuqtatu öçen bik az, qorbannar sanın tağı da arttıru öçen – bik küp. Prezident Bushqa küzen açırğa waqıt, çınbarlıq şul: Amerika bolay da bik zur bäyä tüläde. Bez 3 meñnän artıq xärbi, yeget-qızlarıbız ğömere belän, amerikan ğailäläre awırlıq belän qazanğan salım aqçaları belän tülädek" dide demokrat Senator Richard Durbin.
Ğiraqqa östämä ğäskär cibärü niätenä Bushnıñ respublikan partiäsennän dä 4 senator qarşılıq belderde.
Dönya reaksiäsenä kilgändä, Quşma Ştatlarnıñ yaqın tarafdarları – Britaniä häm Avstraliä – Bushnıñ niäten xupladılar, ämmä üzläre Ğiraqqa östämä ğäskär cibärmiäçägen äyttelär. Yewropa Komissiäse bu çaralar Ğiraqqa totrıqlılıq kiterer digän ömet belderde.
Ämmä qayber beilgeçlär monıñ şulay bulaçağına şik belderä:
"Xärbi çaralar ul mäsäläneñ üze tügel, anıñ çağılışı belän köräşü. Töp mäsälälär isä – Ğiraqnıñ federal tözeleşendä ayırmalar, neftne büleşü, Baath partiäse mäsäläse – başta şularnı çişergä kiräk" di Xalıqara krizis törkeme belgeçe Joost Hilterman.
Bush üzeneñ çığışında Ğiraq xökümäte başqarası eşlär - neftne bar ğiraqlılar arasında büleşü öçen qanun buldıru, sönnilärne säyäsi protsessqa cälep itü kiräklegen dä telgä aldı.
Ğiraq xökümäte Bush planın nigezdä xuplıy. Kürşelärgä kilgändä – alar kübräk tänqit belderä. Süriäneñ räsmi Tişrin basması bu plan tormışqa aşmayaçaq dip yazıp çıqtı. İran tışqı eşlär ministrlığı wäkile Möxämmät Ali Xösäyni bu plannı Ğiraqnı basıp alunı däwam itü tırışlığı dip atadı.
Ali Ğilmi