İnde ğinwar urtası citsä dä, qış äle kilergä aşıqmıy. Uramda bulğan qarlar da erep bette, östän qar tügel, yañğırlar yawıp tora. Elek bu waqıtlarda käbestä kebek qat-qat kienep, äçe salqınnarda yöri idek. Bıyıl isä ällä köz haman kitärgä aşıqmıy, ällä yaz citkän. Ğädäti bulmağan cılı qış kitergän zıyan isä şaqtıy zur.
Cılı qışnıñ ucımnarğa zıyan salu qurqınıçı bar. Ul ucımnarnıñ awıruına kiterä ala. Şulay da Rusiäneñ başqa töbäkläre belän çağıştırğanda, Tatarstanğa andıy qurqınıç yanamıy, di respublikanıñ awıl xucalığı belgeçläre. Çönki Tatarstanda hawa torışı urtaça 3 gradus cılı. Ucımnarda awıru taralsın öçen temperatura kim digändä +5 gradus bulırğa tieş. Ämma wäzğıät kinät kenä qatlawlanırğa mömkin. Çönki bu aralarda qırlarda da qar erep betkän. Kinät kenä salqınnar kilsä, ucımnar yuqqa çığaçaq. Tatarstannıñ awıl xucalığı belgeçläre isä ömeten özmi, alarnıñ mäğlümatlarına qarağanda bıyıl salqınnar äkrenläp kiläçäk.
Ä menä awıl xalqına cılı qış inde kitergän problemalar da şaqtıy buldı. Alarnıñ iñ zurısı - it mäs’äläse. Qayan alırğa dip tügel, ä bulğanın qaya quyarğa, nişlätergä dip baş watalar. Xalıq bıyıl da, ğädättägeçä, noyäber axırında ere malların suyarğa totındı. Kemder suıtıp alğan ike-öç köndä eşläde monı, ä beräwlär irtägä-berseköngä salqınaytıp cibärer dip ömetlänep Allağa tapşırdı. Läkin dekaber bette, ğinwar uzıp bara - qış kilmäde. “Tüşkä-tüşkä itlär çerep betkän qışnı kürgän yuq ide äle” dilär awıllarda. Şulay itep, keşeneñ yıl buyı integep üstergän malı äräm bula.
Döres, azmı-küpme aqçası bulğannar rayon üzäklärendäge kibetlärdän suıtqıçlarnı alıp betergännär. Tıçqanğa ülem, mäçegä - kölke digändäy, satuçılar da monnan faydalanıp, suıtqıçlarnıñ bäyälären kütärdelär. Awılda bügen ere malın suyarğa ölgermägännärgä yäki suyğan könne ük satıp beterä alğannarğa qızığıp qarıylar. Ä terleklärne haman da suymağannar bolarğa närsä aşatırğa inde dip baş wata.
Awıl xucalığına ğına tügel, keşeneñ sälämätlegenä dä cılı qış yaxşı tä'sir itmi. Bu xaqta kardiolog Rezeda İbätullina fikeren tıñlap kitik:
Hawa torışı üzgärüe, atmosfera basımı uynawı sälämätlekkä naçar tä'sir itä. Bigräk tä yuğarı yäki tübän yöräk-qan basımı belän integüçelär öçen. Bu waqıtlarda barlıq xronik awırular da köçäyä. Awırularnıñ ğına tügel, sälämät keşeneñ dä bu könnärdä xäle naçarlanırğa mömkin. Çönki qoyaşnıñ bik az kürenä, bu isä psixikağa naçar tä'sir itä. Bu könnärdä depressiälär arta. Min kiñäş itär idem andıy waqıtlarda yışraq tabiplarğa yörergä, darularnı waqıtında eçärgä, fizik künegülär eşlärgä, xalıq meditsinası kiñäşlären dä onıtmasqa kiräk.Ğädäti bulmağan cılı hawa torışınıñ sälämätlekkä kitergän zıyanı häm tabip kiñäşlären kardiolog Rezeda İbätullina citkerde. Bu kiñäşlär isä bu könnärdä äle aktual' bulaçaq. Çönki bıyıl qış barı tik fevral'dä genä kiläçäk, di hawa torışı belgeçläre.
Al'bina Zäynulla
