Accessibility links

Кайнар хәбәр

İsemeñ matur, kemnär quyğan?


Tatar balalarına başqa millät, çit il isemnären quşu ğälämäte bügen genä kilep çıqmağan. Elek bu kübräk qatnaş ğailälärdä küzätelsä, soñğı berniçä distä yılda tatar isemnäre telebezdän çitläşkännän-çitläşä bara. Soñğı yıllarda tatarda Al'mira, Al'bert, Brilliant, Robert, Svetlana, Roza, Sufiä, Lyutsiä kebek isemnär bik kiñ taraldı. Şulay uq törle waqiğalarğa bäyle bulğan yasalma isemnär yörtüçe millättäşlärebez dä kübäyep kitte. Mäsälän, Lenar isemeneñ nigezendä Leninskaya narodnaya partiä yata, Wil - Vladimir İl'iç Lenin isemennän barlıqqa kilgän, qayberäwlär balalarına Rewo häm Lyutsiä isemnären quşa - busı inde revolyutsiä süzennän, Wäliqasıym digän isem dä quşalar - ul VLKSM bulıp çıqtı. Ämma bolar berse dä tatar isemnäre tügel. Çittän kergän isemnärne quyu artqan sayın, saf tatar isemnärenä iğtibar kimi.

Milli isemnär isä här xalıqqa xas ğöref-ğadätläreneñ ber öleşe bulıp tora. Äle küptän tügel “Tatarstan yäşläre” gäzite “İsem” digän bäyge iğlan itte. Bu bäyge xalqıbıznı ütkännären iskä töşerergä, uylanırğa çaqıra, millätebez faydasına nindider eşlär başqarırğa ruxlandıra. Älege bäyge qısalarında millättäşlärebez üz töbäklärendä, awıl-rayonnarda tatar balalarına çittän kergän nindi isemnär quşıluı turında yazalar. Nindi genä şaqqatırğıç isemnär yuq anda. Ber rayonğa dönyadağı biş kontinentnıñ isemnäre kerep betkän. Djon da, Luis ta, Patris, Dilaris, Mars, Veneralar tağın ällä nilär bar anda. Tatar keşesenä xas bulmağan isemnär yörtüçe millättäşlärebez Çallıda da küp ikän. Arximed, Vil'nus, Kamaz, Mirsil', Osqar häm başqalar. Çın tatar awılı Sarmanda da Adler, Feliks, Vener, Lidiä, Eduard isemle tatarlar şaqtıy. Başqortstanda Oktäber, Marius, Dzerjinskiy, Amperlar taralğan ikän, dip yaza kürşe respublikada ğömer itüçe millättäşebez. Avtor şunı da iskärtä, bu respublikada zur urınnarda eşläwçe, böten xalıq belgän keşelärneñ isemnäre.

Tatar ğailälärenä çittän kergän isemnär turında filologiä fännäre doktorı, professor Firdäwes Garipova bolay dide:

Çittän kergän isemnär bik küp xäzer. Äle alay da soñğı aralarda tatrda matur milli isemnärgä qaytu beraz ğına sizelä. Şulay da nigezdä çit millät, çit il isemnäre şaqtıy äle. Nu menä qaysı xalıqta Gabdulla, Gabdraxman, Ayziräk, Gölsinä kebek isemnärne işetkänegez bar? Yuq bit! Ä bezdä Mars, Ğans, Vol'fgang isemnäre bar. Alay ğına tügel, xätta Traktor, Kamaz isemnären dä quşalar… Här millät üzeneñ traditsion isemnären qullanırğa tieş. Çönki här isemdä mäğnä bar. Ata-ana balağa isem quşqanda änä şul mäğnäne tabarğa tieşlär. Mäsälän, Firdäwes - cännät baqçası digänne añlata. Firdäwes isemen yörtkän keşe başqalarğa berqayçan da naçarlıq qılırğa tieş tügel, ä kiresençä, mömkin qädär yärdäm itärgä kiräk.

Elek-elektän balağa isem birügä bik cawaplı qararğa tırışqannar. Gabdulla Tuqay, Fatix Ämirxannar üz xezmätlärendä isemnärgä zur ähämiät birgän. Çönki keşeneñ iseme niçek bulsa, anıñ ciseme dä şulay bulıp formalaşa. Xäzer isä balağa isem quşuğa bik ciñel qarıylar buğay.

Al'bina Zäynulla

XS
SM
MD
LG