Küptän tügel Sverdlovski ölkäse Mixaylovski şähärendä 5 nçe ölkä tatar xalıq icatı festivale bulıp uzdı. Sverdlovski ölkäseneñ mädäniät ministrlığı tarafınnan älege festival'gä berençe tapqır 1999 yılda nigez salınğan ide. Şunnan birle ul här ike yıl sayın uzdırıla başladı.
Äytergä kiräk, yıl sayın festival'dä qatnaşuçı kollektivlarnıñ sanı arta, kilüçelärneñ geografiäse kiñäyä. Bu yılğı festival'dä barlığı 31 üzeşçän kollektiv qatnaştı. Alar Sverdlovski ölkäseneñ törle poçmaqlarınnan cıyıldı. Şulay uq kürşe Çiläbe ölkäsennän dä ike zur kollektiv kilgän ide.
Kollektivlarnıñ çığışın Tatarstan mädäniät ministrlığınıñ respublika xalıq icatı häm mädäni ağartu eşläre üzägendä töbäklär belän eşläw bülege başlığı İlgiz ağa Qadıyrov citäkçelegendäge, Sverdlovski ölkä mädäniät ministrlığı wäkilläre qatnaşındağı wäqälätle jyuri bäyäläde. İlgiz ağa festival' turındağı fikeren bolay dip belderde: “Rossiä külämendä bik küp festival'lärdä qatnaşqanım bar, - dide ul, - ämma bu festival'gä min härwaqıt bik zur teläk belän, yaratıp kiläm. Mine qatnaşuçılarnıñ, ara yıraqlığına qaramastan, biregä aşqınıp, ixlas küñeldän yaratıp, xalqıbıznıñ icatın xalıqqa citkerergä omtılış belän kilüläre şaqqattıra, soqlandıra”.
İlgiz ağa äytüençä, bu yılğı festival' başqa yıllardağığa qarağanda kollektivlarnıñ sanı kübäyue, säxnä kostyumnarınıñ yañaruı, häm, iñ möhime, başqaru ostalığınıñ yuğarı däräcägä kütärelüe belän ayırılıp tordı. İñ yaxşısı şul, biredäge fol'klor kollektivları Ural xalıqlarınıñ cirle traditsion fol'klorın bik üzençälekle itep, cirenä citkerep saqlap qalalar häm bik osta itep säxnägä quyalar, dide ul.
Yekaterinburgtan kilgän “Zaman” vokal' ansamble “Tuğan tel” cırın başqarğanda xalqıbıznıñ qabatlanmas moñı küñelneñ ällä qay poçmaqlarına ütep kerep, üzäklärne özde. Ansambl'neñ citäkçese Zöläyxa xanım Sabirova rus cirendä üskän yäş qızlarğa xalıq moñınıñ tirän neçkälegen niçek citkerä belgän dip xäyran qalırlıq buldı.
Awıllardan kilgän fol'klor ansambl'läre Ural tatarlarına ğına xas qayılğan kostyumnarı, mul bizäkle, üzençälekle cır-iyülläre belän soqlandırdılar. Ä inde şähärlärdän kilgän ansambl'lär teatral'läşterelgän muzıkal'- xoreografik kompozitsiälär östendä bik yaxşı eşlägännär. Alapayıvski şähäreneñ “Çulpan” balalar ansamble citäkçese Naciä Safiullina söyläwençä, kollektiv bu festival'gä ber yıl buyı äzerlägän. İñ başta ssenariynı käğäzgä töşerep, muzıka ezli başlıybız, dip söyläde ul. Çın tatar muzıkasın Alapayıvskida yazıp birüçe yuq, Qazanğa barıp ezlärgä turı kilä ikän. Bu yulı “Çulpan” ansambleneñ kompozitsiäse “Qaz ömäse” dip atala. Naciä xanım bezgä Qaz ömäsen qaz yolqıp küñel açuğa ğına qaldırmıyça, tiränräk mäğnäle küreneş yasarğa tırışuı turında söyläde: “Ata qaz biyuen kürgänegez barmı sezneñ? Ber ay buyı intektem, balalarğa ata qaznıñ niçek biyuen öyrätä almıyça. Üzem biep kürsättem. Niçek bulğandır inde, bii ata qazım säxnädä. Ata qaz şatlanıp biegändä, ana qaz bäbkälären alıp çığa. Bäbkälär su buyına töşep kitä, annan köz citä, alar inde zur qazlar bulıp qaytalar. Anaları alarnı bik moñsu qarşı ala, nik digändä, ul belä, köz citkäç, ayırılışır waqıt citä... Qazlarnıñ xuşlaşu biyue başlana. Yort qazları turında cır yazmıylar ikän, monda qır qazı turında cır qullanırğa turı kilde. Annarı qaz ömäsenä cıyılğan qızlarnıñ küñel açuları başlana...”
“Qaz ömäse” küreneşen balalarnıñ osta çığışı ğına tügel, iğanäçelär yärdämendä tegelgän bik matur ör-yaña kostyumnar da bizäde.
Festival'neñ Ğala –konsert öleşen Tübän Sırğa rayonı xakimiäte başlığı Andrey Yaz'kov häm Mixaylovski şähär okrugı xakimiäte başlığı Sergey Yakimov açıp cibärdelär. Qatnaşuçılarnı Sverdlovski ölkä Zakonnar cıyılışı deputatı Al'bert Abzalov, Tatarstannıñ Uraldağı daimi wäkile urınbasarı Xäydär Ğıyl'fanov häm başqa qunaqlar sälämläde. Kilgän qunaqlarnıñ härberse maxsus prizlar alıp kilgän ide. Deputat Ufa Şigere awılı üzeşçännärenä muzıkal' apparatura, daimi wäkillek Pervoural'skidan kilgän “Ural moñnarı” ansamble balalarına cäyge yalğa Qazanğa baru öçen biş putevka büläk itte. Şulay uq Xäydär Ğıyl'fanov, daimi wäkillek isemennän, festival'neñ alıştırğısız oyıştıruçısı häm alıp baruçısı Salawat Ğobäevqa “Tatarstannıñ atqazanğan mädäniät xezmätkäre” iseme birü turındağı başlanğıç belän çığaçaqların belderde. Xalıq, bu fikerne quätläp, därräw qul çaptı.
Sverdlovski ölkäse tatar xalqı icatınıñ bişençe festivale bik bay bizäkle, tirän eçtälekle bulıp istä qalırlıq buldı.
Fäwiä Safiullina
Yekaterinburg
