Fäwziä Bäyrämova "Atom atawı yäki tatarlarğa atom genotsidı" kitabı belän Leypsig şähärendä uzğan yärminkädä dä qatnaşa. Şuşı kitap yärminkäsendä alman jurnalistlarına "Mayaq" atom berläşmäseneñ keşelekkä kitergän zıyanı xaqında söyli. Yärminkädä 36 ildän 2400 yazuçı häm näşir qatnaşqan. Şularnıñ 1500-ye belän maxsus oçraşular uzdırıla. Alar arasında tatar yazuçısı Fäwziä Bäyrämova da üz süzen äytä. Bez söyläşüne Leypsig yärminkäsennän başladıq. F.Bäyrämova:
- Älege kitap yärminkäsendä qatnaşıp üz süzemne äytä alu yaxşı xäl. Alman telendäge kitabımnı satuğa da quydılar, jurnalistlarğa da eçtälege xaqında centekläp söylädem. Çiläbe ölkäsendä 50 yıl elek atom şartlawı näticäsendä tatarlar kürgän faciğäne dä tasvirladım. Annan soñ Berlin, Awsburg şähärlärendä bulıp, deputatlar, tabiğät'ne yaqlawçılar belän, oçraşuda da Çiläbe waqiğaları kütärelde. Alarnıñ kübese bu xaqta işetkän bulğannar, läkin bu töbäktäge keşelärne küçergännär, dip uylağannar. Älegä qadär monda keşe yäşäwen belgäç, bik teträndelär. İkençe teträwne - Awropanıñ 18 ilennän, şul isäptän Almaniädän dä Çiläbe ölkäsenä bügen dä atom qaldıqları kertelüen äytkäç. Monı işetkäç, alman deputatları üz xökümätlärenä bu xaqta soraw biräçäklären belderdelär häm Çiläbe ölkäsenä nindi yärdäm kiräklege belän qızıqsındılar. Min äyttem, "Mayaq" kombinatı eşläp torğan waqıtta tatarğa da, urıs häm almanğa da tınıçlıq bulmayaçaq. Çönki radiatsiä çiklärne belmi. Min kitergän sannar alarnı xäwefkä dä saldı kebek...
Kiläçäktä, "Mayaq" berläşmäse eşçänlegen Awropa küzätçelegenä alırğa, maxsus komissiä tözü xaqında süz buldı.
- Fäwziä xanım, Awropada törki xalıqlar, tatarlar da baytaq yäşi. Oçraşıp söyläştegezme?
- "Älbättä, kitabımnı almanğa tärcemä itüçelär häm Almaniägä çaqıruçılar tatarlar buldı. Anda bik köçle tatar-başqort mädäniäte üzäge eşli. Aliä Taysina, Nuriä Hadieva h.b. zıyalı tatarlarıbız başqa törki xalıqlar belän oçraşu bäxeten birdelär. Awsburg şähärendä qırım tatarları cıyınında buldım. Anda üzbäklär, töreklär, qazaqlar kilde. Seber tatarları belän dä küreştek. İñ teträndergäne - Myunxen şähärendä Ğarif Soltan belän oçraşu buldı. Anıñ eşçänlege turında küp mäğlümatlar cıydım. Ğarif Soltan minem öçen şuşı totalitar rejimğa qarşı köräşkän millätpärvär."
Yärminkä barışında, annan soñğı oçraşularda avtor üzeneñ kitabın deputatlarğa, ekologlarğa, xoquq belgeçlärenä büläk itkän. Alğa taba eşläw öçen alar problemanı belergä tieş, dip sanıy F.Bäyrämova.
Ğafiulla Ğaziz, Çallı
