Könçığış Yevropa häm elekke Sovetlar Berlege cämğiätlärendä demokratiäläşü awır şartlarda bara, ämma alğa taba bara. Qaywaqıt problemalar çişelmäslek bulıp kürenergä mömkin, ämma ömet barıber bar, dip belderde cıyında qatnaşuçılar. Ğiraqta da demokratiä urnaştıru mömkin. Säyäsätçelär häm belgeçlär bügen ütkändäge xatalarnı barladı:
"Demokratiä yuq cirdän barlıqqa kilmi, ä Ğiraqta bez näq şunı eşlärgä mataşabız."
Bu – Ğiraq professorı Kanan Makiya buldı.. Makiya häm tağın ber niçä keşe – ber ildäge demokratiäne başqa ilgä tağunıñ xata ikänen äytüçelärneñ berse ide. Kanan Makiya – AQŞ universitetı möğalime, üz waqıtında ul amerikan ğaskärläreneñ Ğiraqqa kerüen yaqlap çıqqan ide. Bügen cıyında ul üzeneñ 1991nçe yılda yazğan mäqäläse belän tanıştırdı. Anda professor, Ğiraqnı demokratiäläşterüne – ikençe dönya suğışınnan soñ AQŞnıñ Germaniä häm Yaponiägä qarata säyäsäte belän çağıştırğan bulğan. Ämma ayırma şunda – Germaniä häm Yaponiä üzläreneñ suğışta ciñelgän buluları belän rizalaşqan. Bu çağıştıru yalğış bulıp çıqtı, di Kanan Makiya:
"Ğiraqta başta azat itü suğışı başlandı, annarı ul okkupasiä suğışına äylände. Azat itü belän yawlap alu ber bersenä turı kilmi, häm alarnı añlatu bik awır. Dimäk bez başqa yul saylarğa tieş. Mine döres añlağız, min Ğiraqta demokratiä mömkin tügel, dimim, kiresençä, läkin şul mäğlüm ki – ildäge wazğiätne başta öyränergä kiräk."
Yalğış çağıştıru häm xata yasaw turında şulay uq Bruce Jackson isemle belgeç çığış yasadı. Jackson Küçeş Çorı Demokratiäläre poryektı prezidentı häm ul kübräk könçığış Yevropa häm elekke Sovetlar Berlege däwlätläre belän eşli. 90nçı yıllarda demokratiä yulına basqan illärne, köçsezräk xäkümätlär belän çağıştırırğa yaramıy, dide Jackson:
"Gruziä – Estoniädän nıq ayırıla. İllärne çağıştıru - zur xata. Minemçä här ildä ayırım eş barırğa tieş. Bezneñ iñ zur yalğışıbız – demokratiäneñ tarixına qarap şunı başqa illärgä yökläw."
Cıyında Rusiä oppozisiäse citäkçese Garry Kasparov ta qatnaşa:
"Putin rejimı säyer ber xäldä qaldı. Putin rejimı ul – demokratiä bitlege kigän avtoritar, milisiä däwläte. Ber ük waqıtta xakimiättäge keşelärneñ mänfäğätläre – könbatışta. Alar telägän qadär – Qıtay, Hindstan belän yaña xezmättäşleklär turında söyläsen, ämma alarnıñ aqçaları, milke häm balaları – başqa, irekle dönyada." AQŞ prezidentı George Bush Qıtaydağı rejimnı täñqitläde, üzeneñ iqtisadın ğına açıp säyäsi sistemanı üzgärtmi qalırğa telägän xakimiätlär küpkä ömet itmäsen, Amerika moña riza tügel, dide ul. Rusiägä qarata borçulı süzlär buldı. "
Rusiä qayçandır başlağan reformalar yulınnan taypıldı, anda demokratiä üseşenä qurqınıç yanıy," dide Amerikan prezidentı. Ämma Quşma Ştatlar üz prinsiplarına nigezlänep Qıtay häm Rusiä belän xezmättäşlekne däwam itäçäk. Demokratik cämğiätlärneñ urtaq yaqları bar, süz, din, matbuğat irege, keşe xoquqların yaqlaw, dide Bush.
"Demokratiä yuq cirdän barlıqqa kilmi, ä Ğiraqta bez näq şunı eşlärgä mataşabız."
Bu – Ğiraq professorı Kanan Makiya buldı.. Makiya häm tağın ber niçä keşe – ber ildäge demokratiäne başqa ilgä tağunıñ xata ikänen äytüçelärneñ berse ide. Kanan Makiya – AQŞ universitetı möğalime, üz waqıtında ul amerikan ğaskärläreneñ Ğiraqqa kerüen yaqlap çıqqan ide. Bügen cıyında ul üzeneñ 1991nçe yılda yazğan mäqäläse belän tanıştırdı. Anda professor, Ğiraqnı demokratiäläşterüne – ikençe dönya suğışınnan soñ AQŞnıñ Germaniä häm Yaponiägä qarata säyäsäte belän çağıştırğan bulğan. Ämma ayırma şunda – Germaniä häm Yaponiä üzläreneñ suğışta ciñelgän buluları belän rizalaşqan. Bu çağıştıru yalğış bulıp çıqtı, di Kanan Makiya:
"Ğiraqta başta azat itü suğışı başlandı, annarı ul okkupasiä suğışına äylände. Azat itü belän yawlap alu ber bersenä turı kilmi, häm alarnı añlatu bik awır. Dimäk bez başqa yul saylarğa tieş. Mine döres añlağız, min Ğiraqta demokratiä mömkin tügel, dimim, kiresençä, läkin şul mäğlüm ki – ildäge wazğiätne başta öyränergä kiräk."
Yalğış çağıştıru häm xata yasaw turında şulay uq Bruce Jackson isemle belgeç çığış yasadı. Jackson Küçeş Çorı Demokratiäläre poryektı prezidentı häm ul kübräk könçığış Yevropa häm elekke Sovetlar Berlege däwlätläre belän eşli. 90nçı yıllarda demokratiä yulına basqan illärne, köçsezräk xäkümätlär belän çağıştırırğa yaramıy, dide Jackson:
"Gruziä – Estoniädän nıq ayırıla. İllärne çağıştıru - zur xata. Minemçä här ildä ayırım eş barırğa tieş. Bezneñ iñ zur yalğışıbız – demokratiäneñ tarixına qarap şunı başqa illärgä yökläw."
Cıyında Rusiä oppozisiäse citäkçese Garry Kasparov ta qatnaşa:
"Putin rejimı säyer ber xäldä qaldı. Putin rejimı ul – demokratiä bitlege kigän avtoritar, milisiä däwläte. Ber ük waqıtta xakimiättäge keşelärneñ mänfäğätläre – könbatışta. Alar telägän qadär – Qıtay, Hindstan belän yaña xezmättäşleklär turında söyläsen, ämma alarnıñ aqçaları, milke häm balaları – başqa, irekle dönyada." AQŞ prezidentı George Bush Qıtaydağı rejimnı täñqitläde, üzeneñ iqtisadın ğına açıp säyäsi sistemanı üzgärtmi qalırğa telägän xakimiätlär küpkä ömet itmäsen, Amerika moña riza tügel, dide ul. Rusiägä qarata borçulı süzlär buldı. "
Rusiä qayçandır başlağan reformalar yulınnan taypıldı, anda demokratiä üseşenä qurqınıç yanıy," dide Amerikan prezidentı. Ämma Quşma Ştatlar üz prinsiplarına nigezlänep Qıtay häm Rusiä belän xezmättäşlekne däwam itäçäk. Demokratik cämğiätlärneñ urtaq yaqları bar, süz, din, matbuğat irege, keşe xoquqların yaqlaw, dide Bush.