Accessibility links

Кайнар хәбәр

Buş-Putin oçraşuı: xıyallar zur, ömetlär keçkenä


1-2 yül könnärendä Quşma Ştatlarda Rusiä häm Amerikan prezidentlarınıñ oçraşuı ütäçäk. Bu oçraşu ike il arasındağı mönäsäbätlärneñ qatlawlı çağına turı kilde. Kön tärtibendä berniçä bäxäsle mäsälä tora.

Rusiä töçkersä, anıñ kürşelärenä salqın tiä, digän äytem bar. Ä Rusiä belän Quşma Ştatlar bergäläp töçkersälär?

Amerikan prezidentı George Buş Rusiä prezidentı Vladimir Putinnı 1-2 yül, yäkşämbe-düşämbe könnärendä Maine şatatında, Kennebunkport digän yal urınındağı ğailä cäyläwendä qabul itäçäk.

Oçraşunıñ şundıy ğäyre räsmi urında, okean yarında ütkärelüe söyläşülärne cılıraq itergä, ike aradağı mönäsäbätlärne caylarğa yärdäm iter digän qaraş bara.

Tanırğa kiräk, soñğı waqıtta bu mönäsäbätlär şaqtıy suındı, salqın suğış çorınnan soñ, bälki iñ tübän däräcägä töşte. Mäskäw belän Waşington berniçä xalıqara mäsälädä qarşı qaraşlarda tora: Kosovo töbäge, Quşma Ştatlarnıñ Yevropada raketa qalqanı urnaştıru niäte, İrannıñ atom programı mäsäläsendä.

Rusiä prezidentınıñ yärdämçese Sergei Prixodko süzlärençä, Mäskäw Kosovo mäsäläsendä citdi söyläşügä äzerlänä. Bilgele bulğança, Waşington Kosovoğa bäysezlek birüne küz aldında totqan Marti Ahtisaari planın xuplıy. Mäskäw isä moña qarşı, Kosovo Serbiädän ayırılsa, bu Dnestr buyı, Abxaziä häm Könyaq Osetiä kebek täbäklärgä ürnäk bulaçaq, dip kisätä.

Mäskäw Belgrad belän Priştina arasında söyläşülärne däwam itergä, ike yanqı da qänäğätländergän çişeleş tabırğa öndi.

Quşma Ştatlarnıñ Çexiä häm Polşada raketa qalqanı urnaştıru niäte, söyläşülärdä ayırım urın alırğa mömkin. Mäğlüm bulğança, Waşington bu qalqannı İran kebek illärneñ ixtimal höcümenä qarşı dip añlata. Mäskäw isä, anı Rusiägä qarşı dip qabul itä.

Rusiä prezidentı, bu qalqan tözelsä, xättä üz raketaların Yewropağa töbäw belän yanadı. Şuşı ayda ütkän 8-lek sammitında Putin, Quşma Ştatlarğa Yewropağa yaña qalqan tözegänçe Äzerbaycandağı Gabala radarın bergäläp qullanırğa täqdim itte.

Bu täqdim Buş öçen kötelmägän adım buldı, ul üzeneñ belgeçlärenä bu mäsäläne tikşerergä quşaçağın äytte. Kennebunkport oçraşuında bu täqdimgä nindä dä bulsa cawap bulır dip kötergä kiräk.

Nixayät, qayber küzätüçelär, häm dä Rusiädäge oppozitsiä köçläre, Buş Putin belän oçrauda Rusiädä demokratiä torışı mäsäläsen kütärer dip ömetlänä.

Ämmä, qayber belgeçlär, bu oçraşudan ällä ni näticälär kötäse yuq, digän fikerdä: "Aq Yorttan işetelgän tawışlarğa qarağanda, bu sammit çirattağı citdi näticäsez oçraşu bulaçaq" dide Mäskäwdäge Carnegie üzäge citäkçese Rose Gottemöller.

Şul uq waqıtta belgeçlär, dönya xälen belep bulmıy, Buş belän Putinnıñ okean buyındağı oçraşuında kötelmägän äyberlär dä kilep çığarğa mömkin, dip kisätä.

ali ğilmi
XS
SM
MD
LG