Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ğiraq xalqı bäxetne ildän qaçıp kitüdä taba


Ğiraqtağı köç qullanu häm xaoslar, 4 millionğa yaqın Ğiraqlını ildäñ çığıp kitärgä mäcbür itte. Bolarnıñ 2 millionıñ, 2003däñ birle däwam itkän AQŞ nıñ basıp aluı waqıttında küçep kitkännär täşkel itä. Ğiraqta qalğannarğa isä, can qurqınıçı belän, ayaqta qalır öçen alda awır tormış yaniy. Bu tormış köräşendä, bäxet mizgelläreneñ bik siräk kilüe inde keşelärne ğacäpländermi dä başlağan.

Änwär, Bäğdadta yäşi, aña 40 yäş çaması, öylängän. Ul bezgä, Ğiraq suğışı iqtisadqa zur ziyan kiterüen häm üzenä tülängän könlek aqçanıñ 6 dollarğa citmäwe xaqında äytte.

“Minem küptännäñ räxätne kürgänem yuq, äytergä dä qızğanıç anı. Misal keräk bulsa, bik arıp qaytam öygä. Öydä elektrik yuq häm başqa kiräk xezmätlär dä. Öydä qalğannar da şunıñ belän iñ tegä. Min mondıy närsädäñ tuyğan, min yarlı. Aqça yağınnañ yarlı, şulay bulğaç räxät qayan kilseñ miña? Min irtädäñ - axşamğaça eşli, 6 dollar da qazana almim. Bu alğan aqça qaya bara dip sorasañ, yä yağulıqqa yäisä elektrikkä. Büän qaya citä? Ber keşe dä räxät kürmi. Kigän kiyemnär dä kişeçä tügel, keşeneke kebek. Minem ulım sınıfnı tämamladı, ä min anı bäxetle itär öçen büläkkä ber ni dä alalmadım. Ber kisäk şokalad, axırda köçem şuña citte. Cäy könne aña uynarğa ber uyınçık, yuq andıy närsä yuq.”

Hüsayn, xökümät eşendä eşli. 30 yäşendä, bütännärgä qarağanda xäle yaxşıraq. Läkin mäzxäb-ara bäreleşlär, terror xöcümnäre eşlägän keşelärneñ eşkä barğan da tormışlarıñ qurqınıç astına sala. Universitet uqutuçıları, küp däresläre iminlek mäsäläläre arqasında uzdırmi qala. Huseyn bu qurqınıçlıqnıñ universite uquğan uquçılarnıñ da tormışın üzgärtte dip äytä.

Hüseyn, xättä Tuy kebek ğailä bäyrämnäreneñ dä qızığı qalmadı inde di, çönki keşelär tağın ber terorist höcüm bulır digän qurqınıç astında yäşi.

Kuala Lumpurda uzğan Azia Berençelege finalında, ilneñ küp millätle futbol komandasınıñ ciñeü, ğiraqlılarnı äz bulsa da söyenderä alğan ide.

Bäğdad urmanarında cıyılğan, xalıq uyında ciñülären bäyräm itkän ide. Yartı final maçında yawlağan ciñü, Abud Äxmäd kebek ğiraqlılarnıñ alğa taba ömeteñ arttırğan ide. Ul, bu barı tik uyın ciñüe tügel, alğa taba Ğiraq xalıqınnıñ barlıq millätlär belän, sunnise, şiğese, körde, törekmäne bötenese belän bergä tınıç qına yäşi alıwııñ kürsätkän ber ömet qaldıra.

“Min bik bäxetle çönki bu ciñü barı tik törkem öçen genä tügel, barlıq Ğiraqlılar öçen şatlıq. İnşallah söyeneç ciñäçäk, söyeneç, qotlim!”

Läkin yarım-final ciñeünnäñ yartı säğat tä ütmäde, Bäğdäddä maşina şartlawı buldı. Näticädä uramda bäyräm itkän 50 keşe xälaq buldı.

Bu xäl, keşelärgä, ber töngä dä bulsa bergäläp milli-ciñü bäyrämen bäxeten tatırğada mömkin tügel digän xis qaldırdı.

Şul uq waqıtta, bu atna, Ğiraqnıñ tönyağında, 400läp keşeneñ tormışın üzgän xöcemnär, keşelärne tağın da kübräk ömetsezlekkä duçar itte.

Berläşkän millätlär oyışması belderüençä, tınıç tormış ezläp ildäñ küçep kitkännär sanı 2 millionañ kübräk dip isäplänä. Läkin, bäxet ezläp kitkännärdäñ berse, ul isemeñ äytergä telämi, radiobızğa bäxetne çittä dä tabuı bik çiten dip äytä,

"Ğiraqnı taşlap kitkän keşelär, säyäxätçelär yäisä möxacirlär, üzlärenä räxät häm bäxet ezli. Härkem ayrı xällärdä yälşä dä da alar xaman da bäxetsez. Ägär dä ul bäxetkä niçekter tap bulğan bulsalarda, alarnıñ bäxete yasalma. Tapqan bäxetle tormışta, alarnıñ, ildäñ, tugannardañ, duslarınnañ çittä qalğan xäteräläre häm ul qaldırğan ğazabıñ basmiy. Çittäge bäxet alarğa citmäyäçäk, barıber üz tuğannarı belän oçraşunı bergä küñel açu bäxetennäñ alar maxrum."
XS
SM
MD
LG