Accessibility links

Кайнар хәбәр

Rusiä Tın okeanda nindi urın tota? Belgeç fikere


Uzğan atna axırında Rusiä prezidentı Vladimir Putin Sidneyda Aziä Tın okean xezmättäşlek oyışması sammitında qatnaştı. Sammitqa qädär ul İndoneziä häm Avstraliä belän ike yaqlı kileşülär tözede. Qayber xalıqara häm Rusiäneñ mäğlümät çaraları monı zurlap, Rusiäneñ Tın okean töbägenä qaytuı, dip bäyäläde. Bu çınlap ta şulaymı?

Sentäberneñ 6-sında Vladimir Putin Sidneyğa barışlıy Jakartada tuqtalıp, İndoneziädä prezidentı Susilo Yudhoyono belän 1 millard dollarlıq kileşü imzaladı. Bu kileşü nigezendä İndoneziä Rusiädän xöcüm oçqıçları, su astı köymäläre häm başqa törle qoral alaçaq. Monnan tış, tağın neft häm metal citeşterü ölkäsendä $4 milliardlıq kileşülär imzalandı.

İkençe köngä Sidneyda Avstraliä premier-ministrı John Howard belän Putin Avstraliädän uran satıp alu turında kileşü imzaladı.

Şul uq könne amerikan prezidentı George Buş belän oçraşıp anı Sebergä balıq totırğa çaqırdı.

Sentäberneñ 8ndä Qıtay citäkçese Hu Jintao belän oşraşuda ike il arasındağı mönäsäbätlärdä yaña tañ atqanı raslandı.

Sentäberneñ 9nda Putin Aziä Tın okean töbägen irekle säwdä zonası itergä täqdim itte häm 2012 yılda bu sammitnı Vladivistok şähärendä ütkärü qararı öçen oyışma citäkçelärenä räxmät belderde.

Utkän sammitqa yomğaq yasap, xalıqara häm Rusiäneñ qayber mäğlümät çaraları, Rusiä Tın okean töbägenä köçle uyınçı bularaq qayttı, digän näticä yasadı.

Raidobıznıñ küzätüçese Patrick Moore bu näticägä şik belderä. Berençedän, Rusiäneñ bu töbäkkä yoğıntısı nigezdä energetika häm qoral belän çiklänä. Läkin energetikanı ğına alğanda da, Rusiäneñ Qıtay, Yaponiä, Könyaq Korea kebek illärne yağulq belän täemin itä alırlıq eşkärtelgän yatmaları da, äzer ütkärgeçläre dä citeşmi.

Rusiäneñ bu töbäktä köçle uyınçığa äylänüenä kilgändä, Patrick Moore şunı iskä alu citä di: Qıtaynıñ iqtisadı Rusiänekennän 2.5 tapqır zurraq häm dä küpkä tizräk üseş kiçerä.

Döresen äytkändä, Tın okean töbäge Mäskäwneñ üzeneñ dä kön üzägendä tügel, di belgeç. Äytik, Qıtay belän Rusiäneñ säwdä äyläneşe, "yaña tañ atuğa" qaramastan, Qıtaynıñ bar tışqı säwdäseneñ ni barı 2 protsentın täşkil itä. Qıtaynıñ Quşma Ştatlar belän alış-bireşe kimendä 10 tapqır zurraq.

Çınbarlıqta Qıtaylarnıñ ürçüen Rusiäneñ yıraq könçığışında şöbxälänep küzätälär. Çik buyındağı 7 million Rusiälegä çikneñ ikençe yağındağı 3 provinsiädä 77 million qıtaylı turı kilä. 7 yıl elel prezident Putin şuşı töbäkkä kilgäç, çaralar kürmäsäk mondağı xalıq qıtayça söyläşä başlayaçaq, digän ide.

Nixayät, Rusiäneñ Tın okeanda qoral satuçı abruyına kilgändä, Patrick Moore, bu da soraw astında di. Sovet çorınıñ ğorurlığı bulğan häm soñraq Qıtayğa satılğan 3 oçqıç köymäseneñ 2se xäzer turistlarnıñ küñelen açu urını bularaq qullanıla. İxtimal, öçençesen dä şul uq yazmış kötä, di belgeç.

ali ğilmi
XS
SM
MD
LG