Accessibility links

Кайнар хәбәр

Saylawlar uzdı: Rusiä xäzer nindi yuldan kitäçäk?


Rusiä kilçägen qayberäwlär şulay kürä
Rusiä kilçägen qayberäwlär şulay kürä

Putin Rusiäse şartlarında Duma saylawlarınıñ başqaça uzaçağına bik az keşe ömetlängänder, şuña da tawış birü näticäläre şaqqatırğıç bulmadı da. Berdäm Rusiä Däwlät Dumasında 315-läp urın ala, yäğni konstitutsion küpçelekne yawlıy. Şuşı täräqqiät Rusiäne nindi yünäleştä alıp kitä ala?

Berdäm Rusiä partiäse berençe çiratta Kreml quşqannı ütäwçe, anıñ säyäsäten ütkärüçe bularaq mäğlüm. Saylaw isemlegen dä yuqqa ğına Vladimir Putin üze citäklämäde.

Ämma Mäskäw Kremlenä qarap toruçılar Dumada ber şuşı partiä belän genä çiklänmi - anda äle xäzer Gadel Rusiä digäne dä bulaçaq. Räsmi ul nigezdä sul, sotsial-demokratik qaraşlarnı yaqlawçı bularaq tanılırğa teli, ämma saylawladı köräşen Ğadel Rusiä dä, Putingä tuğrı buluın alğa sörep alıp bardı. Östäwenä, älege partiäneñ köndege dä barıber şul prezident idaräsenä bäyle. Tawışlarnıñ 7.6 protsentın qazanıp, Gadel Rusiäneñ Dumada 38 urını bulaçq, dimäk Kreml säyäsäten bersüzsez yaqlawçılar anda tağın da arta bulıp çığa, alar sanı 350-dän artıp kitä.

İnde ul ğına citmägän, Dumada äle urıs millätçeläreneñ liberal-demokratları da qala, alar 40-lap urınğa ömetlänä. Tıştan yaltırap, xakimiätkä qarşı waqıt-waqıt kisken belderülär yasap torğan, ämma asılda här çetrekle mäs'älädä xakimiätkä niçek kirek şulay tawış birgän şuşı partiä deputatların sanap, Kremlneñ yaña Däwlät Dumasında 400-läp deputatı bula diärgä mömkin.

Oppozitsiä bulıp anda xäzer kommunistlar ğına qala, ämma alarnıñ mandatları xakimiät partiäläreneke belän hiç kenä dä çağıştırırlıq tügel.

Rusiäneñ Uñ köçlär berlege citäkçeläreneñ berse Boris Nadejdin süzlärenä qarağanda, Rusiä xäzer inde bötenläy başqa ber il bulıp tora. "Bez yänä Sovetlar berlegenä qayttıq", di ul.

Saylaw könenä berniçä kön qala yasağan çığışında Vladimir Putin, Duma saylawlarınıñ martta uzaçaq prezident saylawlarına bäylänep kitäçägen, döresräge Dumanı saylawnıñ däwlät başlığın açıqlaw eşenä köy saluın äytkän ide.

Däwlät Dumasınıñ xäzerge qorılışı belän Vladimir Putin teläsä närsä eşli alaçaq, şul isäptän, yaña prezident mäs'äläsendä dä. Monıñ ber modele inde bar.

2004-nçe yılda Beslandağı totıq faciğäsennän bik osta faydalanıp, Putin üzäk xakimiät qüäten tağın da nığıtıp qalırğa häm şul maqsatta töbäk citäkçeläreneñ xalıq tarafınnan saylanuın beterep, alarnı Mäskäwdän täqdim itüne häm cirle parlamentlar tarafınnan raslatunı kertte. Töbäk citäkçeläre, şul isäptän milli respublikalarnıñ prezidentları da näticädä xalıq yaqlawınnan, yäğni Mäskäwgä bäyle bulmağan qanuni nigezennän mäxrüm itelde.

Monı xäzer bar Rusiä kimälendä dä eşlärgä bula - anıñ prezidentın da, dimäk, Duma raslıy ala. Ä Dumağa isä tieşle nämzätneñ xakimiättäge partiä, yäğni Berdäm Rusiä tarafınnan täqdim itelüe mömkin.

Putin yuqqa ğına Rusiädäge säyäsi häm bürokratik elitanı bergä tuplaw turında söylämi, bu anıñ soñğı çığışlarınnan bigräk tä yaxşı kürenä. Ul inde açıqtan-açıq Rusiäneñ doşmannar tarafınnan çolğanıp alınuı häm şul şartlarda xalıqnıñ citäkçel köç - Berdäm Rusiä partiäse tiräsendä tuplanu kiräklege turında belderä.

XS
SM
MD
LG