Accessibility links

Кайнар хәбәр

Rusiä häm Qıtay strategik xezmättäşlek turinda kileşä


Xäbärlärdän işetüwegezçä, Rusiä prezidentı Vladimir Putin räsmi säfär belän Qıtayda yöri, xörmätle tıñlawçılar. Anıñ anda inde ilneñ bar yuğarı citäkçeläre belän dä söyläşüläre uzdı, ike yaq ta imzalağan Urtaq deklaratsiädä Rusiä häm Qıtay citäkçeläre, xalıqara terrorğa qarşı köräştä tığızraq xezmättäşlek itü, Ğiraq mäs’äläsen fäqät säyäsi yullar aşa ğına çişü, Koreyä yarımutrawınıñ atom qoralınnan azat bulıp qaluwı kiräklege turında belderä.

Rusiä prezidentınıñ şuşı säfäre, Qıtay tarixındağı möhim çorğa, andağı yuğarı citäkçelekneñ almaşınuwı waqtına turı kilde. Qıtay kompartiäseneñ berniçä atna elek uzğan qorıltayında idarä dilbegälären yäş buwın citäkçelärgä tapşıru yulı saylandı, şuña kürä Putingä bu yulı, räsmi oçraşularnı küp ütkärergä turı kilde. Ul kompartiäneñ yaña general’ sekretare Hu Jintao belän dä, premyer Cu Roñci belän dä, Qıtay parlamentı räise Li Pen belän dä ayırım söyläşülär alıp bardı. Läkin, dönya xällärenä häm ikeyaqlı mönäsäbätlärgä qarağan töp fiker alışular, Qıtaynıñ xäzerge prezidentı Jiang Zemin belän ütte, älbättä. Vladimir Putin üze bu xaqta bolay dip belderde.

Audio

Terrorğa qarşı köräş mäs’äläsendä Mäskäw Pekin belän urtaq telne, Washingtonğa qarağanda da tizräk taba. Çäçännärneñ bäysezlek köräşen teläsä niçek xalıqara terrorğa bäylärgä tırışqan Putin Qıtayğa kilgäç tä bu eşen däwam itte, alay ğına da tügel, Pekin idaräsendäge Könçığış Törkestanda da, andağı uyğırlarnıñ azatlıq xäräkäten terror eşçänlegenä tiñläde. Bu Qıtay öçen bik qatlawlı ber mäs’älä, anıñ üz çäçän probleması diyärgä bula, Pekin inde yıllar däwamında Könçığış Törkestanda möselman uyğırlarnıñ milli üseşen awızlıqarğa tırışa. Şuña kürä, Vladimir Putin häm prezident Jiang Zemin imzalağan urtaq Deklaratsiädä, Qıtay yağınıñ, Rusiä çäçännärgä qarşı alıp barğan suğışnı yaqlawı bäyän itelä. Anda süz älbättä, xalıqara däräcädä tamır cäygän terrorçılar häm sepatartistlar turında bara. Alarnıñ bar dönyadağı iminlekkä häm totrıqlılıqqa yanawı säbäple, Rusiä häm Qıtay, terrorğa qarşı alıp barılğan qırıs suğışta ikeyaqlı häm küpyaqlı däräcädä tieşle çaralar kürüne yaqlap çığa. Ä menä Ğiraq mäs’äläsendä alar kiresençä, andağı nizaqnı fäqät säyäsi wä diplomatik yullar belän genä xäl itü yağında. Fiker urtaqlığı Pekin belän Mäskäw arasında, Tönyaq Koreyäneñ atom qoralları programması, häm Koreyä yarımutrawın andıy qorallardan azat zona bularaq qaldıru mäs’äläsendä dä bar. Bu uñaydan alar, Tönyaq Koreyäne häm Quşma Ştatlarnı, üzara mönäsäbätlären yaxşırtuğa çaqıra, Pxenyannıñ Könyaq häm Yaponiä belän dä araların nığıtu kiräklege xaqında belderä. Häm älbättä, Rusiä, tağın ber möhim ölkädä Pekin küñelen kürerlek belderü yasıy – ul Thaywanne Qıtaynıñ ayırılğısız ber öleşe itep sanawın äytä, häm Mäskäw anıñ belän bernindi räsmi bäyläneşlärgä dä kermiyäçäk digän wäğdä birä. Şulay itep Vladimir Putin, Könbatış yağınnan üz säyäsäten yaqlawnıñ bik ük totrıqlı bulmawı säbäple, andıy totrıqlılıqnı, strategik xezmättäşlekne Qıtay yaqınnan ezläp qararğa buldı sıman. Andıy xezmättäşlek turında ul Pekindä küp söyläde.

Audio

Ä Qıtay citäkçese Jiang Zemin isä üz yağınnan, ileneñ berençe çiratta totrıqlılıq kiräklegenä basım yasawın belderde.

Audio

Min barı tik şunı ğına äytergä telär idem, häm bu dönyadağı xäzerge xällärne dä çağıldıra, Qıtay härzaman tınıç il buldı, häm anıñ öçen totrıqlılıq iñ zur ähämiatkä iyä dide Qıtay prezidentı Jiang Zemin, Putin belän söyläşülärennän soñ.

Kärim Kamal, Praga
XS
SM
MD
LG