Accessibility links

Кайнар хәбәр

Yıllıq küzätü: Ukraina häm Belarus


Xäzerge yıllıq küzätü Rusiäneñ iñ yaqın ike berektäşe, elekke sovet respublikaları Ukraina häm Belarus turında. Belarus yılnı, başlağanğa qarağanda da yamanraq tämamlıy, anıñ iñ yuğarı citäkçeläre xäzer Quşma Ştatlarğa da, Yewropa Berlegeneñ qayber illärenä dä bara almıy, alarğa anda kerü tıyıldı. Minskine ber genä närsä tınıçlandıra ala – Könbatıştan çitläşüdä aña xäzer kürşe Ukraina prezidentı Kuçma da yaqınlaşa.

Audio, Leonid Kuçma

Yewropada häm Ukrainadağı säyäsätçelärneñ küpçelege Yewropanıñ Ukrainağa kiräklegen añlıy, läkin küpçelek şulay uq, Ukrainanıñ da Yewropağa kiräk buluwın bik yaxşı belä, çönki ğomumYewropa yortın imin itep, Ukrainadan başqa tözep bulmıy dip belderde, NATOnıñ Pragada uzğan yuğarı däräcäle oçraşuwınnan qaytqaç Ukraina prezidentı Leonid Kuçma. Anıñ süzlärençä, anda räsmi Kievneñ Yewropağa qarağan, yewro-atlantik omtılışları Könbatış citäkçeläre tarafınnan xuplanğan, häm Ukraina üz maqsatlarına ireşkän. Läkin Pragada Kuçma asılda, Könbatışnıñ bik tä salqın möğämäläsenä duçar buldı, döresen genä äytkändä ul NATO cıyınına bötenläy çaqırılmağan da ide. Bolar barısı da, Kievne, Berläşkän Millätlär Oyışması çikläwlären bozıp Ğiraqqa zamança radar satuda ğäyepläwlär arqasında kilep çıqtı. Kuçma üze monı älbättä, kire qağa, läkin Quşma Ştatlar fikerençä, radarlar Bagdadqa çınnan da Ukraina prezidentı fatixası belän satılğan. Amerikan däwlät sekretareneñ yardämçese Steven Pifer uzğan ayda, radar tiräsendäge şuşı cäncal arqasında ike il arasındağı mönäsäbätlär iñ tübän noqtasına töşte häm xäzer ber-berenä ışanu krizisın kiçerä dip belderde. Moñardan tış Kievneñ Yewropa Berlege belän dä problemaları bar, annan, Ukrainadağı matbuğat ireklege xäle torğan sayın nığraq tänqitlänä. Moña xäzer Washington da quşıldı, uzğan atnada Kievtäge amerikan ilçese Carlos Pascual, irekle matbuğatsız Ukrainanıñ yewro-atlantik integratsiägä öndäwläre buş yañğırayaçaq dip belderde. Häm bu ölkädä Kuçma xakimiate, üzeneñ tönyaq kürşese Belaruskä yaqınlaşa. Şvetsiäneñ Xalıqara mönäsäbätlär institutı xezmätkäre Jakub Swiecicki süzlärenä qarağanda, Könbatışnıñ Ukraina häm Belaruskä qarata möğämäläsendä oxşaşlıqlar torğan sayın kübräk kürenä bara.

Audio, Jakub Swiecicki

Bu illärdäge täräqqiatneñ könnän-kön naçarayuwı säbäple alarğa mönäsäbät tä şundıy, yarıy, dimäk alarnı çitläşterü kiräk digän di Jakub Swiecicki. Belaruskä kilgändä, Könbatışnıñ anıñ belän mönäsäbätläre inde tağın da naçarraq bula almas kebek. Şuşı yılda Minski, Yewropada iminlek häm xezmättäşlek oyışmasınıñ üzendäge bar wäkillären ildän quwıp çığardı. Noyäbr ayında Çexiä, prezident Lukaşenkağa Pragağa kilü öçen viza birmäskä buldı, şunnan soñ Yewropa Berlegendäge, Portugaliädän qala bar illär dä, üzlärenä Belarus yuğarı citäkçelären kilüne tıydı, moña Quşma Ştatlar häm Norvegiä dä quşıldı. Alexander Lukaşenka monı, salqın suğış çorına qaytaruçı yämsez häm qızğanıç ber xata dip atadı. Könbatışnıñ şuşı ğämälläre ike ilne dä, Belarus häm Ukrainanı, könçığıştağı olı kürşese Rusiägä tağın da yaqınayta ala, citmäsä Mäskäwdä, şuşı öç slavän däwläte arasındağı bäyläneşlärne nığıtu teläge köçle. Belarus belän urtaq däwlät tözü eşe inde ğämälgä dä quyılğan ide, läkin elek Rusiä-Belarus berlegenä uñay qarağan prezident Putin, bıyıl monı şaqtıy qatği şartlar nigezendä, asılda Belarusneñ Rusiägä quşılu prinsibında alıp baraçağın xäbär itte, bu isä konfederatsiä telägän Minskidä zur qänäğätsezlek uyattı. Prezident Lukaşenka bu uñaydan, belarus xalqı monıñ belän kileşmäyäçäk dip belderde.

Audio, Alexander Lukaşenka

Läkin Lukaşenkanıñ Rusiägä açuwı ozaqqa suzılmadı, Könbatış aña qarşı yaña çikläwlär kertkännän soñ ul yañadan Mäskäwgä sıyınu yulların ezli başladı. Noyäbrdä ul yänä Rusiä başqalasında bulıp kitte häm ike il arasında soñğı qarşılıqlarnı çığaru ğäyeben mäğlümat çaralarına taqtı.

Kärim Kamal, Praga
XS
SM
MD
LG