Ğıraqqa qarağan ikençe rezolutsiә tirәsendә qızu diplomatik aktivlıq bara. Russiә qıyın vazğiәttә.

AQŞ belәn Britaniә ikençe rezolutisә proyektı turında kileşkәnnәr diәrlek. Prezident Buş anıŋ eçtәlege belәn Ispaniә premiere Aznarnnı atna azağında tanıştırdı digәn xәbәrlәr bar. AQŞ bu rezolutsiәdә Ğıraq rejimınıŋ qatı xөkem itelün teli. Lәkin, Iminlek Şurasında rezolutsiәneŋ qabul itelüe өçen kirәk bulğan küpçelek әlegә yuq. Şulay uq kemneŋ qarşı tauış birәçәge dә bilgesez. Şul sәbәple diplomatik aktivlıq kөçәyde. AQŞ dәvlәt sekretarı Collin Powell Pekindә Qıtay citәkçelәren BMOsı Iminlek Şurasında ikeçe rezolutsiәgә veto salmasınnar dip künderergә tırıştı. Fransiә prezidentı Şiraq belәn Germaniә kanslerı Şrөder Ğıraq mәsәlәsen tikşerü өçen yaŋadan bügen kiçen oçraşalar. Malayziә başqalası Kula Lampurda bloklarğa quşılmağan illәrneŋ summitı başlandı. Anda da Ğıraq krizisı tөp temalarnıŋ berse. Iminlek Şurasında veto xoquqına iә bulmağan ağzalar nigezdә bloklarğa quşılmağan illәr. Veto xoquqına iә biş ilneŋ ikese AQŞ belәn Britaniә genә rezolutsiәne yaqlıy. Anda ağza bulğan Ispaniyә belәn Bolgaristan ğına AQŞ pozitsiәsen yaqlauların belderdelәr. Ә inde Meksiko, Çile, Kamerun, Angola hәm Gviniә BMOsı qoral inspektorlarına küberәk vaqıt birü tarafında torsalar da, alarnıŋ pozitsiәse nıq tügel. Washington, alarnıŋ yaqlauın alır өçen soŋğı kөnnәrdә yomart tәrәqqiәt hәm xәrbi yardәmnәr tәqdim itә. Veto xoquqına iә Russiә Ğıraqta nefte hәm finans mәnfәğәtlәre buluı sәbәple suğışqa qarşı çığa. Atna azağında Putin Primakovnı Bagdatqa mәxsus vazıyfa belәn cibәrde. Mәğlüm bulğanca, Persiә qultığı suğışı başlanır aldınan, 1991-nçe yılda prezident Gorbacev ta Primakovnı Ğıraqqa cibәrgәn ide. Primakov misisәse turında әlegә mәğlümәt yuq. Ğıraq suğışı Russiәneŋ andağı mәnfәğәtlәrenә zian kiterer ide. Lukoil hәm başqa Russiә şirkәtlәreneŋ Ğıraq belәn 30 miliard dollarlıq kileşülәre bar. Şulay uq BMOsınıŋ neftegә azıq digәn programmasınıŋ zur өleşe Russiәgә turı kilә hәm ul annan tabış kürә. Annan başqa suğıştan soŋ sanksiәlәr yuqqa çığarılğaç, Ğıraq neften irekle rәveştә küplәp sata başlasa, dөnyadağı ber miçkә nefte bәyәseneŋ 20 dolarğa tөşüe mөmkin. Bu inde kilәse yılda Russiәgә neftedәn 20 miliard dollar kimerәk aqça kerәçәgen aŋlata. Prezident saylau yılında bu Putin өçen ber dә uŋay küreneş tügel. Şulay da Mәskәvneŋ Iminlek Şurasında veto saluı ikele. Çөnki, Washingtonnıŋ Iminlek Şurasındağı tauış birüneŋ nәticәsenә qaramıyça bareber Ğıraqqa qarşı suğış başlauı bik ixtimal. Gәrçә, AQŞ belәn mөnәsәbәtlәrneŋ yaxşıruı, Russiәgә ekonomik hәm politik өlkәdә әlegә әllә ni fayda kitermәsә dә, Iminlek Şurasında veto salu ike il arasındağı mөnәsәbәtlәrneŋ naçarlanuına kiterer ide hәm Mәskәv monıŋ belәn tәvәkkәllek itәrgә telәmәs. Şul sәbәple anıŋ tauış birüdәn totlıp qaluı bik ixtimal. Qısqası, xәzer ikençe Ğıraq rezolutsiәse tirәsendә qızu diplomatik aktivlıq bara. Lәkin, Ğıraq suğışı tik BMOsı Iminlek Şurasındağı tauış birüdәn genә bәyle bulmayaçaq.

Fәrit Idelle, Praga.