Accessibility links

Tehran uramnarında qızlar malay qıyafätendä üzlären imin xis itä


Tehran uramnarında yäş qızlar üzlären saqlau öçen çäçlären qırdırıp, ir -at kebek kiyenep yöri başladı. Bu könbatıştan kilgän nindider moda tügel, ä islam inqilabınıñ uñışsızlığın kürsätkän başqa ber fenomen . NYT gazetasınıñ ‘Tehrannıñ üzäk uramnarında qızlar malay qıyäfätendä üzlären imen xis itä’ isemle mäqaläse

4yıldan birle, 12 yäşennän başlap Human Tehran uramnarındağı in qurqınıçlı yäşüsmerlär bandasında yörede . Alar ütkän barğan keşelärne taladı, maşina täräzälären watıp eçendäge äyberlärne urladı , uramda törle urınnarda yoqlap yörede. Humannıñ çäçläre şulayuq qaşları qırılğan , bu moda başqalarına miña tıqşınma digän kündermä bulıp tora İranda.Küptän tügel genä politsie maşinadan stereo urlağan Humannı qulğa alğaç, anıñ Human tügel ä Tahira buluı açıqlandı. Malay nigezdä qız ide. Qızlarnıñ yäştän ük başların qaplarğa, gäwdälären kürsätmägän kiñ palta, kiyemnär kiyergä mäcbür bulğan İranda qayberäülär irlär qıyafätendä yöri başladı. Çäçlären bik qısqa kisterep, kiñ çalbar, külmäklär kiyep yöri häm mömkin bulğan qädär az söyli.Üsä barğan bu fenomen könbatışlaşqan feministlarnıñ yaulıqqa qarşı başkütärüe tügel,ämma bigräk tä tübänräk sıynıfta öydän qaçıp kitkän qızlarnıñ üzlären saqlau öçen kürgän çara .Üzlären malay şalay itep kürsätkän bu qızlar şul qıyafättä ,köçlänüdän şulayuq faxişälek çeltärenä töşüdän saqlana. Ber yaqtan qarağanda , bu xällär İslam Respublikasınıñ tıñlauçan, buysınuçan, ğıyfätle, üzen islam häm balalarına ğına bağışlağan xatın qızlar buldıru tırışlığınıñ uñışsızlıqqa duçar buluın kürsätep tora . Eşneñ qızığı şunda ki xökümät bu problemanıñ buluın tanıp , çaralar kürü öçen eşli başladı. Üzäk Tehranda urnaşqan öyennnän qaçqan qızlar öçen sıyınu yortınıñ direktorı Mocgan Şirazi süzlärençä , qızlar üzlären saqlau öçen ir at qıyafätenä kerep yöri , çönki alar qız bulıp uramda yörsä, ir at alarğa bäylänä, problemalar tudıra.Bezdä torğan ber qız xätta kiçen beräü dä miña bäylänmi ide , räxät yöri ala idem dip söyläde . Bu qızlar belän mäşğül bulğan psixiatrlar qaraşınça İran cämğiäteneñ patriarxal tabiğatı, ir at qıyafätenä kerü bu qızlarnı çälep itä , bu qızlar cämğiätneñ alarnı kürergä telägän traditsion rolenä qarşı çığa .Psixiatr Maxdis Kamkar alar mäcburi räweştä bit qaplaunı kire qağa, alar öydä aş peşerep, bala üsterergä , irlärenä buysınıp utırırğa telämi , bu buın üzlärenä tağılğan närsälärgä qarşılıq kürsätergä tieşbez dip xis itä di. Kamkar süzlärençä, bu prosesta qayber qızlar cinayätlärgä qatnaşa , alar tik irlär kebek kenä kiyenmi ä irlär eşlägän cinayätlärne dä eşli .Şirazi dä Kamkar da ir at qıyafätendä yöregän bu qızlar transsexual yäki geylar tügel dip belderä. İslam respublikası İranda transsexual diagnozı quyılğan keşelärgä operatsie belän cineslären almaştırırğa röxsät itelä häm bu turıda açıqtan açıq söyläşelä. Ämma homoseksuallek İslamda tıyıla häm İslam Respublikasında älbättä legal tügel . İrlär kebek kiyenep yörüneñ ber faydası da eş tabu. Şulay itep kiyenep yöregän ber qız Tehranda garajda yardämçe bulıp yıllarça eşlägän. Möselman ilendä ber xatın qıznıñ garajda eşläven küz aldına kiterü qıyın şul.Dr.Şirazi min bu qızdan ni öçen yıllarça ir at qıyafätendä yöreden dip sorağaç, ul miña malay ir bulıp räxätlänep eşlädem , bezneñ cämğiät irlärne genä uylıy digän cavap qaytardı dip äytte . Öylären taşlap kitkän bu qızlar älbättä ata anası ayrılğan, narkotika- alkolgä sabışqan , balalarnı ezärleklägän yäki eşsez ğailä balaları. Häm älbättä bu balalarda üzlärenä ışanıç bulmawı da añlaşıla. Tahira qulğa alınğannan soñ , anıñ pıçaq belän üzeneñ qul beläklären yaralağanı añlaşılğan. Xastaxanädä ir at psixiatristnıñ ğailäse turındağı soraularına , törleçä uydırma cawaplar birgän, Başına beyzbol şapqası, kiñ çalbar zur külmäklär kiyep yöregän , yalğan mıyıqlı 16 yäşlek bu qız, xäzer sıyınu yortında ozın külmäk , möselmança bäylängän başyaulıq belän utıra . Ul da ir qıyafätendä beräü dä miña bäylänmäde, ä bu külmäk belän yäşep qala almas idem dip äytä. Bu tör kiyenep yöregen qızlar sanı bilgesez.Gazetalarda mäzäk kebek xabärlär basıla. Qatı qul säyäsäten yaqlağan Qayxan basmasında äle bu aralarda ğına İsfaxanda qızlarnıñ çäçen irlär kebek kisken, qırıqqan parixmaxer qulğa alındı dip yazılğan ide.Uramda barğan xatın qıznıñ buqçasın motosıkldan urlarğa tırışqan qaraq, yığılıp ayağı sınğaç , xastaxanädä anıñ xatın qız buluı añlaşıldı digän başqa ber xabär bar ide bu arada. Kiyem artında yäşrenü İranda inde kino filmnarğa tema bula başaldı. Xatın qızlar törmäse , yäisä başqa komedie filmnärendä bu eşneñ kölkele qızıq yaqları kürsätelä. NYTmäqaläsendä qısqaça alğanda änä şular yazılğan

Färidä Xämit, Praga
XS
SM
MD
LG