Accessibility links

Ni öçen Quşma Ştatları Süriäne yanıy?


Bu aralarda Yevropa Berlege häm başqaları Waşingtonnı Süriägä qarata alıp barğan retorikanı sülpänäytergä çaqırıp kilsälär dä , süz höcümnäreneñ tuqtalğanı yuq. Ğıraqta suğış qırlarındağı tötennär taralmadan Quşma Ştatlarınıñ yañadan yanıy başlauı Damasqta ällä çiratta bezme torabız digän soraularğa säbäp bula.

Sonğı könnärdä Bush administratsiäse räsmiläre prezident Başar al Assad xökümätenä qarata höcümnären arttırdı. Waşington Damasqnı Saddam Xösäin rejimı äğzalarına sıyınu urını birüdä , şulayuq Ğıraqqa suğışçılar häm suğış kiräk yaraqları cibärüdä ğäyepli. Qayberäülär ğıraqtan soñ çirat Süriädä digän spekulativ fikerlär äytä. AQŞ vä Britan räsmiläre andıy plannar yuq dip belderä, analitiklar da Süriägä suğış başlau ideasın çitkä qağa. Ämma aqyort süzçese Ari Fleischer Süriäne totrıqsız il dip atap şaqıtıy ğına kisätep söyläde. Damask küpläp üterü qorallarına iä buluın yäki ğıraq citäkçelärenä sıyınu urını birüen kire qaqsa da ul AQŞnıñ suğışçılarğa Ğıraqqa ütülärenä röxsät birde digän ğäyepläülärenä ber niçek tä cawap qaytarmadı. Süzçe Fleischerden soñ, Bush, Däwlät sekretarı C.Powell saqlanu ministırı D, Rumsfeld, iminlek kiñäşçese G.Riceneñ ğäyepläüläre däwam itte. Powell Süriägä qarşı ekonomik häm diplomatik çaralar kürü belän yanadı, (audio) regionda yaña wazığiät xökem sörä, bez töbäktäge barlıq illär ütkän distä yılda üz ğämällären häm xäräkätlären küzdän kiçerer dip ömetlänäbez Analitiklar qaraşınça ,AQŞnıñ Süriägä qarata retorikası elek kürelmägän .Michigan Universitetı prof. Raymond Tanter süzlärençä prezident, vitse prezident , iminlek mäsälälärendäge kiñäşçe, ştab başlığı ütkän atnada hämmäse dä Süriäne kisätep belderülär yasadı. Bu AQŞ-Süriä mönäsbätlärendä kürelmägän xäl .Ber qayçanda yuğarı däräcädäge citäkçelär mondıy belderülär yasamadı. Ämma monıñ mäqsatın farazlap bula. Jurnalistlar Fleisherdän Süriägä cibärgän kündermä närsä dip sorağaç ,ul Bushnıñ suğış başlağançı yasağan çığışın xäterlätte. Bush, konservativ zialılar aldındağı çığışında Saddamnı bärep töşerü yaqın könçığışta demokratik reforma häm tınıçlıq dulqınıñ başlanuına säbäp bula ala dip äytkän ide. Qayber küzätüçelär fikrençä ,Waşington Süriäne ğäyepläp nigezdä alda torğan yaqın könçığış tınıçlıq protsesı öçen Damasqtan taşlamalar yasattırmaqçı Bilgele bulğançı AQŞ, BMO, Yevropa Berlege häm Russiä ğäräb-İzrael tınıçlığı öçen plannnarın iğlan itmäkçe yaqın arada. Yul kürsätkeç dip yöretelgän bu plan reformaçı fälästin premiere Mäxmut Abbas kabinetı raslanğannan soñ iğlan iteläçäk .Süriägä Xızbulla, Hämäs kebek radikal fälästin törkemnären yaqlauçı häm yaña solıx inisiativasın qurqınıç asıtnda qaldıra ala dip qarala. İzrael tışqı eşlär ministırı Silvan Shalom kiçä Änkarada (audio) Bez terror oyışmalarınıñ aktivlıqların arttıruda Süriäneñ möhim rol uynauın bik yaxşı beläbez. Qızğanıç ki alar moñı tuqtatu öçen ber närsä dä eşlämi. Süriä xökümäteneñ eleke kiñäşçese George Washington Universitetında profesor Murhaf Jouejati radiobızğa Süriä yul kürsätkeç plannı yaqlamıyaçaq dip uylım çönki anda Golan qalqıluqları turında süz yuq dip äytte . Süriä bu strategik zonanı 1967nçe yılda izraelgä qarşı suğışta yuğalttı. Jouejati bolay di: Quşma Ştatları beräüneñ dä yul kürsätkeçkä qarşılıq kürsätüen telämi , Süriä Y.Arfatqa qarşı eşlägän dissident fälästin oyışmaların mobilizatsiäläü sälätenä häm mömkinçelegenä iä. Şunlıqtan minemçä Waşington aldan çaralar kürä. Profesor Waşington belän damasq terror, Al Qaida mäsäläsendä xezmätäşlek itte , ämma ike il arasında radikal fälästinnär törkemnäre problema bulıp tora di. Waşington alarğa terrorçılar dip qarasa ,Damask legitim ireklek suğışçıları digän bäyä birä. Ul bu mäsälä xäl qılınmağan möddätçe Süriä Golan qalqıluqlarınnan wazkiçmoäçäk şulayuq Damasqtağı fälästin oyışmalarınıñ başkwartraların yapmayaçaq dip äytte. Jouejati xärbi aksiä oyıştırılır dip ışanmasa da AQŞ Süriäne ekonomik häm diplomatik izolatsiädä qaldıraçaq di. Ämma profesor Tanter Waşington äle dä Ğıraqtağı xällärgä bik borçılar dip äytep (audio) qanatlı raketalar Süriägä töşsä süpriz bulmayaçaq ämma bu raketalar Damasq rejimın tügel ä çiktäge qayber qorallar yäki mobil qoral laboratoriälärne hädäf itep alır.Monıñ yul kürsätkeç belän nindi bäyläneşe bar? Ber nindi dä mönäsäbäte yuq , Ul suğış belän bäyläneşle . AQŞ kongresında Süriäne iqtisadi yaqtan cazalandıru öçen tırışlıq alıp barıla inde.

Färidä Xämit, Praga
XS
SM
MD
LG