Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ğiraqnıñ waqıtlı idarä başlığı Jay Garner Bagdadta Ğiraqnıñ säyäsi, dini citäkçeläre belän oçraştı


Düşämbe könne Bagdadta Ğiraqnıñ kiläçägenä bağışlanğan çirattağı oçraşu uzdı. Quşma Ştatlar tarafınnan bilgelängän waqıtlı idarä başlığı elekke general Jay Garner Ğiraqnıñ säyäsi, dini törkemnäre belän oçraştı. Berniçä meñ şiği möselman bu oçraşuğa protest belderep demonstratsiä uzdırdı.

Oçraqlı mikän, Ğiraqnıñ sivil administratsiä başlığı yalğa çıqqan amerikan generalı Jay Garner Ğiraqnıñ säyäsi häm dini törkemnäre belän ütkärgän oçraşular tuğan könnärgä turı kilep bara. İke atna elek borıñğı Ur şähärendä ütkän berençe oçraşu generalnıñ 65 yäşe tulğan könne ütkän ide. Ul oçraşunı açqanda Garner, şuşı tarixi urında, sivilizatasiälär yaralğan cirdä Ğiraqnıñ kiläçägenä bağışlanğan söyläşülär başlana, miña tuğan könemä monnan dä qäderler büläk bula almıy digän ide. Düşämbedä ütkän ikençe oçraşu Ğiraqnıñ elekke citäkçese Saddam Xösäingä 66 yäş tulğan köngä turı kilde. Bügenge çığışında Garner bolay dide:

Audio: “Sezneñ ullarığız, qızlarığız, onıqlarığız imin häm irekle bulaçaq, tınıç häm mul tormış kürä alaçaq. Şuşı mömkinlekne ıçqındırmıyq. Bügen, Saddamnıñ tuğan könendä Ğiraq balaları xaqına demokratik protsessnı başlap cibärik.”

Jay Garner “bezneñ cawaplılıq ğayät zur - meñ yıllar elek civilizatsiägä nigez saluçılar, bu cirdä demokratiägä can birü wazifasın bezgä tapşıra” dide häm üzeneñ häm urınbasarı, Britan generalı Tim Crossnıñ wazifasın bolay añlattı:

Audio: “Bezneñ wazifa Ğiraqta demokratik xökümät tözü öçen şartlar buldıru: bar xalıqlar, dinnär, qäwemnär, millätlär, professiälärne wäkillek itkän, xalıq tarafınnan irekle saylanğan xökümät buldıru.”

Bügenge oçraşuğa barlığı 300-400-läp säyäsätçe, ruxanilar çaqırılğan ide, şularnıñ 200-läbe kilde. Ur cıyınında ni barı 80 keşe bulğanın iskä alsañ, üzenä kürä alğa kiteş. Äytik, Ğiraqnıñ Milli Kongress citäkçese Äxmät Çalabi berençe oçraşuğa üze kilmäde, wäkillären genä cibärgän ide. Bu yulı Çalabi üze dä qatnaştı. Monnan tış cıyında kördlärneñ ike töp firqäse qatnaştı: Mäsxüd Barzaninıñ Demokratik partiäse häm Calal Talabaninıñ Patriotik Berlege. Häm dä şiği möselmannarnıñ töp oyışması - İslam İnqilabı Yuğarı Şurası wäkilläre bar ide. Amerikan generalı cıyğan berençe cıyınğa alar baykot beldergän ide. Şiğilär Waşington tarafınnan bilgelängän xäkümätkä buysınmayaçaqbız, ğiraqlılar üz xökümäten üzläre saylarğa tieş digän taläplär quydı. Berniçä kön elek Şura citäkçeläreneñ berse Äbdelaziz Äl-Hakim Ğiraq İslam respublikası bulırğa tieş digän süzlär äytte. Bu taläplär ni däräcädä iskä alınadır, äytü qıyın, xärxäldä Waşington Ğitraqta islam däwläte tözügä qarşı. Berniçä kön elek Jay Garner Waşington Post gäzitenä, İslam respublikasınıñ demokratik bula aluwın küz aldına kiterü qıyın dide. Pentagon başlığı Donald Rumsfeld, Ğiratqa - İrandağı şikelle, ruxanilar tarafınnan idarä itelgän xökümät bulmayaçaq, dip qırt kiste.

Jay Garner cıyın uzdırğan ber mälgä berniçä meñ şiği möselman bügen bu cıyınğa protest belderep demonstratsiä ütkärde. Bagdadtağı xäbärçebez Zämirä İşanova äytüençä, alarnıñ ber öleşe üz wäkilläreneñ cıyınğa çaqırılmawına protest beldergän, ikençeläre – Möshän Zöbäydineñ qulğa alınuwına. Küptän tügel sörgennän qaytqan Zöbäydi üzen Bagdad merı dip iğlan itkän ide. Uzğan atna axırında waqıtlı administratsiä anı wäkälät arttıruda ğäyepläp qulğa aldı. Amerikan räsmiläre äytüençä, berençedän Zöbäydi qänäfigä üz beldege belän menep utırğan, ikençedän, eş ezlägän Ğiraq burokratların terkäp üzenä fayda kürergä tırışqan.

Ğiraqtağı dini, säyäsi törkemnär arasındağı qarşılıqlarnı iskä alğanda, yaña xökümät tözü ciñel bulmayaçaq. Garnerğa äle tağın berniçä oçraşu ütkärergä turı kiler. Bügenge utırışta qatnaşqan Xäsän Äl-Atia süzlärençä, “bu oçraşular bik möxim, alar ğiraqlılarnıñ notıq totu, mäsälä tikşerä aluwına sınaw bulıp tora.”

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG