Bu xisapta AQŞ xökümäteneñ dä terrorçılıqqa qarşı köräşne yaqlawçı qayber avtokratik däwlätlär belän kompromissqa baruı tänqitlänä.
Quşma Ştatlarnıñ Xalıqara Dini İrekleklär Komissiäse Waşingtonnıñ qayber avtokratik däwlätlärne ayırım iğtibarğa almawına borçılu belderä. 9-nçı sentäbrdäge terror höcümnärennän soñ prezident Bush administratsiäseneñ terrorğa qarşı köräşne yaqlawğa almaşqa Üzbäkstan, Paqstan kebek küp kenä avtokratik xakimiätlär belän mönäsäbätlären yaxşırtuı küzätelä. Waşington mönäsäbätlärneñ yaxşıruı ul illärdäge keşe xoquqları torışına iğtibarnı kimetmäde dip täqrarlıy. Ämma komissiä başlığı Felice Gaer Waşington terrorçılıqqa qarşı köräşne yaqlawçı däwlätlärgä qarata keşe xoquqları säyäsäten üzgärtep üzen yaman yaqtan kürsätä dip isäpli.
Kongressqa häm Aq Yortqa dini irekleklär turında kiñäş birep toruçı bu komissiäneñ bıltırğı xisabınnan soñ uzğan mart ayında Qıtay, İran, Ğiraq, Sudan, Burma ayırım iğtibarğa alındı. Bu AQŞ xökümätenä alarnıñ dini irekleklär säyäsäten üzgärtü öçen basım yasaw ısulların qullanu mömkinlege birä. Bıyılğı xisabında komissiä AQŞ däwlät sekretare Colin Powellnıñ Hindstan, Laos, Paqstan, Söğüd Ğärabstanı, Törkmänstan häm Vietnamnı iğtibardan çittä qaldıruına borçılu belderä.
Komissiä AQŞ belän berektäşlekkä kergän illär arasında Söğüd Ğärabstanın häm Äfğänstannı din irekleklären iñ nıq qısuçı il dip atıy. Komissiä äğzası Läylä Nadya Sädat Äfğänstanda Talibannı almaştırğan xökümätneñ qayber oçraqlarda talibannı xäterlätüe turında äytä:
AUDİO: Äfğänstanda Taliban kebek ük diärlek zolımlı xakimiät öçen nigez tuıp kilergä mömkin. Bigräk tä dini irekleklär mäs’äläsendä. Bezneñ fikerebezçä, bu AQŞ xökümäteneñ rizalığı häm qayber oçraqlarda yardäme belän eşlänä.
Komissiä Bush administratsiäsen Äfğänstandağı tınıçlıq saqçılarına başqala Qabulda ğına tügel, çittä dä zurraq rol’ birep iminlekne arttırırğa täqdim itä häm Waşingtonnı Äfğänstannıñ yaña konstitutsiäsendä keşe xoquqlarınıñ tulısınça garantiälänüenä mäxkamä reformaları ütkärelüenä ireşergä çaqıra.
Komissiä räiseneñ urınbasarı Michael Young barı tik İslamnıñ Wahab mäsxäben genä röxsät itüçe Söğüd Ğärabstanında din irege bötenläy yuq di:
AUDİO: Anda wahhabi bulmağan ğibadätxanälär tözü, wahhabi bulmağan yünäleştä bulu, başqa din totu tıyıla. Şiği din ähelläre häm çit ildän kilep eşläwçelär üz dini qaraşların beldergän yäki üz ğibadätlären qılğan öçen totıp törmägä yabıla häm cäzalana. Söğüd Ğärabstanındağı Şäriät qanunnarıı härber ölkädä xatın qızlar tormışına tä’sir itä häm alarnıñ keşe xoquqların da bik nıq boza.
Russiägä kilgändä, Komissiä Russiäne Äfğänstan häm Söğüd Ğärabstanı belän ber rätkä quymasa da Mäskäwne Sovetlar Berlege cimerelüdän soñ dini irekleklär yünäleşendä ireşelgän tärräqiättän çigenüdä ğäyepli. Komissiä äğzası Firuz Qazemzadi Russiä konsitutsiäse din iregen garantiäläsä dä Pravoslav didennän başqa dinnär diskriminatsiälänä di:
AUDİO: Xökümättä Pravoslav çirkäw belän bertörle kompromissqa ireşü tendensiäse küzätelä. Başqa dinnär xisabına Pravoslav dingä östenlek birelä. Başqa dinnär turında, bigräk tä möselmannar turında barlıq möselman cämäğätçelegen diskriminatsiä qurqınıçı astına quyuçı belderülär yasala. Bu küp kenä oçraqlarda küzätelä.
Komissiä Waşingtonnı Russiädäge xökümät säyäsätenä demokratik bulmağan köçlärneñ tä’sire artuğa nığraq iğtibar itärgä häm dini irekleklärne qısu tırışlıqlarına qarşı çığarğa, dini azçılıqlarnı yaqlarğa çaqıra.
Naif Aqmal, Azatlıq Radiosı
Quşma Ştatlarnıñ Xalıqara Dini İrekleklär Komissiäse Waşingtonnıñ qayber avtokratik däwlätlärne ayırım iğtibarğa almawına borçılu belderä. 9-nçı sentäbrdäge terror höcümnärennän soñ prezident Bush administratsiäseneñ terrorğa qarşı köräşne yaqlawğa almaşqa Üzbäkstan, Paqstan kebek küp kenä avtokratik xakimiätlär belän mönäsäbätlären yaxşırtuı küzätelä. Waşington mönäsäbätlärneñ yaxşıruı ul illärdäge keşe xoquqları torışına iğtibarnı kimetmäde dip täqrarlıy. Ämma komissiä başlığı Felice Gaer Waşington terrorçılıqqa qarşı köräşne yaqlawçı däwlätlärgä qarata keşe xoquqları säyäsäten üzgärtep üzen yaman yaqtan kürsätä dip isäpli.
Kongressqa häm Aq Yortqa dini irekleklär turında kiñäş birep toruçı bu komissiäneñ bıltırğı xisabınnan soñ uzğan mart ayında Qıtay, İran, Ğiraq, Sudan, Burma ayırım iğtibarğa alındı. Bu AQŞ xökümätenä alarnıñ dini irekleklär säyäsäten üzgärtü öçen basım yasaw ısulların qullanu mömkinlege birä. Bıyılğı xisabında komissiä AQŞ däwlät sekretare Colin Powellnıñ Hindstan, Laos, Paqstan, Söğüd Ğärabstanı, Törkmänstan häm Vietnamnı iğtibardan çittä qaldıruına borçılu belderä.
Komissiä AQŞ belän berektäşlekkä kergän illär arasında Söğüd Ğärabstanın häm Äfğänstannı din irekleklären iñ nıq qısuçı il dip atıy. Komissiä äğzası Läylä Nadya Sädat Äfğänstanda Talibannı almaştırğan xökümätneñ qayber oçraqlarda talibannı xäterlätüe turında äytä:
AUDİO: Äfğänstanda Taliban kebek ük diärlek zolımlı xakimiät öçen nigez tuıp kilergä mömkin. Bigräk tä dini irekleklär mäs’äläsendä. Bezneñ fikerebezçä, bu AQŞ xökümäteneñ rizalığı häm qayber oçraqlarda yardäme belän eşlänä.
Komissiä Bush administratsiäsen Äfğänstandağı tınıçlıq saqçılarına başqala Qabulda ğına tügel, çittä dä zurraq rol’ birep iminlekne arttırırğa täqdim itä häm Waşingtonnı Äfğänstannıñ yaña konstitutsiäsendä keşe xoquqlarınıñ tulısınça garantiälänüenä mäxkamä reformaları ütkärelüenä ireşergä çaqıra.
Komissiä räiseneñ urınbasarı Michael Young barı tik İslamnıñ Wahab mäsxäben genä röxsät itüçe Söğüd Ğärabstanında din irege bötenläy yuq di:
AUDİO: Anda wahhabi bulmağan ğibadätxanälär tözü, wahhabi bulmağan yünäleştä bulu, başqa din totu tıyıla. Şiği din ähelläre häm çit ildän kilep eşläwçelär üz dini qaraşların beldergän yäki üz ğibadätlären qılğan öçen totıp törmägä yabıla häm cäzalana. Söğüd Ğärabstanındağı Şäriät qanunnarıı härber ölkädä xatın qızlar tormışına tä’sir itä häm alarnıñ keşe xoquqların da bik nıq boza.
Russiägä kilgändä, Komissiä Russiäne Äfğänstan häm Söğüd Ğärabstanı belän ber rätkä quymasa da Mäskäwne Sovetlar Berlege cimerelüdän soñ dini irekleklär yünäleşendä ireşelgän tärräqiättän çigenüdä ğäyepli. Komissiä äğzası Firuz Qazemzadi Russiä konsitutsiäse din iregen garantiäläsä dä Pravoslav didennän başqa dinnär diskriminatsiälänä di:
AUDİO: Xökümättä Pravoslav çirkäw belän bertörle kompromissqa ireşü tendensiäse küzätelä. Başqa dinnär xisabına Pravoslav dingä östenlek birelä. Başqa dinnär turında, bigräk tä möselmannar turında barlıq möselman cämäğätçelegen diskriminatsiä qurqınıçı astına quyuçı belderülär yasala. Bu küp kenä oçraqlarda küzätelä.
Komissiä Waşingtonnı Russiädäge xökümät säyäsätenä demokratik bulmağan köçlärneñ tä’sire artuğa nığraq iğtibar itärgä häm dini irekleklärne qısu tırışlıqlarına qarşı çığarğa, dini azçılıqlarnı yaqlarğa çaqıra.
Naif Aqmal, Azatlıq Radiosı