Uzğan yäkşämbedä Quşma Ştatlarnıñ Finans ministrı John Snow Fransiädä ütkän Zur 8-lek illäre oçraşuında, dollarnıñ töşüwen "salmaq küreneş" dip atadı, häm dä, anıñ bäyäsen dönya bazarı bilgelärgä tieş digän belderü yasadı. Ozaq waqıt köçle dollar säyäsäten alğa sörep kilgän Waşingtonnıñ bolay dip belderüwe küplärdä ğäcäplänü uyattı, Quşma Ştatlar üzeneñ iqisadi xälen Yevropa xaqına yaxşırtırğa cıyımıy mikän digän sorawlar tudırdı.
Belgeçlär fikerençä, dollarnıñ töşüwe Amerika iqtisadına fayda kiteräçäk. Çönki dollar belän bergä Amerikan tawarlarınıñ bäyäse töşä, näticädä alar Yevropada nığraq satıla başlıy. George Waşington Universitetı professorı Peter Locke süzlärençä, ber yaqtan bu yaxşı küreneş. İqtisadçılar fikerençä, Amerika inde küptän ber tigezsezlektän integä: anıñ importı exporttan zurraq. Dollarnıñ töşüwe şuşı tigezsezlekne tözätergä mömkin. Azatlıqqa birgän äñgämäsendä Peter Locke bolay dide:
Audio (Peter Locke): "Bu tigezselek äle dä bar, annan qotılu öçen, dolarnıñ töşüwe kiräk. Xalıqara säwdä teoriäse şulay di: satu däräcäse alu däräcäsenä citkänçe dollar töşergä tieş."
Dollarnıñ töşüwe Amerikağa faydağa bulsa, Yevropağa zıyanğa bulırğa mömkin: Amerika tawarları Yevropada arzanaya barsa, Yevropa tawarları Amerikada kiresençä, qibatlana. Bäyälär artu inflatsiä bulsa, anıñ kiresen, bäyälärneñ kimüwen, iqtisadçılar deflätsiä dip atıy. Şuşı küreneş Germaniä kebek illärne awır xälgä quyarğa mömkin. Süz uñayınnan, uzğan ğasırnıñ 30-nçı yıllarında dönyada bulğan töşenkelek tä deflätsiädän başlanğan ide.
Peter Locke fikerençä, nigezdä deflätsiä tabiğıy küreneş, bazarnıñ täräqqi itüennän kilä, citeşterüçänlek arta, elektronika kebek tawarlarnıñ bäyäse töşä. Ä inde dollarğa kilgändä, anı yasalma räweştä yuğarı däräcädä totıp bulmıy. Global bazar şartlarında dollarnıñ qimmäten Waşingtonnan bilgeläw mömkin tügel, di Locke.
Bu fiker belän tağın ber belgeç, Cato İnstitutı citäkçese William Niskanen da kileşä (80-nçe yıllarda ul prezident Ronald Reagannıñ iqtisadi kiñäşçese ide). Niskanen "dollarğa qatışmaw" qararın alqışlap qarşı aldı. John Snownı ul Amerikanıñ döresen äytkän berençe finans ministrı dip atadı. Niskanen süzlärençä, Amerika iqtisadınıñ qalğan dönyağa, şul isäptän Yevropağa yoğıntısı älbättä bar. Läkin şul uq Germaniädäge deflatsiäne alğanda, säbäplärne Yevropanıñ Üzäk Bankı alıp barğan säyäsättä ezlärgä kiräk.
Audio (William Niskanen): "Deflätsiä Yevropa Bankınıñ euro zonasında qırıs säyäsät alıp baru näticäse, häm bu bank ayırım illärneñ mäsälälären xäl itä almıy."
Niskanen süzlärençä, Yevropanıñ berär ilendä deflätsiä başlansa, Yevropanıñ Üzäk bankı berni eşli almıy, anıñ moña xoquqı yuq. Bu ike belgeç fikerençä, deflatsiäne ber genä köç kontrol itä ala - Yevropa häm Quşma Ştatlar citäkçeläre. Qullanuçılar kübräk tawar satıp alırğa, investorlar aqça kertergä tieş. Ä alar moña barı tik säyäsi citäkçelär ğarantiä birsä genä bara.
Ali Gilmi, Praga
Belgeçlär fikerençä, dollarnıñ töşüwe Amerika iqtisadına fayda kiteräçäk. Çönki dollar belän bergä Amerikan tawarlarınıñ bäyäse töşä, näticädä alar Yevropada nığraq satıla başlıy. George Waşington Universitetı professorı Peter Locke süzlärençä, ber yaqtan bu yaxşı küreneş. İqtisadçılar fikerençä, Amerika inde küptän ber tigezsezlektän integä: anıñ importı exporttan zurraq. Dollarnıñ töşüwe şuşı tigezsezlekne tözätergä mömkin. Azatlıqqa birgän äñgämäsendä Peter Locke bolay dide:
Audio (Peter Locke): "Bu tigezselek äle dä bar, annan qotılu öçen, dolarnıñ töşüwe kiräk. Xalıqara säwdä teoriäse şulay di: satu däräcäse alu däräcäsenä citkänçe dollar töşergä tieş."
Dollarnıñ töşüwe Amerikağa faydağa bulsa, Yevropağa zıyanğa bulırğa mömkin: Amerika tawarları Yevropada arzanaya barsa, Yevropa tawarları Amerikada kiresençä, qibatlana. Bäyälär artu inflatsiä bulsa, anıñ kiresen, bäyälärneñ kimüwen, iqtisadçılar deflätsiä dip atıy. Şuşı küreneş Germaniä kebek illärne awır xälgä quyarğa mömkin. Süz uñayınnan, uzğan ğasırnıñ 30-nçı yıllarında dönyada bulğan töşenkelek tä deflätsiädän başlanğan ide.
Peter Locke fikerençä, nigezdä deflätsiä tabiğıy küreneş, bazarnıñ täräqqi itüennän kilä, citeşterüçänlek arta, elektronika kebek tawarlarnıñ bäyäse töşä. Ä inde dollarğa kilgändä, anı yasalma räweştä yuğarı däräcädä totıp bulmıy. Global bazar şartlarında dollarnıñ qimmäten Waşingtonnan bilgeläw mömkin tügel, di Locke.
Bu fiker belän tağın ber belgeç, Cato İnstitutı citäkçese William Niskanen da kileşä (80-nçe yıllarda ul prezident Ronald Reagannıñ iqtisadi kiñäşçese ide). Niskanen "dollarğa qatışmaw" qararın alqışlap qarşı aldı. John Snownı ul Amerikanıñ döresen äytkän berençe finans ministrı dip atadı. Niskanen süzlärençä, Amerika iqtisadınıñ qalğan dönyağa, şul isäptän Yevropağa yoğıntısı älbättä bar. Läkin şul uq Germaniädäge deflatsiäne alğanda, säbäplärne Yevropanıñ Üzäk Bankı alıp barğan säyäsättä ezlärgä kiräk.
Audio (William Niskanen): "Deflätsiä Yevropa Bankınıñ euro zonasında qırıs säyäsät alıp baru näticäse, häm bu bank ayırım illärneñ mäsälälären xäl itä almıy."
Niskanen süzlärençä, Yevropanıñ berär ilendä deflätsiä başlansa, Yevropanıñ Üzäk bankı berni eşli almıy, anıñ moña xoquqı yuq. Bu ike belgeç fikerençä, deflatsiäne ber genä köç kontrol itä ala - Yevropa häm Quşma Ştatlar citäkçeläre. Qullanuçılar kübräk tawar satıp alırğa, investorlar aqça kertergä tieş. Ä alar moña barı tik säyäsi citäkçelär ğarantiä birsä genä bara.
Ali Gilmi, Praga