Russie Däwlät Statistika İdaräse (Goskomstat) bu atnada 2002-nçe yılda tuğan bäbilär sanı artqan. 1.4 millionğa yaqın dip belderde. ikençe törle äytkändä här meñ keşegä 9.8 tuuım turı kilä. Älbättä bu 1990dağı 13.4 tuuım belän çağıştırğanda bik tübän. Ämma sonğı distä yıldağı xällärğa qarağanda älbättä Mäskäü öçen uñay xabär. Ämma Russiädä ülüçülär sanı da arta bara. Goskomstattan Marina Raxmaninova (audio)
Russiä sälämätlek saqlau ministırlığı ütkän yılda här meñ keşedän 16.3 ülde,dip belderde. İkençe törle äytkändä ülüçülär sanı tuuçılarğa qarağanda ber yarım märtäbä artığraq.Näticä tuğan balalar artsa da , xalıq sanı kimi bara. Radiobız xabärçese Max Plank İnstitutnıñ Germanieneñ Rostock şährendä urnaşqan demografik tikşerülär üzägendä eşläwçe tanılğan demograf Vladimir Şkolnikow fikrenä möräçäğät itte . Şkolnikov Russiädä kommunizmnıñ cimerelünnän soñ üzgärgän ekonomik häm sotsial şartlar säbäple tuuım däräcäse nıq kimede, bu fenomen könçığış yevropada da küzätelde. Sonğı yıllarda aqırınlap xällär üzgärä bara dip äytä. Şkolnikov süzlärençä(audio)
Russiä1990-nçe yıllarda tuuım nıq kimegän illärneñ berse.Bu xällär Çex respublikası küp kenä başqa illär , misal öçen Bolgarstanda da küzätelde. Şuluq protsess küp illärdä bardı ,Ämma ülem mäsäläsendä Russiä bik ayırmalı urın alıp tora .
1965-nçı yıllarda Russiädä urtaça ğämer ozınlığı 67yäşne ütä ide. Goskomstatnıñ in sonğı datalarına qarağanda Russiädä älege waqıtta ir at öçen urtaça ğämer ozınlığı 59dan azıraq. xatın qızlarnıqı 72 . İkesenñ urtası 65neñ az ğına östendä. Şkolnikov kebek demograflar urtaça ğämer ozınlığınıñ kimüendä Alkogol, tämäk, stress, qazalar, üz üzen üterü häm cinayätçelekneñ artuı kebek faktorlarnı kiterä.Bu faktorlarnıñ qayberläre üzara bäylängän häm yaña ekonomik çınbarlıqtan xasıyl bula. Russiädä bik keçkeän qatlau bayıdı, ä xalıqnıñ bik zur öleşe fäqirlek sızığınıñ östendä qalu öçen köräşä. Russiädä cämäğätçelekneñ sälämätlek kürsätkeçläre naçarlanğannan naçarlana bara. Törmälärdä tüberkuloz arta bara.Sonğı distä yılda SPİD potensialı ayruça sifilis kebek cinese mönäsäbätlär belän küçkän çirlär 20 märtäbä artqan. Böten bu östämä faktorlar kiläse yıllarda Russiädä ülüçülär sanıñ arttıra ala.Şundıy küp sanda ir at eçep , çir häm cinayätlärdä ülä ikän , tuuımnıñ artuın niçek añlatıp bula soñ? Potensial analağa Russiädäge sälämätlek häm sotsial problemalar täsir itmime soñ
Şkolnikov tuuımdağı artışnı bolay dip añlata
Şkolnikov ( audio)
Bu öleşçä bala tabu planıñ kiçekterü täsire. Çönki 1992däge ekonomik reformalarnıñ basımı küp kenä xatın öçen bala tudırunı tuqtat digän işarä buldı häm küp kenä berençe tudırular kiçekterelde.Xäzer bez Russiädä çağıştırmaça yuğarı yäştäge analarnıñ tudıruına şahit bulabız.
Şkolnikov Russiädä tabiğıy ürçü normalnıñ yäğni par başına 2.1 bala digän sannıñ astında di. Anıñ äytüenä qarağanda Goskomstanıñ beldergän üseş demografik yaqtan qarağanda ällä ni üzgäreş tügel. çönki bu 1.3tän 1.4 artış digän süz häm bu ülüçülär sanıñ qaplamıy. Russiädä ütkän yılda ütkärelgän can isäp , BDB illärennän migratsiägä qaramastan xalıq sanınıñ 1990-dağı 148millionnan 2002nçe yılda 145 millionğa kimüen kürsätte. Ägär dä tabiğıy ürçüdäge yaña tändänsie ezleklä bulsa häm olıraq yäştäge bu analar in kimendä ikençe bala tudırsalar bälkim dä xalıq sanınıñ kümüe tuqtalır. Alar tudırırlarmı yuqmı belmibez , ämma xökümät iqtisadi totrıqlılıq urnaştırırğa tieş.
färidä xämit, praga
färidä xämit, praga