Terror höcüme waqıtında, bomba şartlawdan yäki başqaça üzläre dä hälak buluçı terrorçılarnı intixar terrorçı dip atıylar. Terrorçılıqnıñ mondıy töre başqa illärdä küptännän mäğlüm bulsa da, çeçennar arasında bu äle çağıştırmaça yaña küreneş. Häm bu küreneşneñ başqa illärdägedän ayırmalı tağın ber yañalığı - barlıq intixarçı Çeçen terrorçıları da diärlek xatın-qızlar. Bügen Mäskäwdäge ber restoranda qulındağı bombanı şartlatu belän yanağan xatın qıznıñ Çeçen buluı turında äytelde. Uzğan şimbädä 2 çeçen qızı şartlatqan bombalarnıñ qorbannarı, üzlären dä isäplägändä 14-kä citte. Uzğan közdä Mäskäwdäge teatrda totıqlar aluçı Çeçen törkemendä bombalı qayışlar taqqan xatın-qızlar da bar ide. May ayında 50-dän artıq keşene ütergän 2 şartlaw öçen dä intixarçı Çeçen xatın-qızları ğäyeplände. İyün ayında Çeçnägä baruçı rus soldatları utırğan aftobusta berxatın qız bomba şartlatıp üzen häm kimendä 18 keşene ütergän ide.
Keşe xoquqların yaqlawçı Memorial törkemeneñ İnguşetiädäge wäkile Libkan Bajayeva mondıy intixar terrorçılıq Çeçen traditsiälärenä, totqan dinnärenä qarşı kilä di.
Çeçen xatın qızların intixar terrorçılıqqa närsä etärä digän sorawğa Bajayeva Mäskäwneñ Çeçnädä menä inde 4 yıl buyı däwam itkän räximsez suğışı näticäsendä tol qalğan xatınnar çarasızlıqtan häm tuplanğan näfrättän şundıy adımğa bara, intixar terrorçılıqnı tormışlarınıñ cimerelüe öçen üç alunıñ berdänber yulı dip kürä di.
Germaniäneñ Deutsche Press agentlığı Russiä xärbilärennän alğan mäğlümätlärgä nigezlänep uzğan yartı yılda ğına da 1800-dän artıq Çeçen it-atı üterelgän dip xäbär itä. Russiä xärbiläreneñ Çeçnädäge azaplaw, köçläw, xökemsez üterü oçraqları turında xäbärlär yış işetelä.
BDBnıñ terrorğa qarşı üzäge başlığı Valeriy Verchagin Nezavisimaya Gazetağa interviewda yuğaltırlıq ber närsäse dä qalmağan Çeçen xatınnarı sanı arta bara, Çeçen suğışı tolları xätta üz cannarı xisabına bulsa da üz alırğa teli di.
Britaniäneñ Suğış häm tınıçlıq xäbärläre İnstitutı analitigı, Çeçnä: Kafkazdağı faciğä dip atalğan kitap aftorı Thomas de Waal bälki Şamil Basayev kebek radikal berär xärbi citäkçe bu eşkä maxsus xatın-qızlarnı cibäräder, çönki xatın-qızlar öçen törle şähärlärgä baru ciñelräk, kafkazlı ir-atlarğa militsiä bik nığraq iğtibar itä di.
De Waal Çeçen traditsiäläre intixarçılıqnıñ ber genä tören dä qabul itmi digän fiker belän kileşsä dä, intixar terrorçılıqqa xatın qızlarnıñ alınuına ğäcäplänergä kiräkmi, xatın qız Çeçnädä härçaq bik möhim sotsial rol totqan di. Mäs''älän XIX ğasırda Çeçnädä Russiä ğäskärlärenä qarşı ir-atlar belän bergä xatın-qızlar da suğışqan. Şularnıñ iñ danlıqlısı Taymaşka Molova bäysezlek öçen köräşüçe Çeçen xärbi citäkçese bularaq rus ğäskärlärenä qarşı distä yıl buyı suğış alıp barğan.
Soñğı ike Çeçen suğışında da Federal'' köçlärgä qarşı suğışuçı törkemnärdä küp kenä xatın-qızlarnıñ buluı mäğlüm.
Uzğan şimbädäge şartlawlardan soñ Russiä prezidentı Vladimir Putin Rusiäneñ Çeçen ekstremistlar aldında bernindi çigenügä dä barmayaçağın beldergän ide. De Waal bu belderü İzrail'' Permyer-ministrı Ariel Şaronnıñ yaña xakimiätkä kilgän çağındağı çığışlarına bik nıq oxşağan di. Şaron baştaraq fälestinle intixar terrorçılarğa qarşı qatı belderülär yasap, çigenülärgä barmayaçağın äytkän bulsa da, xäzer solıq yulı kileşüen tormışqa aşıru turında söyläşülär alıp bara.
AUDİO: Rusiäneñ pozitsiäse miña Şaronnıñ İzrail''däge iminlek problemaların qatı qul säyäsäte belän çişü wäğdälären xäterlätä. Ämma anda intixar terrorçılıq barıber däwam itte. Häm min şul uq küreneşneñ Rusiädä dä buluın küz aldına kiteräm. Bez sezgä qarşı çaralarnı tağın da däwam itäçäkbez dip intixar terrorçılarnı qurqınıp bulmıy. Ul keşelärneñ yuğaltırlıq ber närsäse dä qalmağan.
Naif Aqmal, Praga.
Keşe xoquqların yaqlawçı Memorial törkemeneñ İnguşetiädäge wäkile Libkan Bajayeva mondıy intixar terrorçılıq Çeçen traditsiälärenä, totqan dinnärenä qarşı kilä di.
Çeçen xatın qızların intixar terrorçılıqqa närsä etärä digän sorawğa Bajayeva Mäskäwneñ Çeçnädä menä inde 4 yıl buyı däwam itkän räximsez suğışı näticäsendä tol qalğan xatınnar çarasızlıqtan häm tuplanğan näfrättän şundıy adımğa bara, intixar terrorçılıqnı tormışlarınıñ cimerelüe öçen üç alunıñ berdänber yulı dip kürä di.
Germaniäneñ Deutsche Press agentlığı Russiä xärbilärennän alğan mäğlümätlärgä nigezlänep uzğan yartı yılda ğına da 1800-dän artıq Çeçen it-atı üterelgän dip xäbär itä. Russiä xärbiläreneñ Çeçnädäge azaplaw, köçläw, xökemsez üterü oçraqları turında xäbärlär yış işetelä.
BDBnıñ terrorğa qarşı üzäge başlığı Valeriy Verchagin Nezavisimaya Gazetağa interviewda yuğaltırlıq ber närsäse dä qalmağan Çeçen xatınnarı sanı arta bara, Çeçen suğışı tolları xätta üz cannarı xisabına bulsa da üz alırğa teli di.
Britaniäneñ Suğış häm tınıçlıq xäbärläre İnstitutı analitigı, Çeçnä: Kafkazdağı faciğä dip atalğan kitap aftorı Thomas de Waal bälki Şamil Basayev kebek radikal berär xärbi citäkçe bu eşkä maxsus xatın-qızlarnı cibäräder, çönki xatın-qızlar öçen törle şähärlärgä baru ciñelräk, kafkazlı ir-atlarğa militsiä bik nığraq iğtibar itä di.
De Waal Çeçen traditsiäläre intixarçılıqnıñ ber genä tören dä qabul itmi digän fiker belän kileşsä dä, intixar terrorçılıqqa xatın qızlarnıñ alınuına ğäcäplänergä kiräkmi, xatın qız Çeçnädä härçaq bik möhim sotsial rol totqan di. Mäs''älän XIX ğasırda Çeçnädä Russiä ğäskärlärenä qarşı ir-atlar belän bergä xatın-qızlar da suğışqan. Şularnıñ iñ danlıqlısı Taymaşka Molova bäysezlek öçen köräşüçe Çeçen xärbi citäkçese bularaq rus ğäskärlärenä qarşı distä yıl buyı suğış alıp barğan.
Soñğı ike Çeçen suğışında da Federal'' köçlärgä qarşı suğışuçı törkemnärdä küp kenä xatın-qızlarnıñ buluı mäğlüm.
Uzğan şimbädäge şartlawlardan soñ Russiä prezidentı Vladimir Putin Rusiäneñ Çeçen ekstremistlar aldında bernindi çigenügä dä barmayaçağın beldergän ide. De Waal bu belderü İzrail'' Permyer-ministrı Ariel Şaronnıñ yaña xakimiätkä kilgän çağındağı çığışlarına bik nıq oxşağan di. Şaron baştaraq fälestinle intixar terrorçılarğa qarşı qatı belderülär yasap, çigenülärgä barmayaçağın äytkän bulsa da, xäzer solıq yulı kileşüen tormışqa aşıru turında söyläşülär alıp bara.
AUDİO: Rusiäneñ pozitsiäse miña Şaronnıñ İzrail''däge iminlek problemaların qatı qul säyäsäte belän çişü wäğdälären xäterlätä. Ämma anda intixar terrorçılıq barıber däwam itte. Häm min şul uq küreneşneñ Rusiädä dä buluın küz aldına kiteräm. Bez sezgä qarşı çaralarnı tağın da däwam itäçäkbez dip intixar terrorçılarnı qurqınıp bulmıy. Ul keşelärneñ yuğaltırlıq ber närsäse dä qalmağan.
Naif Aqmal, Praga.