Accessibility links

Кайнар хәбәр

Rusiä Dumasına saylar aldınnan Tatarstandağı wäzğiät...


Tatarstannıñ säyäsi-ictimaği tormışında ştil'- cäyge kanikullar. “Известия” gazetasınıñ çärşämbe sanında Mintimer Şäymievneñ suda yözgän suräten çığarıp, anıñ 45 kön yalın ikegä bülep qayda, kem belän yal itüen söyläp birdelär. Tatarstan Däwlät Şurası räise Färit Möxämmätşinnı da Başqortstan şifaxänäläreneñ bersendä yal itäçäk dip iğlan ittelär. Bu şulaymı soñ?

“Известия “ gazetası abunäçeläre Tatarstan prezidentı räxätlänep su qoyınıp yata ikän dip soqlanıp utırğanda Mintimer Şäymiev Ukrainadan qaytışlıy Mäskäwdä tuqtap, instansiälär busağaların taptap, kiläçäk öçen möhim mäs'älälär xäl itep yöri ide. Ukrainada da eşlär qatlawlı. 1994nçe yıllarda oyıştırılğan “Ukrtatnaft” quldan ıçqına başladı. Yuğisä anıñ aksiäläreneñ kontrol' paketı Tatarstan qulında. Läkin tatar äytmeşli- “Urtaq malıñ bulğançı...” Soñğı çorda Uqraina yurğannı üzenä tarta başladı. Xättä aksionerlar jıyelıyşlarına boykot iğlan itä başladı. Cawap itep “Ukrtatnaft”qa Tatneft' neft' birmi başlağaç mönäsäbätlär körçekkä kerde. Mintimer Şäymiev Ukrainağa barıp prezident Leonid Kuçma belän şuşı qatlawlı wäzğiätne çişü yulları turında söyläşülär alıp bardı häm qaytışlıy Mäskäwdä tuqtaldı. Älegä Mintimer Şäymievneñ nindi söyläşülär alıp baruı turında räsmi xäbärlär yuq. Ä menä “Yanğantawda” “Qurğazaq” şifalı-suı eçep yata dip sanalğan Färit Möxämmätşinnıñ Mäskäwdä buluı häm anda nindi söyläşülär alıp baruı turındağı räsmi xäbärlär soñ bulsa da kilep citte. 20nçe yüldä Mäskäwdä Tatarstan Däwlät Şurası Räise Färit Möxämmätşinnıñ Rusiä Federatsiäse Prezidentı Administratsiäse citäkçese Aleksandr Voloşin belän oçraştı dielä räsmi xäbärdä. Oçraşu barışında Rusiä Däwlät Dumasına bulaçaq saylawlar turında küp sanlı mäs'älälär turında söyläşelgän. Şul uq könne Färit Möxämmätşin Aleksandr Voloşinnıñ urınbasarı Dmitriy Kozak häm Rusiäneñ Üzäk saylaw komissiäse räise Aleksandr Veşnyakov belän söyläşülär alıp barğan. Söyläşülär eçtälege turında täfsille xäbärlär yuq- yuğın, şulay da xörmätle tıñlawçılarıbız, kem äytmeşli başnı uylatıp qarıyq äle. Tatarstan prezidentı yıllıq yullamasında bu mäs’älägä, yäğni Dumağa saylawlarğa ayırım urın birde. Ul anda bu mäs’älägä bik citdi kiläbez, bezneñ “Единая Россия” firqäsendä aktiv qatnaşuıbızda qararlar qabul itü stadiäsendä Däwlät Dumasında respublikadan tä'sirle deputat törkeme äzerlärgä kiräklege mäcbürilege digän fiker äytkän ide. Yullamada Tatarstannan saylanğan Duma deputatlarınıñ küpçelege respublika mänfägät'lären yaqlamawda gäyepländelär. Yäğni Tatarstan citäkçelegeneñ menä şuşı qararlar qabul itü stadiäsenä äzerlängän bulaçaq saylawlarda qatnaşuçılar isemlege bar ide. Küptän tügel ğäyre räsmi çığanaqlarda şuşı isemlek kire qağılğan digän xäbär kürende. Şuşı isemlek tiräsendä Mäskäw belän Qazan arasında tartqalaş baruınıñ tağın ber bilgesen “Звезда Поволжья” gazetasınıñ soñğı sanında kürergä bula. Yañalıqlar bağanasınnan ber özek:

İdel buyı okrugında qızıqlı wäzğiät kilep tua. Peterburgta İvan Graçev (ğämäldäge deputat) xatını Oksana Dmitrievanıñ reytinğı 10 protsent. Ul Surkov belän(Rusiä prezidentı apparatı citäkçese urınbasarı) Peterburg merı wazifasına nämzät bulıp çıqmasqa, Matvienkonı xuplarğa kileşkän. Monıñ öçen aña vitse-mer wazifası häm İvan Graçevqa Mäskäw Kremle tarafınnan yärdäm wäğdä itelgän. Mäskäwdän İdel buyı okrugın İvan Graçev öçen “çistartırğa” quşılğan dip raslana. Yuğarı dairälärneñ nıqlı üteneçe säbäple “Qızıl Şäreq” citäkçese Xäyrullin saylawlarğa çıqmıy. Graçevqa sallı finans häm administrativ resurs yärdäme wäğdä itelgän. Şulay itep täwge märtäbä “Равноправие и законность” nämzäte Şäymiev apparatı yärdämen qullana.

Bu “Звезда Поволжья” gazetasında şulay yazılğan. Ä menä Tatarstan citäkçelegeneñ yal itep yatmawına bulaçaq saylawlarnı qayğırtıp yörüenä äytkändäy faktik material. 24nçe yündä “Tatarstan - yaña ğasır” xäräkäteneñ säyäsi şurası utırışı buldı. .

Ä inde xäbärlär başında federal' üzäk mäğlümat çaralarında Tatarstan citäkçeläre qaysı qayda yal itep yata digän xäbärlär taratıluı, monısı da saylaw aldı PR kompaniälärenä start birelgän digän süz. Monıñ citdileräk bilgeläre dä bar. RenTV kanalında çärşämbe kön yañalıqlarda Tatarstan citäkçelegenä ber kompromat yañğıradı. İmeş Tatarstanda da xosusıylaştıruda qanun bozular bar. Monısı inde Başqortstan variantına işarä.

Yunıs Ätnäle.

XS
SM
MD
LG