Rusiä mäğärifçeläre Mortaza Räximovtan sabaq ala...

Rosbalt.ru internet agentlığı şundıy xäbär tarattı. 15-16nçı sintäberdä Ufa şähärendä Rusiä töbäkläreneñ mäğärif citäkçeläre sovetı utırışı bulaçaq. 23 töbäkneñ mäğärif ministrları Rusiädä belem birü sistemasın zamançalaştıru turında söyläşäçäk. Mäğärif ölkäsendä töbäklärneñ säyäsäte dä şunda qaralaçaq. Rusiäneñ mäğärif ministrı Vladimir Fillipov citäkçelegendä Mäskäw, Peterburgtan başlap, Xabarovskiğa qädär töbäklärdän kilgän mäğärif citäkçeläre Ufadağı mäktäplär, institutlar belän tanışaçaq, xätta Lälä-Tyul'pan mäçetenä kerep, möfti Tälğät Tacetdinnı da küräçäk.

Ber qarağanda, Rusiä mäğrifätçeläreneñ Ufağa cıyıluı añlaşıla. Nigä cıyılmasqa häm Başqortstannıñ qunaqçıllığın qabul itmäskä? Ämma şunısı siskänderä. Vladimir Fillipov 23 ministrnı citäkläp, Başqortstan prezidentı Mortaza Räximov qarşına bara häm anıñ mäğrifät ölkäsendäge täcribäsen, fikerlären öyränä. Ä bit Mortaza Räximov hönäre buyınça uqıtuçı yäki mäğärif ğalime tügel.

Xäzerge Başqortstan prezidentı cidençe dekaberdä bulaçaq saylawğa äzerlänä. Mortaza Räximov kandidat bulıp üze çığamı, üzeneñ berär ışanıçlı däwamçısın täğäyenlime – bilgele tügel. Läkin säyäsi eş tuqtalmıy. Mäğärif ministrları cıyılışı näq menä şul saylawğa äzerlek kampaniäse planına kergän. Başqortstanda mäğärif eşläre, bigräk tä milli tellärdä uqıtu al da göl, başqalar öçen ürnäk digän original' fikerne añlatqaç, Rusiä ministrı Vladimir Fillipov 16nçı sintäberdä başqort däwlät universitetınıñ aktlar zalında jurnalistlar öçen press-konferensiä biräçäk. Yäğni Başqortstan Mäğärif säyäsäteneñ Rusiä külämendäge prezentatsiäse äzerlänä.

Ämma tormış faktları küz aldınnan kitmi. 2002nçe yılnıñ 30nçı avgustında Bäläbäy tatar gimnaziäse direktorı Nurmöxämmät Xösäyenov Başqortstan tatar mäğärifeneñ awır xäldä buluı turında Rusiä prezidentı Vladimir Putin qarşında bäynä-bäynä söyläp birgän ide. Däresleklär yuq, respublikada 40 başqort gimnaziäse bulsa, tatarnıqı – ber-ike genä, aları da bik fäqir xäldä. Citmäsä, xalıq sanın aluğa äzerlängändä, tatar tügel, başqort bulıp yazılığız, dip, basım yasıylar. Şuşı faktlarğa bäyä birep, Vladimir Putin: Polnaya dur', yäğni tuğan teldä belem birügä qomaçawlaw – duamallıq dip äytkän ide.

Şuşı oçraşudan soñ Başqortstannıñ tatar mäğärifendä närsä üzgärgän soñ? Soñğı aylarda Başqortstannıñ Könbatış rayonnarınnan Bötendönya tatar kongressına şundıy xäbärlär kilä. Tatar awıllarındağı mäktäplärneñ başlanğıç klasslarına tuğan tel bularaq başqort tele kertelä. Kongress delegatsiäsen Yañawıl rayonınıñ mäktäbenä bötenläy kertmägännär. Östän quştılar, bez xäzer tatar tügel, - digännär. Ütkännärdän sabaq alıp, däresleklär belän tä'min itü, tatar telenä yöz belän borılu sizelmi ikän.

Şulay bulğaç, 15-16nçı sintäberdä Ufada Rusiäneñ mäğärif ministrlığı nindi aldınğı täcribä öyränäçäk soñ? Rusiä prezidentı Polnaya dur' dip bilgelägän küreneşlärgä Rusiäneñ mäğärif ministrı Fillipovnıñ xäzer niçek qarawı bilgesez. Ul Ufada mäğärifçelärneñ cıyının ütkärä, aldınğı täcribä öyränä. Monısı mäğlüm. Tatar cämäğätçelege isä moña şaqqata. Alay barısı al da göl bulğaç, ni öçen yärdäm häm yaqlaw sorap, tatar uqıtuçıları kön sayın Başqortstannan Qazanğa möräcäğät itälär soñ? Düşämbe könne Nurmöxämmät Xösäyenovnıñ häm tatar gimnaziäseneñ nindi şartlarda eşläwe turında Azatlıq radiosınnan işetkäç, essele-suıqlı bulıp kitte. Rusiä mäğärif ministrı Başqortstan prezidentınıñ milli-mäğärif täcribäsen böten ilgä taratsa, başqa tatar gimnaziälärendä dä şundıy uq xäl bulmas mikän?

Diana İbrahimova