Accessibility links

Кайнар хәбәр

Amerikan senatorları Bushnıñ Ğiraqnı tözekländerü planına şik belderä


Amerikan prezidentı Berläşkän Millätlär ğömüm mäclesenä çığış äzerlägändä, düşämbedä Senatnıñ aqça bülü komitetı anıñ, Ğiraqnı tözekländerügä dip sorağan 87 milliard dollar aqça yazmışın tikşerde. Tıñlawlarda cawap totqan Ğiraqtağı administratsiä başlığı Paul Bremerğa senatorlar qırıs sorawlar yawdırdı

Senatnıñ Aqça bülü komitetındağı demokratlar, 87 milliard dollar – ul şaqtıy zur açqa, anı Ğiraqqa bülep birgän oçraqta Amerikanıñ bolay da tırmaşqan iqtisadına köç kiläçäk dip sanıy. Könbatış Virginia senatorı, demokrat Robert Byrd älege fikerne bolay äytte:

Audio (Robert Byrd)

"Prezidentnıñ Ğiraqtağı xärbilärgä häm Ğiraqnı tözekländerügä dip sorağan 87 milliard dolları qotıçqıç zur aqça. Citmäsä, bu açqa Amerikan xalğı prezidentnıñ Ğiraqnı basıp alu säyäsätenä şik beldergän waqıtta sorala."

Ğiraqtağı amerikan administratsiäse başlığı Paul Bremer häm dä komitettağı respublikannar, şuşı aqça tiz arada birelgän oçraqta ğına Quşma Ştatlar, Ğiraqta demokratiä urnaştıru eşendä uñışqa ireşä alaçaq, dip cawap qaytardı:

Audio (Paul Bremer)

"Ägär bez Ğiraqta nıqlı iqtisad häm demokratiä buldıra almasaq, bezgä qarşı torğan terrorçılarğa zur östenlek biräçäkbez."

Bremer, Bush sorağan aqçanı mömkin qädär tizräk raslarğa çaqırdı. Bu aqçanıñ 20 milliard 300 millionı Ğiraqnı tözekländerügä qaralğan. Qalğan 66 milliard çaması xärbi çığımnarnı qaplawğa. Bremer, Amerikanıñ şuşı adımın, ikençe dönya suğışınnan soñ Yevropanı ayaqqa bastırğan Marsall planı belän çağıştırdı. Xakimiätne ğiraqlılarnıñ üzlärenä tapşıruğa kilgändä, Bremer, bu eştä aşıqmasqa çaqırdı. Distä yıllar diktator astında yäşägän cämğiäteneñ moña äzerlege yuq, başta iminlek, xezmät kürsätü, iqtisad häm säyäsät ölkäsendä, Waşingtonnıñ 4 öleştän torğan planın tormışqa aşırırğa kiräk, dide ul.

Şuşı yılnıñ aprilendä Kongress Ğiraqqa 70 milliard çaması bülep birgän ide inde. Waşington şulay uq, başqa illärneñ dä aqçasına ömetlänä. Kiläse ayda Madridta donor-illärneñ bu mäsälägä bağışlanğan konferensiäse ütäçäk. Çirattağı 87 milliardqa kilgändä, şuşı atnada Kongressta tağın berniçä tıñlaw ütäçäk. Demokartlar bu aqçanıñ niçek totılasın, centekläp tikşerergä cıyına. Misal öçen senator Robert Byrd mondıy soraw quydı: ni öçen Bush administratsiäse Ğiraqnıñ çiklären nığıtu öçen 290 million dollar sorıy. Ğärçä, Kongressnıñ Amerika çiklärenä kübräk saqçılar quyu täqdime kire qağıldı. Vermont senatorı, demokrat Patrick Leahy, Bushnıñ Ğiraq turında küp kenä farzları tormışqa aşmadı, dide. Misal öçen, küpläp üterü qoralı turındağısı (ul äle dä tabılmağan), yä isä, ğiraqlılar amerikan xärbilären qotqaruçı itep qarşı alaçaq, digäne. Leahy şulay uq, Aq Yortnı, Yevropa illären çitläştergän öçen tänqitläde häm dä mondıy soraw birde:

Audio (Patrick Leahy)

"Min monıñ ğömümän küpmegä töşäsen belergä telim. Minemçä, bez yalğızı ğına bolay däwam itä almıybız. Ğiraqta atna sayın, 4-5 amerikan xärbie ülep yä yaralanıp tora, atna sayın, ber milliard dollardan artıq aqça kitä. Ğiraq xalqınıñ näfräte arta. Östäwenä bernidi anıq plan yuq "

Bremer senatorlarnı tüzemlek kürsätergä çaqırdı. Waşingtonnıñ Ğiraqta planı bar dide ul, ğärçä bu plan belän tanıştırmadı. Amerikan xärbiläreneñ Ğiraqta citdi qarşılıqqa duçar buluına kilgändä, Bremer, Bush administratsiäse öçen dä monıñ kötelmägän xäl bulğanın tanıdı. Maynıñ berendä George Bush Ğiraqtağı xärbi operatsiä tämam dip beldergännän soñ da, anda tağın 79 amerikan xärbie xäläk buldı.

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG