Bu atnada Xorvatiä, Estoniä häm Makedoniä prezidentlarınıñ BMO ğömümi cıyınında yasağan çığışları Bush administratsiäse belän zur fiker ayirmalıqları buluın añlatmıy älbättä. Ämma bu çığışlar Ğiraq mäs''äläsendä Waşingtonğa kürsätelgän xuplawnıñ äle tışqı säyäsätne tulısınça çağıldırmawı turında söyli.
Sişämbe könne Xorvatiä prezidentı Stipe Mesiç qayberäwlär yalğışıp BMOnı totaş monolit dip küzaldına kiterälär. Ämma çınlıqta bu oyışma mänfäğätläre häm qaraşları qaywaqıt ber-bersenekenä qarşı kilüçe törle däwlätlär tuplanması, şuña kürä dönya BMOnıñ qaywaqıt aqırın qarar qabul itüen añlarğa häm sabır bulırğa tieş dide.
Mesiç Xorvatineñ terrorğa qarşı köräştä AQŞ belän ber safta buluı, Ğiraqnı tözekländerüdä häm anda tärtip saqlawda yardäm itärgä äzerlege turında söyläde. Ämma Atom qoralların taratmaw mäs''äläsendä anıñ Waşington belän kileşmäwe kürende. Mesiç barlıq illärne dä Atom sınawların tulısınça tıyu kileşüen ratifikatsiälärgä çaqırdı. Bush isä bu kileşüne imzalamayaçağın belderä.
Çärşämbe könne Estoniä prezidentı Arnold Ruutel da üz ileneñ Ğiraq mäs''äläsendä Amerikağa berektäş buluın tağın ber märtäbä telgä aldı. Ämma Cir şarınıñ cılınuı mäs''äläsendä Ruutel Bush administratsiäse belän kileşmi. Ruutel xätta Estoniä kebek keçkenä il dä tirälekne pıçratmaw häm tabiği baylıqlarnı israf itmäw mäs''äläsenä bik saq qaraw kiräklegen añlıy dide:
AUDİO: Minemçä tirälekkä qabul itelerlek mönäsäbät häm qabul itelerlek tärräqiät BMO öçen dä, anda äğza bulğan däwlätlär öçen dä iñ möhim burıçlarnıñ berse bulırğa tieş. Yıraq kiläçäkne küzdä totqanda, xalıqnıñ tormış däräcäse cir şarındağı çiklängän baylıqlarnı häm bez yäşägän tirälekne döres itep häm saqlap qullana aluıbızğa turıdan turı bäyle bulaçaq.
Estoniä prezidentı cir şarınıñ cılınuına keşe eşçänlege säbäpçe ikänen raslawçı nigezle dälillär älegä bulmasa da, Yewropadağı başqa küp kenä däwlätlär kebek Estoniä dä Cir şarınıñ cılınuına borçıla dide. Ruutel uzğan cäydä qızu hawanıñ Yewropağa zur qazalar kiterüen, küplägän keşelärneñ ülemenä säbäp buluın da iskä aldı.
Şuña kürä Estoniä Cir şarı cılınuğa qarşı çaralar turında Kyoto protokolına quşıldı dip quşılmağan illärne anı ratifikatsiälärgä çaqırdı.
Quşam Ştatlarnıñ elekke prezidentı Bill Clinton bu kileşüne xuplağan ide. Ämma xäzerge prezident Bush xakimiätkä kilü belän küp tä ütmästän 2001-nçe yılda Kyoto protokolınnan baş tartırğa buldı. Monı ul älege kileşüneñ AQŞ iqtisadına zıyan kiterü mömkinlege belän bäyläp añlattı.
Makedoniä prezidentı Boris Traykovski şul uq cıyında çığış yasap, koalitsiäneñ Ğiraqtağı tözekländerü eşlären xuplawı turında söyläde. Ämma ul Ğiraqta BMOğa zurraq rol'' birergä çaqırdı:
AUDİO: Bez xalıqara cämäğätçelekneñ Ğiraqtağı maqsatların – irekle, suveren Ğiraq, Ğiraq xalqı öçenm, Ğiraq xalqı idarä itkän il buldırunı tulısınça yaqlıybız. Ämma bu suverenlıq demokratiägä, irekleklärgä häm kürşe illär belän tatulıqqa nigezlänergä tieş. Bu maqsatlarğa tizräk ireşü öçen Berläşkän Millätlär Oyışması Ğiraqqa suverenlıqnı qaytaruda kiñräk häm aktivraq rol'' alırğa tieş.
Quşma Ştatlar isä andağı säyäsi küçeş eşlärendä kontrol''ne BMOğa häm Ğiraq İdarä Şurasına tapşırırğa aşıqmıy. Sişämbe könne şuşı çıyında çığış yasağan Bush Ğiraqqa möstäqillek birergä aşıqmasqa çaqırdı.
Naif Aqmal, Praga.
Sişämbe könne Xorvatiä prezidentı Stipe Mesiç qayberäwlär yalğışıp BMOnı totaş monolit dip küzaldına kiterälär. Ämma çınlıqta bu oyışma mänfäğätläre häm qaraşları qaywaqıt ber-bersenekenä qarşı kilüçe törle däwlätlär tuplanması, şuña kürä dönya BMOnıñ qaywaqıt aqırın qarar qabul itüen añlarğa häm sabır bulırğa tieş dide.
Mesiç Xorvatineñ terrorğa qarşı köräştä AQŞ belän ber safta buluı, Ğiraqnı tözekländerüdä häm anda tärtip saqlawda yardäm itärgä äzerlege turında söyläde. Ämma Atom qoralların taratmaw mäs''äläsendä anıñ Waşington belän kileşmäwe kürende. Mesiç barlıq illärne dä Atom sınawların tulısınça tıyu kileşüen ratifikatsiälärgä çaqırdı. Bush isä bu kileşüne imzalamayaçağın belderä.
Çärşämbe könne Estoniä prezidentı Arnold Ruutel da üz ileneñ Ğiraq mäs''äläsendä Amerikağa berektäş buluın tağın ber märtäbä telgä aldı. Ämma Cir şarınıñ cılınuı mäs''äläsendä Ruutel Bush administratsiäse belän kileşmi. Ruutel xätta Estoniä kebek keçkenä il dä tirälekne pıçratmaw häm tabiği baylıqlarnı israf itmäw mäs''äläsenä bik saq qaraw kiräklegen añlıy dide:
AUDİO: Minemçä tirälekkä qabul itelerlek mönäsäbät häm qabul itelerlek tärräqiät BMO öçen dä, anda äğza bulğan däwlätlär öçen dä iñ möhim burıçlarnıñ berse bulırğa tieş. Yıraq kiläçäkne küzdä totqanda, xalıqnıñ tormış däräcäse cir şarındağı çiklängän baylıqlarnı häm bez yäşägän tirälekne döres itep häm saqlap qullana aluıbızğa turıdan turı bäyle bulaçaq.
Estoniä prezidentı cir şarınıñ cılınuına keşe eşçänlege säbäpçe ikänen raslawçı nigezle dälillär älegä bulmasa da, Yewropadağı başqa küp kenä däwlätlär kebek Estoniä dä Cir şarınıñ cılınuına borçıla dide. Ruutel uzğan cäydä qızu hawanıñ Yewropağa zur qazalar kiterüen, küplägän keşelärneñ ülemenä säbäp buluın da iskä aldı.
Şuña kürä Estoniä Cir şarı cılınuğa qarşı çaralar turında Kyoto protokolına quşıldı dip quşılmağan illärne anı ratifikatsiälärgä çaqırdı.
Quşam Ştatlarnıñ elekke prezidentı Bill Clinton bu kileşüne xuplağan ide. Ämma xäzerge prezident Bush xakimiätkä kilü belän küp tä ütmästän 2001-nçe yılda Kyoto protokolınnan baş tartırğa buldı. Monı ul älege kileşüneñ AQŞ iqtisadına zıyan kiterü mömkinlege belän bäyläp añlattı.
Makedoniä prezidentı Boris Traykovski şul uq cıyında çığış yasap, koalitsiäneñ Ğiraqtağı tözekländerü eşlären xuplawı turında söyläde. Ämma ul Ğiraqta BMOğa zurraq rol'' birergä çaqırdı:
AUDİO: Bez xalıqara cämäğätçelekneñ Ğiraqtağı maqsatların – irekle, suveren Ğiraq, Ğiraq xalqı öçenm, Ğiraq xalqı idarä itkän il buldırunı tulısınça yaqlıybız. Ämma bu suverenlıq demokratiägä, irekleklärgä häm kürşe illär belän tatulıqqa nigezlänergä tieş. Bu maqsatlarğa tizräk ireşü öçen Berläşkän Millätlär Oyışması Ğiraqqa suverenlıqnı qaytaruda kiñräk häm aktivraq rol'' alırğa tieş.
Quşma Ştatlar isä andağı säyäsi küçeş eşlärendä kontrol''ne BMOğa häm Ğiraq İdarä Şurasına tapşırırğa aşıqmıy. Sişämbe könne şuşı çıyında çığış yasağan Bush Ğiraqqa möstäqillek birergä aşıqmasqa çaqırdı.
Naif Aqmal, Praga.