Accessibility links

Qazan Kremlendä tatar häm urıs xalıqlarınıñ duslığın çağıldıruçı häykäl açıldı


«Kirmän mäğmärlärenä» dip atalğan bu sınnı, avtorlar ayırım şäxeslärgä tügel, ä borınğı ğasırlarda Qazan Kremlen tözügä öleş kertkän küpsanlı tatar häm urıs arxitektorlarına bağışlıy. Häykäl milli kiem kigän häm basıp torğan ber tatar tözüçese, urıs kiemnärennän, utırıp tora torğan urıs arxitektorı sınnarınnan tora. Berençe qaraşqa bu kirmänne tözegän Postnik Yakovlev belän İvan Şiräy dip uylarğa mömkin ide, tatar kiemnären kigäne oluğ Möxämmät xan tügel mikän, dip uylawçılar da buldı. Ämma bu häykäl avtorları, sınçılar Vladimir Demçenko belän Aleksandr Golovoçev tantanağa cıyıluçılarnıñ şiklären tarattı. «Bu ike keşe borınğı ğasırlardan alıp bügengäçä Qazan Kremlen tözüdä qatnaşqan ike wäkilläreneñ cıyılma surätlären çağıldıra, dip añlattı alar. Cizdän qoyılğan bu sınnarnı Kremlendä Preobrajenie çirkäwe qarşındağı baqçada urnaştırdılar. Urıs tözüçese qulında Spas manarasınıñ sızımın totıp tora, ä tatarınıñ qulında Xan kremleneñ proyektın kürep bula. Räsmi xäbärlärdä äytelgänçä, şuşı häykälneñ bizäleşe slavyan häm könçığış ğädätlären ber bersen bayıtuın çağıldıra».

«Berdäm Rusiä» firqäse isemennän häykälne açu tantanasında Mintimer Şäymiev qatnaştı. Üz çığışında ul « Bu häykäl, respublikadağı millätara häm dinara tatulıqnıñ bilgese» dide. «Bez Tatarstan xalqı – berdäm» dip ul, saylawlarda yaqlağan firqäneñ şiğären respublikanıñ ictimaği tormışına bäyläp quydı. Tatarstan Prezidentı şulay uq, Qazan Kremle tıyulığında eşli torğan tarixçılarnı, arxitektorlarnı barısın da isemnäre belän atap çıqtı häm alarğa räxmät äytte.

Jurnalistlar aldında çığış yasap ul, Kremldä bara torğan torğızu eşläre turında yaxşı xäbärdar buluı, avtorlarnı tänqitläwe, ämma küp oçraqlarda belgeçlär fikere belän kileşü turında da belderde. Anıñ süzlärençä, 2005nçe yılğa, yäğni Qazannıñ 1000 yıllığına Kreml’dä torğızu eşläre tämamlanırğa tieş.

Tözekländerü eşläreneñ barışı belän tanışıp barğaç, Qazannı saqlağanda şahit kitkän suğışçılarğa quyılası häykäl turında da Tatarstan prezidentı belä bulıp çığa. Ämma ul bu xaqta äytmäde. Qazan Kremle diwarı yanında torğan piramida häm aña kergän şar räweşendäge häykälne uñışsız proyekt, dip urınnan aldılar. Ämma yaña häykälneñ qayçan quyılu häm anıñ ni räweşle buluı haman da açıq mäs’älä bulıp qala.

Bikä Timerova
XS
SM
MD
LG