Yar Çallıda urta maxsus häm yuğarı uqu yortlarında tatar telendä belem birü problemaların tikşerügä bağışlanğan konferensiä uzdı

Yar Çallıda uzğan bu fänni cıyılışnı Tatarstan Ministrlar kabinetı qarşındağı Respublika xalıqları telläre turındağı qanunnı ğämälgä aşıru komitetı, Çallı şähäre xakimiäte häm Çallı däwlät pedagogiä institutı bergälektä oyıştırdılar. Şuña kürä dä, konferensiäne şähär xakimiäte başlığı urınbasarı, pedagogiä institutı rektorı, respublika xökümäte wäkile açıp cibärdelär. Cıyılış Çallıda ütügä dä qaramastan, monda Qazannan da bik abruylı delegatsiä qatnaştı. Alar arasında akademiklar Mirfatıx Zäkiev, Ruzäl Yosıpov, fän doktorları Gölnar Xäsänova, Boris Timerkäev häm başqalar bar ide. Älege fänni-ğämäli konferensiäneñ töp maqsatı bulıp – Tatarstanda küptellelek şartlarında urta maxsus häm yuğarı uqu yortlarında belem birüne tikşerü tordı. Bezne, älbättä, berençe çiratta hönäri belem birü sistemasında tatar telen uqıtu problemaları qızıqsındıra. Şuña kürä, äydägez äle şuşı mäs’älägä qağılışlı iñ qızıqlı çığışlar belän tanışıp kitik. Alar arasında professor Venera Xisamovanıñ İngliz telen tuğan (tatar) tele nigezendä uqıtuğa bağışlanğan çığışın, professor Boris Timerkäevneñ Texnik yuğarı uqu yortında fundamental’ fännärne tatarça uqıtu täcribäse belän urtaqlaşqanın äytep kitep bula. Şulay uq Çallı pedagogiä kölliäte dotsentı Zölfiä Äxätovanıñ rus balalarına tatar telen uqıtu turında söyläwe dä iğtibarnı cälep itte. Äytergä kiräk, belgeçlär fikerençä, Çallı tatar telendä belem birü, telne uqıtu buyınça Tatarstanda aldınğılarnıñ berse bulıp tora. Bu ölkädä eş bigräk tä Kama däwlät politexnika institutında cayğa salınğan. İnde menä 11 yıl däwamında monda tatar telendä injenerlar äzerlilär ikän. Xäzerge köndä şuşı belgeçlekne tämamlağan 4 fän kandidatı da bar. Şuña da älege institutnıñ kafedra citäkçese Röstäm Wälievneñ çığışı ayıruça zur qızıqsınu uyattı.

Xäyer, uñışlar şaqtıy buluğa da qaramastan, tatar telendä belem birü ölkäsendä qıyınlıqlar da baytaq. Konferensiädä süz alar turında da bardı. Monda aqça, belgeçlär citmäw, Rusiä qanunnarı tarafınnan basım yasalu, respublika qanunnarınıñ Tel mäs’äläsendä kamil bulmawı turında äytelde. Läkin, xikmät alarda ğına tügel ikän. Bu xaqta Tatarstanda küptellelek häm hönäri belem birü sisteması dip isemlängän fänni cıyılışnı oyıştıruçılarnıñ berse Färit Gäräev söyli.

Yış qına bu ölkädä qıyınlıqlar Mäskäw qısuları, qanunnarnı täñgälläşterü nigezendä kilep çıqqan dip sanala, läkin eş bolarda ğına tügel bit. Küp kenä oçraqta uqu yortlarınıñ citäkçelärennän tora küp närsä. Ägär dä teläk bar ikän, qanunnarnı da tabıp bula, eşne dä alıp barıp bula. Mäsälän, Kama politexnik institutında tatar telendä uqıtu probleması bik äybät xäl itelgän

Konferensiä fänni buluğa da qaramastan, anda ğalimnär genä çığış yasamadı. Cıyılışta tatar tele yazmışına qağılışlı fikerlären yazuçı Fäwziä Bäyrämova da citkerde. Anıñ çığışı, ğalimnärneñ notıqlarınnan ayırmalı bularaq, xisleräk, canlıraq buldı. Şuña da, cıyılışta qatnaşuçılar anı bik cılı qarşı aldılar. Fäwziä xanım Tatar milli universitetı mäs’äläse xaqında da täqdim yasadı. Ul bälki universitetnı Qazanda tügel, ä Çallıda oyıştırırğa kiräkter dip uylıy ikän. Konferensiädä hönäri belem ölkäsendä fännärne tatar telendä uqıtu ölkäsendä başqa täqdimnär dä kertelgän ikän. Färit Gäräev süzlärenä qarağanda, älege täqdimnärneñ qayberäwläre yaña tözelgän Tatarstan xalıqları tellären üsterü häm saqlaw buyınça däwlät programmasına inde kertelgän dä. Süz uñayınnan şunı da äytep kitik. 2004-2013nçe yıllarğa qaralğan älege däwlät programması häm Tatarstan xalıqları telläre qanunına üzgäreşlär kertü turındağı qanun 20nçe noyäberdä ütäçäk Däwlät Şurasınıñ sessiäsendä berençe uqılışta tikşereläçäk. Ä 27nçe noyäber könne isä Qazan şähärendä Tellärne üsterü programması qaralaçaq.

Gölnaz İlgizär