Accessibility links

Кайнар хәбәр

Keşe xoquqları aktivistları fikerençä, Çeçnädä keşe xoquqların bozu däwam itä


Mäskäv Çeçnädä vazğiät totrıqlana bara dip raslasa da, keşe xoquqların yaqlau oyışmaları anda keşe xoquqların bozu dävam itä dip belderälär. Aktivistlar tınış çeçen xalqı Russiä xärbiläre häm Çeçen köräşçeläre tarafınnan ezärleklänälär dip raslıylar. İñ yamani bu-Kreml tarafınnan yaqlanğan häm keşe xoquqlarınıñ ütäleşen küzätü öçen mäxsus väkalät birelgn prezident Qadırov üze anda xoquqlarnıñ bozıluı öçen cavaplı. Aslan Masxadovnıñ väkile Zakayev Berlindä Yevropa Berlege Putinne konfliktnı tuqtatuı öçen ügetläsen dip belderde.

Keşe xoquqların yaqlau oyışmaları Çeçenädä keşe xoquqlarınıñ bozıluına elekkeçä borçılalar. Aktivistlar monıñ öçen ike yaqnı da , Rusisä xärbilären dä, çeçen köräşçeläre dä ğäyeplilär. Kreml tarafınnan yaqlanğan prezident Qadırov köçläre dä köç qullanuğa öleş kertälär. Räxen itep alınğan, eskäncägä duçar itelgän häm üterelgän tınıç xalıqnıñ tögäl sanı bilgele tügel. Human Rights Watchneñ başqarma mödire Kenneth Roth radiobıznıñ Rus redaksiäsenä rus xärbiläre regulär räveştä xalıqnı cäberle, urlıy häm üterä dip belderde. Anıñ süzlärençä , oyışma Russiä xärbiläreneñ suğış cinayätlärenä borçıla.

Audio

"Bez Russiä xökümäteneñ ğısyannı bastıru öçen qulanğan xärbi çaraları turında soylemibez. Läkin bez Rusisä xökümäteneñ suğışta qullanğan räximsez çaralarına qarşıbız. Keşelärne totıp alıp, cäberläv häm alarnıñ ezsez yuğaluları suğış cinayäte bulıp tora."

Rothnıñ süzlräençä, Çeçen körşçeläreneñ dä Dubrovka teatrı belän bulğanı kebek, tınıç rus keşelärenä höcümnäre häm ayırma yasamıyça bombalar şartlatuı da cinayät bulıp tora. Suğış häm tınıçlıq buyınça London İnstitutında Kafkaz mäsäläläre buyınça belgeç De Waal xäzer Çeçnädä köç qullanu öçen ike tügel, ä öç köç cavaplı Russiä xärbilärenä häm Çeçen köräşçelärenä Qadırov köçläre östälde dp belderde. Anıñ süzlärençä, Kreml cirle administratsiägä küberäk xakimiät birergä teli. Şulay itep Kreml Qadırov köçlärenä tınıç xalıqqa qarşı terror belän şöğellänergä dä xoquq birgän buldı.

Audio

"Çeçenläşterü säyäsäte Qadırovqa küberäk xakimiät häm cavaplılıq birüne añlata. Bu isä anıñ köräşçeläreneñ elek Russiä xärbiläre eşlägänen eşlävlärenä kiterä. "

Aslda 4 meñ tiräsendä dip xisaplanğan Qadırov köçlärneñ ber nindi dä legal statutı yuq. Läkin, alar keşe urlau, sivil obyektlarğa yasalğan küpkenä höcümnär öçen cavaplı dip xisaplana. Qadırovnıñ ulı Ramzan citäklägän bu köçlär fidyä alır öçen dä keşelärne urlıylar dip belderelä. Human Rights Watchnıñ London bülege başlığı Steve Crawshaw Çeçnädäge vazğiät tik anda ğına tügel, ä böten Rusisädä tınıç xalıqqa qurqınıç tudıra, respublikada vazğiät totrıqlanmağan möddätçä, Mäskävdä dä, Russiäneñ başqa töbäklärendä dä imin yäşäp bulmıy dip belderde. Anıñ süzlärençä, Human Rights Watch Russiä xökümätenä monı añlatırğa tırışa, läkin, näticäse az.

Audio

Crawshawnıñ qaraşın Çeçen köräşçeläreneñ häm citäkçe Aslan Masxadovnıñ väkile Axmet Zakayev ta bügen Berlindä çaqta radiobıznıñ Üzbäk Redaksiäsenä telefon aşa birgän ängämäsendä urtaqlaştı. Ul bolay dide

Audio

Russiä Zakayevnı terrorda ğäyepläp üzenä tapşırıluın taläp itkän bulsa da, Britan mäxkämäse monı kire qaqti häm aña säyäsi qaçqınnar xoquqın birde. Zakayev German-Kafkaz Cämğiäteneñ çaqıruı buyınça Germaniägä kilde häm qayber parlamentarlar belän oçtaştı. Ul alarğa Yevropa Berlege Çeçennärgä yardäm itsen häm Russiä prezidentı Putinne konfliktnı tuqtatuı öçen ügetläsen dip beldergän. Parlamentarlarnıñ reaksiyese uñay bulğan. Läkin, Germaniäneñ ayırım parlamentarlarnıñ Putingä Çeçnä politikasın üzgärtüe öçen basım yasau mömkinlekläre zur tügel. Şulay da vaqıtı häm urnı kilgändä, bu mäsäläne kütärep çığu da näticäsez qalmas.

Färit İdelle, Praga.
XS
SM
MD
LG