Accessibility links

Кайнар хәбәр

Prezident Bush atom texnologiälären häm qoralların cäyeldermäw ölkäsendä yaña qırıs çaralar kürüne alğa sörä


Çirattağı saylawlar çorına kerep barğan prezident George Bush, yaqlaw qazanu öçen otışlı sanalğan terror belän köräşne yaña yünäleştä alıp barırğa cıyına. Ul, dönyağa iñ zur qurqınıçnı atom materiallarına iä terrorçılar tudıra dip isäpli häm atom texnologiäläre belän satu itüne çikläw wä atom yağulığın citeşterüçe illär sanın kimetü çaraların täqdim itärgä cıyına.

"Bügenge keşelek aldında torğan iñ zur qurqınıç ul, yäşeren genä äzerläp, kötmägändä ximik, biologik, radilogik, yä atom qoralları belän höcüm itü ixtimalı" dip isäpli Quşma Ştatlar prezidentı George Bush. Şuşı süzlären ul çärşämbedä Waşingtondağı Milli Saqlanu Universitetında yasağan çığışında äytte. Bu yulı amerikan citäkçese atom qoralların cäyeldermäw mäs''äläsenä qağıldı häm alarnıñ yalğış şikle qullarğa elägüenä qarşı xalıqara külämdä tieşle çaralar kürügä öndäde. Anıñ süzlärenä qarağanda, "salqın suğış" çorında tınıçlıqnı atom mämläkätläreneñ ber-bersen qurqıtıp totqarlap toruı saqlap qalsa, xäzer yaña şartlar, totrıqsız xökümätlär yäisä radikal'' terror törkemnäreneñ atom materiallarına iä buluına yul quymawnı taläp itä. Prezident Bush, soñğı waqiğälär, Atom qoralların cäyeldermäw kileşüendä qaralğan qağidälärneñ bügenge köndä citärlek tügellegen kürsätä dip isäpli.

Audio, George Bush

"Şuşı qurqınıç qorallarnı qulğa töşerü, citeşterü, yäşerü yäisä küçerep yörtü xäzer ciñeläyä bara. Biologik matdä tutırılğan ğadi ber şeşä yä atom qoralı belän qorallanğan keçkenä genä ber fanatik törkem, yä berär totrıqsız däwlät böyek mämläkätlärgä, dönyadağı tınıçlıqqa yanıy alırlıq qüwätkä iä bula ala" dip kisätä George Bush. Üz çığışınıñ zur öleşen ul şuşı ayda mäğlüm bulğan närsägä, Pakstan atom bombası atası sanalğan Abdul Qadıyrxannıñ qayber atom serlären İran, Liviä häm Tönyaq Koreägä satuın tanuına bağışladı. Qadıyrxan monı fäqät üz beldege belän genä eşläwen äytsä dä, anıñ bu süzläre belgeçlärdä ışanıç uyatmadı. Pakstan xökümäteneñ atom serläre belän säwdä itügä qatnaşı bulu-bulmawına qağılmasa da prezident Bush, Qadıyrxannıñ üz ğäyeben tanuı atom materialları belän xalıqara külämdä alış-bireş baruın raslıy, häm moña, qurqınıç qorallar terrorçılar qulına eläkkänçe, çik quyarğa kiräk dip belderde. Bu uñaydan ul, äle 1970-nçe yılda uq imzalanğan Atom qoralların cäyeldermäw kileşüen nığıtu maqsatında cide täqdim belän çığa. Şular arasında, yäşeren tikşerenü üzäklären açıqlaw häm alarnı yuq itü ölkäsendä törle däwlätlärneñ küzläw oyışmaları arasında mäğlümat tuplawnı, üzara almaşunı şaqtıy kiñäytü, şikle eşlär başqarğan ğalimnärne mölkätennän mäxrüm itü, alarnı totqarlawda üzara xezmättäşlek itü kebek çaralar da bar. Bush şulay uq çik aşa ütülärne bar dönya buylap qırıslatunı yaqlıy. Küzätüçelär fikerençä, berençe çiratta İranğa işarä itep Quşma Ştatlar prezidentı tağın şunı da täqdim itä - atom energiäsen tınıç maqsatlarda ğına qullanğan illärgä dä cihazlar, alar Xalıqara atom energiäse idaräseneñ İnspeksiälär turındağı maxsus berketmäsen imzalağaç qına satıla ala. Şuşı idaräneñ başlığı Möxämmäd äl- Baradei atnakiç "New York Times" basmasında dönya kürgän mäqäläsendä Bushnıñ şuşı yaña täqdimnären nigezdä xuplap çıqtı.

Kärim Kamal, Praga
XS
SM
MD
LG